meclis’te 21 nisan 2016'da kurulan “başta cinsel istismar olmak üzere çocuklara yönelik her türlü istismar olaylarının araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla kurulan meclis araştırması komisyonu” toplam dört aylık çalışmanın ardından taslak raporunu hazırladı. taslak rapor, meclis başkanlığı’na sunulmadan önce bir kez daha görüş ve önerilerini almak üzere komisyon üyesi milletvekillerine gönderildi.

al jazeera’nin ulaştığı taslak raporda başta cinsel istismar olmak üzere çocuklara yönelik her türlü istismarın önlenmesi amacıyla toplam 87 öneri yer aldı. bu önerilerden öne çıkan bazıları şunlar:

- tbmm bünyesinde çocuk hakları ile ilgili daimi bir ihtisas komisyonu kurulmalıdır. böylece çocuk hakları ile ilgili uygulamalarda meclis denetimi sağlanmalı ve yasama süreçlerinde çocuğun üstün yararını gözetecek mekanizma oluşturulmalıdır.

- ulusal çocuk politikasının daha etkin hale getirilebilmesi için,  çocuk koruma koordinasyon merkezi kurulmalıdır. böylece tüm ilgili kurum ve kuruluşların denetim ve koordinasyonu tek elden sağlanmalıdır.

“mağdurun yaş küçüklüğü cezada ağırlaştırıcı neden olmalı”

- tck’daki cinsel istismar tanımı, fiziksel temas içermeyen cinsel eylemleri de kapsayacak şekilde düzenlenmelidir.

- çocuk istismarı suçuna verilecek cezalarda istismar eden ile mağdur arasındaki yaş farkı ağırlaştırıcı neden olmalıdır.

- çocuk istismarı suçunda mağdurun yaş küçüklüğü cezada ağırlaştırıcı neden olmalıdır.

- çocuk pornografisine bilerek erişim sağlanması suç olarak tanımlanmalı ve tck’da bu yönde düzenleme yapılmalıdır.

“çocukların örselenmesinin önüne geçilmeli”

- suç mağduru tüm çocukların ifadesinin tek bir seferde alınması sağlanarak, mağdur çocukların tekrar tekrar örselenmesinin önüne geçilmelidir.

- çocuğun bakımından sorumlu olanların, çocuğu ihmal etmeleri veya istismara neden olacak bir riskle karşı karşıya bırakmaları durumunda alacakları cezai yaptırım artırılmalıdır.

- cinsel istismar suçundan kovuşturulan sanık ya da hükümlünün serbest kalması durumunda mağdur ve ailesine haber verilmesini sağlayacak bir düzenleme yapılmalıdır.

“yurt, pansiyon gibi barınma yerlerini meb denetlemeli”

- her ne ad altında olursa olsun öğrencilere yönelik yurt, misafirhane, konukevi, pansiyon ve benzeri barınma hizmeti veren yerlerin işyeri açma ve çalışma ruhsatı milli eğitim bakanlığı tarafından verilmeli, denetlenmesi de yine aynı bakanlıkça yapılmalıdır.

- günlük kiralık ev hizmeti verme ve alma şartları çocuğun cinsel sömürüsü ve cinsel istismarı da gözetilerek yeniden gözden geçirilmelidir.

“anne ve babalara mecburi eğitim verilmeli”

- çocuk gelişimi ve istismarı konusunda anne ve babalara, annenin gebelik döneminden başlamak üzere mecburi eğitim verilmelidir.

- okullarda velilere çocuk gelişimi, ebeveyn-çocuk etkileşimi, acil durumlar ve istismar konulu eğitimler verilmelidir.

- başta polis ve jandarma'nın çocuk büroları olmak üzere çocukla temas eden tüm devlet personelinin özel eğitim alması sağlanmalıdır.

- çocukla ilgili sürekli işlerdeki çalışmalarda kadın istihdamı teşvik edilmelidir.

- çocuklara dönük hizmet veren tüm sektörlerde işe alınacak personel seçiminde çocuğun üstün yararı gözetilerek seçici davranılmalı, çalışanların denetim ve izlenmelerini sağlayacak mekanizmalar oluşturulmalıdır.

“alo çocuk yardım çağrı merkezi kurulmalı”

- çocukların yardıma ihtiyaç duyduğu anda kolayca erişebilecekleri ücretsiz alo çocuk yardım çağrı merkezi kurulmalıdır.

- çocuğa karşı şiddeti önleme eylem planı ivedilikle hazırlanmalıdır.

- çocuklar bedenlerini nasıl koruyacakları konusunda bilinçlendirilmelidir. çocuklara küçük yaştan itibaren aile içinde ve eğitim aşamasında müfredat içerisinde zorunlu olarak yer alacak ders ve konularla bedensel, zihinsel ve cinsel gelişimlerine uygun eğitim verilmelidir.

- çocuk işçiliği izleme birimleri oluşturulmalı, bu husustaki denetimler etkin şekilde sağlanmalıdır.

- erken yaşta evliliklerin önlenmesine ilişkin toplumun, kamu ve sivil toplum kuruluşlarının duyarlılığını artırmaya yönelik çalışmalar yapılmalıdır.

“çocuk istismarı boyutları için ulusal risk haritası”

- ulusal risk haritası hazırlanarak çocuk istismarının boyutları tespit edilmelidir.

- özellikle risk grubu kabul edilen çocuklar için durum belirleme çalışmaları yapılmalıdır.

