“dostlarımı kaybettim. sevdiğim, beni seven ne kadar insan varsa hepsinin kalbini kırdım. sürekli yalan söylediğim için ailemle olan diyaloğum bitti. en büyük idealim bundan sonra hayatıma temiz bir insan olarak devam etmek.“

bu cümleler sekiz yıldır madde bağımlısı olan c.m’ye ait. her türlü uyuşturucuyu denediğini söylüyor. madde bağımlılığı, onun bütün hayatını olumsuz etkilemiş. hasta oluyor, hastanede yatıyor, anne ve babası onu sokaktan topluyor, okulu bırakıyor, girdiği işte başarısız oluyor... 26 haziran uyuşturucu kullanımı ve kaçakçılığı ile mücadele günü. ismini açıklamak istemeyen c.m de nasıl bağımlı olduğunu, neler yaşadığını al jazeera türk’e anlattı.

"uyuşturucu ile 14 yaşında tanıştım"

c.m bağımlı olduğunu uzun yıllar fark edemediğini söylüyor. fark ettikten sonra bırakmak için çaba göstermeye başlıyor. her yolu da deniyor. ama başaramıyor. son bir aydır uyuşturucu kullanmıyor. "temiz" kalmak için destek alıyor. 

istanbul avcılar’da üç çocuklu bir ailenin en küçüğü. iki ablası var. ailede şımartılarak büyütüldüğünü anlatıyor. "ne istersem alındı, allah razı olsun hiçbir şeyimi eksik etmedi ailem" diyor. ancak anlattığına göre sahip oldukları onu mutlu etmeye yetmemiş. uyuşturucu ile 14 yaşında arkadaş ortamında tanıştığını, daha sonra bağımlı olduğunu söylüyor. ama bağımlı olduğunu kabul etme sürecinin altı yılı bulduğunu anlatıyor:

“o zaman uyuşturucunun ne olduğunu bilmiyordum. mahallede kimi tiner çekiyordu kimi madde içiyordu. ama bunlar bana kötü bir şeymiş gibi gelmedi. bir, iki derken sürekli içmeye başladık. ama biz canımız istediği için, keyfi içiyoruz sanıyorduk. 'istediğimizde bırakırız' diye düşünüyorduk. bağımlı olduğumu iki seneye kadar fark etmedim. bilinçli değildik.”

'okulu bıraktım'

c.m madde bağımlılığının hayatını ciddi şekilde değiştirdiğini anlatıyor. bir süre sonra okulu bırakıyor. ailesinin maddi durumu iyi olduğu halde çalışmaya başlıyor. çünkü uyuşturucuya para yetiştiremiyor. bu sırada farklı uyuşturucu madde türleri deniyor. aldığı maddelerin de dozları giderek yükseliyor:

“her akşam arkadaşlarla toplanıyoruz. beş lira biri veriyor. 10 lira biri veriyor. aramızda para topluyoruz. sonra torbacıya gidiyoruz. alıyoruz, içiyoruz. sonra birkaç sene esrar içtik, kubar içtik. kimyasal içmedik o zamanlar. içiyoruz içiyoruz ama kafa yok. eski tadı alamıyoruz. tolerans düzeyimiz yükselmiş. istediğimiz kafaya ulaşamıyoruz, yani nirvanaya ulaşamıyoruz, ne yapalım. o zamanlar daha ağır maddeler kullanmaya başladık.”

"arkadaşlarımı da alıştırdım"

açıktan liseyi bitirdikten sonra isparta’da üniversiteye gidiyor. buradaki okul ve ev arkadaşları da onunla birlikte madde kullanmaya başlıyor. c.m bir süre sonra onlara da madde satmaya başlıyor. şimdi başkalarının uyuşturucuya alışmasına vesile olduğu için zaman zaman vicdan azabı çektiğini söylüyor. ancak c.m’ye göre onlar da kendi iradeleriyle başladılar:

“zaman zaman vicdan azabı yaşıyorum. ama şöyle bir şey ben onlara uzattım ama onlar da kendi iradeleriyle içtiler. ben önce 'içiyor musunuz?' dedim. ilkten 'yok' dediler, sonra ben içtiğim zaman beni görüp sonra içtiler. ben onlara 'içmeyin' dedim başta, onlar kendi iradeleriyle içtiler. üzülüyorum onlar için de... ama uyuşturucu meselesinde hep derler 'arkadaş kurbanı'... evet ama herkes kendi iradesiyle içiyor. kimse kimseye silah dayamıyor iç diye. meraktan başlıyorlar. sonra alışıyorlar.”

