dünya bankası 2012 verilerine göre, nüfusunun yüzde 38’i yoksulluk sınırında yaşayan kırgızistan’da işsizlik oranı da sovyetler birliği’nden ayrılmasından bu yana arttı. 90’lı yıllarda yüzde 5-5,5 civarında olan işsizlik oranı, kırgızistan çalışma, göç ve gençlik bakanlığı’na göre son 3 yıldır yüzde 8 buçuk seviyelerinde. 2011'de işsizlik yüzde 8,6, 2012'de yüzde 8,5 ve 2013'te yüzde 8,4 idi.

ekonomi uzmanı ayilchi satibayev, işsizliğin kayıt altına alınmadığını, gerçek işsizlik oranının yüzde 20-30 olduğunu söylüyor. pek çok uzman, devlet kurumlarının ekonomiyi iyi göstermek için rakamları düşük tuttuğu görüşünde.

vasıfsız işlerde çalışıyorlar

Bişkek'e 4 yıl önce taşınan diplomalı işsizlerden Bakıt Düyşönbek Uulu. [Al Jazeera]

kırgızistan’da memleketinde iş bulamayan çoğu üniversite mezunu işsizin umuduysa başkent bişkek. bişkek'te tutunabilmek için gündelik işlerle karınlarını doyurmaya çalışıyorlar.

bişkek'e 4 yıl önce taşınan diplomalı işsizlerden biri de bakıt düyşönbek uulu. her sabah lev tolstoy caddesi'ne giderek amele pazarında iş arıyor.

aslında orman mühendisi olan düyşönbek uulu bir gününü şöyle anlatıyor:

“her gün sabah saatlerinde bu cadde üzerinde toplanıyoruz. iş sahipleri arabalarla gelince koşarak yanlarına gidiyoruz. işin türüne göre değişen tarifemiz var. inşaat işi daha pahalı. para konusunda anlaştıktan sonra gidip işimizi yapıyoruz. günde 500 ila 1000 som (10-20 dolar) kazanıyoruz.”

çareyi yurtdışında arıyorlar

isık-göl eyaletinde ormancılık fakültesinden mezun olan düyşönbek uulu, kendi alanında iş bulamadığını söylüyor.

“fabrikalar çalışmıyor. maaşlar düşük” diyen düyşönbek uulu, iki çocuğunu geçindirmek için başka çaresi olmadığını anlatıyor. hedefi yurtdışına gitmek:

“hükümet fabrikalar kurup bize istihdam sağlasa iyi olurdu. yurtdışında maaşların daha fazla olduğunu biliyorum. fırsat bulunca rusya’ya gitmeyi düşünüyorum.”

Yol kenarında iş bekleyenlerden Zamira Coldoşbayeva'nın meslek yüksek okulu diploması var. [Al Jazeera]

yol kenarında iş bekleyenlerden zamira coldoşbayeva'nın da meslek yüksek okulu diploması var. geçimini yaklaşık 10 yıldır temizlik, boyacılık gibi gündelik işlerle sağlıyor. daha iyi bir yaşam beklentisiyle 10 yıl önce celal-abad eyaletinden bişkek’e gelen coldoşbayeva devlet kurumlarındaki düşük maaştan şikayetçi.

eşi öldüğü için çocuklarını tek başına büyütmeye çalışan coldoşbayeva yaşam mücadelesini şöyle anlatıyor:

“çocuk yuvasında çalışıyordum. maaşım düşüktü. üç çocuğum var. ülkede her şey pahalılaştı. burada çalışarak çocuklarımın geçimini sağlıyorum. burada günübirlik çalıştığımız için her gün para alıyorum. maaşlı işte çalışırsam çocuklarıma bakmakta zorlanırım. aldığım maaş ayın sonunu getirmeye yetmez.”

hükümet eleştirileri reddediyor

ülkede işsizliğin artması  iç ve dış göçün hızlanmasına neden oldu. çalışma, göç ve gençlik bakanlığı verileri 560 bin kırgız vatandaşının rusya’da, 50-70 bin kişinin kazakistan’da, yaklaşık 30 bin kırgız vatandaşının da diğer ülkelerde çalıştığını gösteriyor.

çalışma, göç ve gençlik bakanlığı ise eleştirilere karşı çıkıyor, işsizlik oranının azaltılması için bölgelerde yoğun çalışmalar yaptığını savunuyor. bakanlık basın sözcüsü ayida kadırova al jazeera’ye yaptığı açıklamada, iş başvurusu yapan vatandaşlara yardımcı olduklarını, son beş yılda bakanlığın desteğiyle 209 bin kişinin iş bulduğunu söyledi.

her yıl bakanlık aracılığıyla 42 bin kişinin iş bulduğunu belirten kadırova, işsiz vatandaşlara eğitim, kredi verilmesi gibi çalışmalar da yaptıklarını anlattı.