- çocuk ile ilgili kurumların özdenetim sistemleri olmalıdır. başarılı olduğu düşünülen programlar yaygınlaştırılmalıdır.

- istismar vakalarında, ilgili kurumların ortak kullanımına açık kişisel bilgi güvenliğinin sağlandığı ortak bir veri tabanı oluşturulmalıdır.

“kimyasal kastrasyonun etkin uygulanması sağlanmalı”

- ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazı kanununda yapılan değişiklik ve bu değişikliğe dayanılarak çıkartılan yönetmelikle imkân tanınan 'kimyasal kastrasyon'un, sağlık bakanlığı koordinasyonu ile etkin uygulanması sağlanmalıdır.

- cinsel dokunulmazlığa karşı suçlardan hükümlü olanlara uygulanacak tedavi ve diğer yükümlülüklerin uygulanması için infaz ve denetim süreleri bittikten sonra da uygulama yapılabilecek şekilde düzenleme yapılmalıdır.

- sağlık bakanlığı bünyesinde cinsel istismara uğrayan çocukların tedavisi ve rehabilitasyonu için özel merkezler oluşturulmalıdır.

- çocukların taraf olduğu davaların ivedilikle sonuçlandırılması için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.

- çocuk mahkemeleri ve cumhuriyet savcılığı çocuk büroları erişkinlere hizmet veren adli binalardan fiziksel olarak ayrı olmalıdır.

- çocuk izlem merkezi bulunan illerin adliyelerinde cinsel suçlara bakacak bürolar oluşturulmalı, adli görüşme sırasında cumhuriyet savcısının bizzat hazır bulunmasını sağlayacak mevzuat değişikliği yapılmalıdır.

- çocuk izlem merkezlerinin olmadığı illerde bu merkezler açılıncaya kadar hastanelerde ‘çocuk koruma birimleri’ oluşturulmalıdır.

- çocuk izlem merkezlerine başvuran çocukların adli ve tıbbi değerlendirmesi adli tıp vb. merkezlere gönderilmeden bu merkezlerde sonuçlandırılmalıdır.

- korunma altına alınan ve hafif zihinsel engelli tanısı olan çocukların bakımlarına özel önem verilmeli, bu kapsamda “umut evleri projesi” yaygınlaştırılmalıdır.

- madde bağımlısı çocuklara yönelik tedavi merkezlerinin sayısı ve niteliği artırılmalıdır.

"özel rehabilitasyon programları uygulanmalı"

- cinsel suç faili çocuklar için özel rehabilitasyon programları uygulanmalıdır.

- denetimli serbestlik tedbirleri, çocukların özel durumları göz önüne alınarak farklılaştırarak uygulanmalıdır.

- soruşturma ve kovuşturma aşamasında henüz suçluluğu sabit olmamış çocuğun “suça sürüklenmiş çocuk” şeklindeki ifadesi, masumiyet karinesine aykırı olacağından “suça sürüklendiği iddia edilen çocuk” olarak ifade edilmesi sağlanmalıdır.

- terör mağduru çocukların rehabilitasyonunun yapılacağı bir merkez kurularak, topluma sağlıklı bireyler olarak kazandırılmaları sağlanmalıdır.

- çocukların terör örgütlerinin tuzağına düşmemesi için gerekli istihbari ve idari tedbirler artırılmalı, elde edilen veriler doğrultusunda gerekirse çocuk, aile ve sosyal politikalar bakanlığı tarafından aileden alınarak koruma tedbirleri uygulanmalıdır.

- çocuk ceza infaz kurumlarından tahliye edilen ve suça sürüklenen çocukların takiplerini yapabilmek için ulusal veri tabanına kayıtları sağlanmalıdır.

- çocuk haklarını ihlâl eden, istismara kapı aralayan her türlü yayına karşı etkili yaptırımların uygulanması sağlanmalı, bu konuda sivil denetim modelleri teşvik edilmelidir.

- çocuk programları ve çizgi filmlerin belli bir oranda yerli kültürü yansıtması zorunlu hale getirilmelidir. bu konuda 6112 sayılı kanunda yer verilen teşvik uygulamaya geçirilmelidir.

- dijital oyunların güvenliğinin denetlenmesi için oyun derecelendirme sisteminin ülkemizde üretilen oyunlarda ve oyun değerlendirmelerinde kullanılması sağlanmalıdır.

komisyon nasıl kuruldu?

2016 nisan ayında karaman'da, ensar vakfı ve karaman anadolu imam hatip ve imam hatip lisesi mezunları ve mensupları derneği'ne ait yurtlarda kalan 9-10 yaşlarındaki çocukların bir öğretmenin cinsel saldırısına maruz kaldığı ortaya çıktı. olaydan sonra chp ve hdp milletvekilleri meclis’te bir araştırma komisyonu kurulmasını önerdi. talep muhalefetten geldiği için önce iktidar partisi ak parti tarafından reddedildi. ancak kamuoyundaki tepkiler üzerine ak parti kendi teklifini hazırladı. bir diğer muhalefet partisi olan mhp de kendi önerisini sundu. sonuçta dört partinin uzlaşması ile sadece karaman’daki olayı değil, genel olarak çocuklara yönelik cinsel istismar olmak üzere her türlü istismarın araştırılmasına karar verildi.

15 üyeden oluşan komisyon bu süre içerisinde 12 toplantı yaptı. çeşitli kurumlardan uzmanlar dinlendi ve kurumlara ziyaretler düzenlendi. komisyon rapora son halini verdikten sonra meclis başkanlığı’na sunacak.