"tek isteğim temiz kalmak"

ailesi onun madde kullandığını iki sene önce fark ediyor. c.m’ye yardım etmek istiyorlar ama bunu başaramıyorlar:

“ailem 'hastaneye gidelim tedavi ol, sonra yine yoluna devam et' dedi. ama hastanedeki doktorlar bana samimiyetsiz geliyordu. bağımlılığı bırakmak, sadece hastaneye yatmak, ilaç almakla olmuyor. ciddi bir psikolojik destek lazım. motivasyon lazım. sizi tedavi edenlerin de samimi görünmesi lazım. bana doktorlar samimi gelmiyordu. onlar beni anlamıyordu.”

sonunda annesinin çabalarıyla, 14 yıl uyuşturucu madde kullandıktan sonra bırakmış olan çiğdem sönmez ile tanışıyor. sönmez artık uyuşturucuyu bırakmak isteyenlere destek oluyor. c.m de iki aydır sönmez’in danışmanlığında hayatına devam ediyor. bir aydır madde kullanmıyor. "çiğdem abla da daha önce madde kullandığı için halimden, dilimden anlıyor, samimi biri. benim yaşadıklarımın aynılarını yaşamış. damdan düşmüş yani. sonunda o başarmış. ben de başarabilirim" diyor.

sekiz yıllık bağımlılığını yenmek için çaba sarf eden c.m. şimdi mahallesini, arkadaş ortamını, telefon numarasını değiştirmiş. kendine yeni bir hayat kurmuş. şimdi tek ideali bu bağımlılıktan sonsuza dek kurtulmak.

Çiğdem Sönmez 14 yıllık bir madde bağımlılığı sürecinin ardından şimdi bağımlılık danışmanlığı yapıyor. [Fotoğraf: Al Jazeera]

maddeyi bıraktı, bağımlılık danışmanı oldu

çiğdem sönmez bağımlı bir babanın kızı, madde bağımlısı birinin eşi. 40 yaşındaki sönmez 14 yıl çeşitli uyuşturucu maddeler kullanmış. 12 buçuk yıldır ‘temiz’… 'temiz' kelimesi uyuşturucu kullananlar arasında bir jargon. uyuşturucu kullanmadıkları süreyi ‘şu kadar yıldır temizim’ diye ifade ediyorlar.

sönmez madde kullanmayı bıraktıktan sonra hayatını değiştiriyor, kendini geliştiriyor. önce dışarıdan liseyi bitiriyor. üniversite sınavına giriyor ve psikolog bir arkadaşının tavsiyesi ile kişisel gelişim, madde bağımlılığından kurtulma yolları ile ilgili sertifika programlarına katılıyor. şirinevler’de bağımlılık danışma merkezi açıyor. "ben başarabildiysem herkes başarır" sloganıyla madde bağımlılığını bırakmak isteyenlere danışmanlık yapıyor. türkiye bağımlılıkla mücadele federasyonu kurucularından. aydın üniversitesi'nde kişisel gelişim eğitimi veriyor. abd’de bağımlılıkla mücadele için kurulan c4 recovery solution vakfı'nın türkiye temsilciliğini yapıyor. avcılar’da da bir rehabilitasyon merkezi var artık. birkaç belediye ile daha anlaşma aşamasında. istanbul’un değişik semtlerinde rehabilitasyon merkezi açmak istiyor. 

“babam bağımlıydı, eşim hâlâ bağımlı”

çiğdem sönmez daha çocukken uyuşturucu madde ile tanıştığını söylüyor. çünkü babasının alkol bağımlısı olduğunu anlatıyor. ‘alkol normal gelirdi, o yüzden 13 yaşımda alkole başladım. içtikçe tolerans seviyem yükseldi” diyor. yani sarhoş olma eşiği yükseliyor. bugün artık alkolün de uyuşturucu maddelerden bir farkı olmadığı görüşünde olan sönmez, 20’li yaşlara geldiğinde uyuşturucu maddelere alışıyor. ancak bağımlı olduğunu yıllarca anlayamadığını söylüyor:

“bağımlı olduğumu düşünmüyordum. keyfi içtiğimi, istediğim zaman bırakabileceğimi düşünüyordum. ama hayatım kötüye gitmeye başlamıştı. sürekli sağlıksız kararlar veriyordum. hatalar yapıyordum.”

bağımlı olduğuna inanmadığı için kendi için değil eşinin tedavisi için çözüm ararken kendi bağımlılığını fark ediyor. grup terapilerine katılıyor ve kendine yeni bir hayat kuruyor.

çiğdem sönmez yıllardır bağımlı olan eşinin iki yıldır temiz olduğunu, kendine yeni bir hayat kurduğunu anlatıyor. ama sönmez’e göre iki yıl bağımlılıktan kurtulmak için kısa bir süre, eşinin tek başına bu süreci atlatması gerekiyor. bu yüzden eşi ile ayrı yaşıyorlar.

çiğden sönmez’e göre türkiye’de bağımlılıkla mücadele için birçok koldan bir şeyler yapılıyor ancak bunlar yeterli değil. sönmez tek bir birim üzerinden koordineli çalışmak gerektiğini söylüyor.