ilhan çomak, 1994 yılında, 21 yaşında istanbul üniversitesi fen edebiyat fakültesi coğrafya bölümü öğrencisiyken polis tarafından gözaltına alındı. ‘pkk adına orman yakma” ve “bölücü faaliyette bulunma” gerekçeleriyle çıkarıldığı mahkemede tutuklanarak, cezaevine gönderildi. çomak suçlamalara neden olan polis tutanaklarını ve tanık ifadesini reddetti, polis tarafından 16 gün ağır işkence gördüğünü savundu.

çomak’ın davası altı yıl sürdü. karar 2000’de dönemin devlet güvenlik mahkemesi (dgm) tarafından verildi. çomak ‘orman yangınlarına sebep olma’ suçundan beraat etti.

“pkk'ya üye olma; kereste fabrikasına, inşaat bürosuna, banka şubesine molotofla saldırı, lice'de silahlı çatışmaya girme, karakola saldırı gibi eylemlere katılması” gibi nedenlerle “bölücü faaliyetlerde bulunma’ suçundan ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.

aihm’e başvurdu

cezası aynı yıl yargıtay tarafından da onanan ilhan çomak, iç hukuk yolları tükendiği için 2001 yılında avrupa insan hakları mahkemesi'ne (aihm)  başvurdu. çomak savunmasında, “dgm’de askeri hakim tarafından da yargılandığını, hakimin tarafsız olmadığını, bu nedenle de adil yargılanmadığını” iddia etti.

aihm kararını 2006 yılında açıkladı. mahkeme, “ilhan çomak’ın adil yargılanmadığına” hükmederken, türkiye’yi de tazminata mahkum etti ve yeniden yargılanmasına karar verdi. 

türkiye'deki mahkemeler bu karara sekiz yıl sonra uydu. istanbul 10. ağır ceza mahkemesi 16 ocak 2014’te yeniden yargılanma talebini haklı buldu ancak 20 yıldır cezaevindeki ilhan çomak'ın tutuksuz yargılanma talebini reddetti.

çomak 5 eylül’de yeniden hakim karşısına çıkacak.

yerel mahkemede tutuksuz yargılanma talebi “kaçma şüphesi ve delilleri karartma tehlikesi” olduğu gerekçesiyle reddedilen çomak, şubat ayında anayasa mahkemesi’ne başvurdu. çomak şimdi yüksek mahkemeden gelecek kararı bekliyor.

"tutuksuz yargılama istiyoruz"

ailesi ve avukatı çomak’ın hâlâ cezaevinde olmasına tepkili. al jazeera’ye konuşan çomak’ın avukatı fırat aydınkaya, gelinen aşamada mahkemelerin çomak’ın ‘tutuklu mu?’ yoksa ‘hükümlü mü?’ olduğu konusunda görüş farklılıklarının olduğunu iddia ediyor. aydınkaya’ya göre çomak hükümlü değil, tutuklu:

“çomak’ın yeniden yargılanma kararı 20 yıl sonra olsa da, verildi. yeniden deliller toplanacak ve yargılanma süreci işleyecektir. henüz suçu kanıtlanmamıştır. bize göre tutukludur. ancak mahkemelere göre hükümlü. gerekçeli karar ‘ilhan çomak’ın kaçma şüphesi var. kendisiyle ilgi deliller henüz toplanmamıştır’ şeklinde. bu gerekçe genel olarak hükümlü değil tutuklu yargılananlar için kullanılır.”

aydınkaya uzun tutukluluk süresinin beş yıla indirilmesine dayanarak müvekkilinin balyoz davası sanıkları ile aynı konumda olduğunu söylüyor. 

"yıllardır mahkeme kapılarında adalet bekliyoruz"

çomak’ın 90’lı yıllarda almanya’ya gitmek zorunda kalan ağabeyi nazım çomak ise, "ilhan cep telefonunu hiç görmedi. hayatının en güzel yıllarını cezaevinde geçirdi. nasıl yaşadık ve neden böyle bir eziyet bize yapıldı diye düşünüyorum. ilhan’ın dosyası ortada. bir gün bile içerde kalmaması gerekiyor” diyor. çomak şunları söylüyor:

“dink cinayetinin sanıklarından erhan tuncel, bireysel başvuru hakkının tanınmasından 75 dakika sonra serbest kaldı. ilhan 20 yıldır tutuklu. adaletin tartısı neye göre tartıyor? anayasa mahkemesi’ne yaptığımız başvuruya hâlâ yanıt gelmemiş olmasını anlamış değiliz. tutuklandığında 21 yaşındaydı, şimdi 41 yaşında. yıllardır adalet için mahkemelerin kapısındayız. ilhan çok umutlanamıyor. yaklaşık 20 yıldır hep şu soruyu sordu: ben neden buradayım?”

ağabey çomak, kardeşinin tutuklanmasının bütün ailenin hayatını değiştirdiğini anlatıyor. ilhan çomak’ın tutuklanmasından sonra odtü tarih bölümü'nde okuyan küçük kardeşleri sami çomak’ın pkk’ya katıldığını ve 2005’te hayatını kaybettiğini, bingöl’de yaşayan ailesininse yaşananlardan sonra izmir’e göç ettiğini söylüyor.