ak parti elazığ milletvekili şuay alpay randevu sisteminin kaldırılması için yüksek seçim kurulu'na (ysk) ikinci kez başvurmayı düşündüklerini söyledi. alpay “tahminim partimiz yeniden ysk’ya müracaat edecektir. ysk daha sağlıklı bir karar verecektir. ysk yol gösterici bir şey yapmak ve teamül geliştirmek zorundadır” diye konuştu.

gurbetçiye bulundukları ülkede oy kullanma imkanı sağlayan son yasal düzenleme 2012 yılında tbmm'de kabul edildi.

alpay 2012 yılında gurbetçilere bulundukları yerde oy kullanma olanağı tanıyan yasayla ilgili çalışan alt komisyonun başkanlığını yapıyordu. 

alpay aljazeera’ye yaptığı açıklamada düzenlemenin olumlu olduğunu ancak 'bu kadar katı bir uygulamayı' öngöremediklerini söyledi: 

“ysk’nın kararını doğru bulmuyorum. seçme hakkı en temel haktır; bunu yok saymak, demokrasiyi yok saymak demektir. 'randevulu sistem dışında oy kullanılamaz' denmesi hukukun temel ilkelerine ve emsal uygulamalara aykırıdır. yurtdışındaki vatandaşların ilk kez bulundukları yerlerde oy kullanmasını sağlayan düzenleme önemli bir gelişmeydi. yapılan yasal düzenlemeyle randevulu sistem takdire bağlı olarak ysk’nın yetkisine bırakıldı. ama ysk’nın böylesine katı bir kural uygulayacağını öngöremedik.” 

‘erdoğan’a gelecek oyların önü kesilmek isteniyor’

alpay, "ysk’nın bu katı tutumunu neye bağlıyorsunuz?" sorusuna ise “yaftalamak istemem ama yurtdışındaki seçmende sayın başbakan’a ve ak parti adayına büyük bir teveccüh gösterildiği ve oy kullanıldığı yönünde bir kanaat var. tahminime göre bunun önünü kesmek adına olabilir, bu ihtimal dahilinde olabilir” yanıtını verdi.

yurtdışı türkler başkanlığı'ndan ysk'ya yazı

ysk'ya bir başvuru da yurtdışı türkler ve akraba topluluklar başkanlığı'nca (ytb) yapıldı. başbakan yardımcısı emrullah işler cumhurbaşkanı seçimine ilişkin yüksek seçim kurulu'na (ysk) yazı gönderildiğini belirterek, "yurtdışındaki türklerin seçime katılımlarının artırılması için aralarında randevu sisteminin kaldırılmasının da yer aldığı bazı talepleri bildirdiler. ysk'dan bu uyarıları dikkate almalarını bekliyoruz. yurtdışından seçime katılım oranının çok düşük olduğu anlaşılmaktadır" dedi.

chp de ysk’ya çağrı yaptı

chp genel başkan yardımcısı bülent tezcan randevu sisteminden kaynaklanan sorunların çözümü için ysk’ya çağrı yaptı. tezcan “ysk’nın internet sayfasında çıkan randevu ile sandık başındaki bilgisayarlarda seçmenlerin randevu günleri farklı görünüyor. dün münih’te başlayan bu sorun, bugün tüm avrupa’daki sandıklara karşımıza çıkmıştır. ysk derhal bu sorunu çözmek zorunda” dedi.

ysk ile birlikte yurtdışındaki seçimlerin koordinasyonunu yürüten dışişleri bakanlığı yetkilileri münih'teki bu sorunun 200 kişiyle sınırlı olduğunu ve çözüldüğünü açıkladı. 

mhp de randevulu sistemden rahatsızlığını dile getirmiş, teknik problemler nedeniyle karışıklık yaşandığını savunmuştu.

ysk: randevu sistemi zorunlu

ysk başkanı sadi güven ise anadolu ajansı’na yaptığı açıklamada "randevu sistemini zorunlu olarak uyguladık. bazı temsilciliklerimizde çok sayıda seçmenimiz var. hepsine bir günde oy kullandırmak fiilen mümkün olamıyor. randevu gününde oy kullanamayan seçmen sadece gümrüklerde oy kullanabilecek. daha önce 25 olan oy kullanılan gümrük kapısı sayısını da 42’ye çıkardık” dedi.

dışişleri bakanlığı yetkilileri de oylarla ilgili gecikme yaşanmaması için randevulu sistemin uygulandığını açıkladı. bakanlık yetkililerinin verdiği bilgiye göre, 10 ağustos'ta yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimi için randevu alanların sayısı 178 bin 960. ikinci tur için başvuranların sayısı ise 69 bin 327 oldu. 

tüm seçmenlerin randevu almasının beklenmediğini belirten yetkililer sayının düşük olmasınının nedenlerini ise "internet kullanma sorunu, seçmenlerin tatilde olması ve sistemin ilk kez uygulanması" olarak sıraladı.

dışişleri yetkilileri bir sonraki seçimde randevulu sistemin uygulanıp uygulanmamasının ysk'nın kararı olacağını belirtti. 

1986 yılında seçimlerin temel hükümleri ve seçmen kütükleri kanunu’nda yapılan bir değişiklikle ilk kez yurtdışında yaşayan türk vatandaşlarına gümrük kapılarında oy kullanma imkanı sağlandı.

bu yasal hak, 1995 yılındaki anayasa değişikliği ile anayasaya da girdi. yani yurtdışındaki seçmenlerin seçme hakkı anayasal güvence altına alındı.

2008 yılında ak parti hükümeti döneminde yurtdışındaki seçmenlere gümrük kapılarında oy verme hakkının yanında, bulundukları ülkelerde sandıkta, mektupla veya elektronik ortamda oy kullanma imkanı getiren bir yasal düzenleme yapıldı. ancak chp mektupla oy kullanmayı öngören düzenlemeyi anayasa mahkemesi’ne götürdü. 

anayasa mahkemesi 29 mayıs 2008’de mektupla oy kullanmayı düzenleyen maddeyi iptal etti.

gurbetçiye bulundukları ülkede oy kullanma imkanı tanıyan son yasal düzenleme ise mayıs 2012’de meclis’te kabul edildi .

bu yasa tasarısının meclis’teki görüşmeleri sırasında o dönem başbakan yardımcısı olan bekir bozdağ “bu düzenleme eksiklikleri gidermek ve yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın daha fazla oy kullanmalarını temin etmek amacını taşımaktadır” dedi.

2011’de gurbetçi oylarındaki dağılım

ysk’nın açıkladığı rakamlara göre 2011 genel seçimlerinde yurtdışında kayıtlı bulunan seçmen sayısı 2 milyon 568 bin 979 olmasına karşın seçime katılım oranı yüzde 5 oldu. gümrük kapılarında 129 bin 283 oy kullanıldı, bunun 127 bin 867’si geçerli sayıldı.

ak parti yüzde 61 oranıyla gurbetçilerin oyunu en fazla alan parti oldu, ak parti'ye gümrük kapılarında 78 bin 875 oy çıktı.

chp ise 33 bin 552 oyla ikinci parti oldu. chp’nin gümrük kapılarındaki oy oranı ise yüzde 26.24 olurken, mhp 10 bin 503 oy alarak yüzde 8.21 oranında kaldı. saadet partisi için kullanılan oy ise 1984 olarak kayıtlara geçti.

ysk kayıtlarına göre halen yurtdışında 2 milyon 783 bin 660 seçmen bulunuyor.

kaynak: aljazeera ve anadolu ajansı