avrupa insan hakları mahkemesi (aihm) büyük dairesi, ‘perinçek-isviçre’ davasında kararını verdi. mahkeme, vatan partisi genel başkanı doğu perinçek’i haklı, isviçre’yi haksız buldu. perinçek, ‘ermeni soykırımı emperyalist bir yalandır’ sözleri yüzünden isviçre'yle davalık olmuştu.

karar 7'ye karşı 10 oyla alındı. büyük daire, isviçre'nin avrupa insan hakları sözleşmesi'nin ifade özgürlüğü ile ilgili 10. maddesini ihlal ettiğini de bu kararla teyit etmiş oldu. 10 yıldır süren perinçek-isviçre davası da kapandı.

uluslararası hukuk alanında uzmanlaşan isimler kararın yeni bir içtihat oluşturduğunu ifade ediyor.

‘tarihi bir karar’

prof. rona aybay, bosna hersek insan hakları mahkemesi eski yargıcı, milletlerarası özel hukuk ve insan hakları hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir isim. prof. aybay’a göre kararın gereğini yerine getirmek, öncelikle isviçre’nin yükümlülüğünde ama emsal teşkil etmesi bakımından tarihi bir karar ve isviçre’yi bağlasa da avrupa konseyi’ne üye devletler için bir gösterge. aybay "bu karar türkiye’nin elini güçlendirir" diyor.

Aybay: Bu karar önemli bir karardır. Teknik olarak sadece İsviçre'yi bağlasa da üye devletler için de göstergedir.

[[Fotoğraf: AA]]

"bu karar önemli, tarihi karardır; içtihat oluşturmuştur. teknik olarak sadece isviçre’yi bağlasa da, avrupa konseyi’ne üye devletler için de göstergedir. aihm’in kararı, türkiye’nin lehine bir karardır. soykırım iddiaları konusunda türkiye’nin elini, pozisyonunu çok daha güçlü kıldı bu karar. ‘soykırım vardır ya da yoktur’ değil; düşünceleri açıklama özgürlüğü açısından çok önemli bir karar. ‘soykırım olmadı’ demenin suç olmaktan çıkması anlamına geliyor. anlatım özgürlüğü, avrupa insan hakları sözleşmesi’nin en önemli maddelerinden biridir. aihm, benzeri durumlarda türkiye’nin elini güçlendiren bir karar."

‘tezler serbestçe konuşulabilecek’

galatasaray üniversitesi hukuk fakültesi milletlerarası hukuk anabilim dalı başkanı doçent dr. akif emre öktem için karar sürpriz değil. "aksi olsaydı sürpriz olurdu" diyor.

"genel olarak aihm’in ifade özgürlüğü içtihadı ışığında bu sürpriz değil. iyi bir karar. ifade özgürlüğüne bu şekilde saygı göstermesi iyidir. aksi kötü bir sürpriz de olabilirdi ama bu, mahkemenin kendi içtihadından ciddi bir sapma olurdu. türkiye açısından ele alacak olursak, tezlerin serbestçe ifade edilebileceği anlamına geliyor bu karar. bundan sonra şuna bakmak gerek: ‘aynı ifade, aynı söylem başka bir devlette ifade edilseydi; aynı neticeyle karşılaşılır mı?’ şimdi öyle görünüyor. aihm kararları içtihadi olarak ileride aynı yönde karar verileceğinin ipuçlarını verir. türkiye’nin tezinin onaylanması anlamına gelmiyor ama bunun ifade edilebileceği, konuşulabileceği, özgürce tartışabileceği anlamına geliyor. karar ilgili devlet açısından bağlayıcıdır. diğer devletler açısından da dolaylı bir bağlayıcılığı vardır. şöyle ki: şunu bilirler, benzer bir ihlali kendileri yaparsa, kendileri de bu kararla karşılaşırlar. ona göre mevzuatlarını düzenler, değişiklikler yapabilirler."

öktem bu noktada fransa’nın devreye gireceğine dikkat çekiyor ve "şimdiye kadar türk tezlerine yakın duran ünlü fransız tarihçiler çile çektiler. mahkûmiyetlerle karşılaştılar. genel olarak bu tür ifade özgürlüğüne yapılan müdahaleler açısından tekrar düşünülmesi gerekiyor" diyor.

[[Fotoğraf: EPA]]

perinçek-isviçre davası

işçi partisi lideri doğu perinçek, isviçre’de 2005 yılında çıkarılan “ermeni soykırımını inkâr” yasasının ardından bu ülkeye giderek “ermeni soykırımı emperyalist bir yalandır” demişti. isviçre mahkemeleri tarafından 90 gün hapis cezasına mahkûm edilen perinçek, 2008 yılında aihm'e başvurmuştu. avrupa insan hakları mahkemesi de 2013 yılında isviçre mahkemesinin bu kararını, avrupa insan hakları sözleşmesi’nin ifade özgürlüğü başlıklı maddesinin ihlali olarak değerlendirmişti. avrupa insan hakları mahkemesi (aihm) 2. dairesi ise 17 aralık 2013 tarihli kararında, ‘ifade özgürlüğü’ vurgusu yaparak isviçre’yi haksız bulmuştu. ancak isviçre bu karara itiraz ederek, davayı büyük daire’ye taşımıştı. aihm’in temyiz organı olarak görev yapan büyük daire, 28 ocak’taki ilk duruşmada tarafların savunmalarını dinlemişti.

kaynak: al jazeera