abd savunma bakanı chuck hagel, ankara’da. irak ve suriye’de büyüyen işid tehdidine karşı ittifak arıyor. hagel, cumhurbaşkanı tayyip erdoğan ve genelkurmay başkanı necdet özel ile görüşmelerinin ardından başbakan ahmet davutoğlu ile bir araya geldi. başbakanlık kaynaklarından edinilen bilgiye göre, davutoğlu ile hagel görüşmesinde bölgesel gelişmelerin yanı sıra abd ile model ortaklık çerçevesinde türk-amerikan savunma işbirliği de değerlendirildi. görüşmede ayrıca suriye, libya ve ukrayna'daki gelişmelerle irak'taki hükümet kurma süreci ile galler'deki nato zirvesi de gündeme geldi.

irak ve suriye’deki abd vatandaşlarını sırayla öldüren işid’e karşı gerçekleştirdiği hava saldırılarının yeterli olmadığını gören abd, artık daha geniş bir bölgesel koalisyonla işid’i bitirmeyi amaçlıyor. işid’e destek veren sünni aşiretleri ikna edebilmek için de, sünni ağırlıklı arap ülkelerinin ve hem suriye hem irak’a komşu olan türkiye’nin yeri önemli.

[Başbakan Ahmet Davutoğlu ve ABD Savunma Bakanı Chuck Hagel'in görüşmesi 45 dakika sürdü. [Fotoğraf: AA]]

4-5 eylül’de gerçekleştirilen nato zirvesinin en önemli gündem maddelerinden biri de, işid’le mücadeleydi. zirveden, işid’e karşı 10 ülkeli ittifak kararı çıktı. bu ülkelerin arasında türkiye de var. ancak türkiye’nin kendi özel durumu sebebiyle  işid’le mücadelede atılacak adımlarda bazı hassasiyetleri var. hagel ankara’da bu hassasiyetleri  de görüşüp bir orta noktada buluşmaya çalışacak.

nato zirvesinin son günü, erdoğan ve obama bir buçuk saatlik bir görüşme gerçekleştirdi. 45 dakika olarak planlanan görüşmenin uzamasının sebebi, erdoğan’ın ittifak konusundaki çekinceleriydi.

türkiye cumhurbaşkanlığı ve beyaz saray kaynaklarından alınan bilgiye göre, erdoğan, işid’e karşı atılacak adımlarda ön planda gözükmek istemediğini söyledi. sebebi, işid’in musul’da kaçırdığı 49 türk vatandaşıyla ilgili kaygıları ve ankara’nın işid’in türkiye’de de eylem yapmasından çekinmesi. türkiye ayrıca işid ile mücadelenin bölgedeki mezhepçi yaklaşımları körüklemeyecek yöntemlerle yürütülmesinden yana.

cumhurbaşkanlığı kaynaklarından alınan bilgiye göre erdoğan, irak’ta belli gruplara silah vermenin mezhepçi bir anlayışa yol açacağı ve o grupları güçlendireceği görüşünde. ankara işid ile mücadelenin irak'ta ülkedeki bütün unsurları kapsayıcı bir hükümetin kurulmasıyla, suriye'de ise rejimin devrilmesiyle daha etkin biçimde yürütülebileceğine inanıyor.

sünni kabilelerden destek arayışı

görüşmenin hemen ardından zirvenin yapıldığı otelde gazetecilere açıklama yapan obama ise işid’ karşı kurulacak ittifakla ilgili olarak ‘sünni kabileler de bizimle ittifak içerisinde olmalı, onların desteğini almak zorundayız, işid’in gücünü ancak böyle kırabiliriz’ dedi. ardından nbc’ye verdiği röportajda bunu yapmak için türkiye ve bölgedeki diğer sünni ülkelerin gruplar üzerindeki etkisinin önemini vurguladı.

obama röportajda, 2003’te abd’nin irak’a müdahalesinden sonra dışlanan sünni grupların tekrar kazanılması için bölgesel ortaklarla  çalışmak gerektiğini söyledi. suriye’de de işid’le mücadele için ılımlı muhaliflere kaynak vererek sünnilerin ittifaka destek vermesini sağlamak gerektiğini belirtti.

“bu sünni bölgede sünnilerle çalışmadığımız müddetçe, bu problemler olmaya devam edecektir. dolayısıyla hem irak hem suriye'deki stratejimizde amaç işid üyelerini ve varlıklarını ele geçirmek."

obama, bu noktada türkiye, suudi arabistan, birleşik arap emirlikleri ve ürdün gibi sünni arap ülkelerin 'adım atmalarına' ihtiyaç olduğunu belirterek, "onların da daha fazla müdahil olması lazım. bu onların bölgesi… işid onlara bizden daha çok doğrudan tehdit oluşturuyor" diye konuştu.
bu nedenle bölgedeki sünni ülkelerin bu konuda daha aktif ve daha katılımcı olmaya başladığını, kimi ülkelerin askeri, kimilerinin siyasi alanda adımlar attığını hatırlatan obama'ya göre, bu ülkelerin oynayacakları rol büyük. bu sebeple hagel bölge ülkelerine yapacağı ziyaretlere ilk olarak, nato müttefiki de olan türkiye’yle başlıyor.

suriye’de işid’le mücadelede öncelik farkı

suriye konusunda erdoğan, öncelikle esed rejiminin sona ermesi gerektiğini vurguladı. işid gibi örgütlerin, esed’in yarattığı yönetim boşluğundan yararlandığını söyledi. suriye’de büyüyen ve irak’a yayılan krizin sebebinin ‘batı’nın şam rejimine seyirci kalması’ olduğunu söyledi.

obama, son iki yıldır başta türkiye olmak üzere birçok ülkenin suriye'deki ılımlı grupların daha fazla desteklenmesi yönündeki taleplerine kulak tıkıyordu. türkiye, ılımlı grupların desteklenmemesi halinde meydanın radikal unsurlara kalacağını defalarca washington'a iletmiş; ancak bu görüş o dönemin dışişleri bakanı hillary clinton tarafından kabul görse de; clinton, başkan  obama'yı buna ikna edememişti.  obama, iki yıllık gecikmeden ve radikal grupların bölgede zemin kazanmasından sonra ılımlı grupları silahlandırmayı daha ciddi düşünmeye başladı.

kürt yönetimine verilen silahlar pkk'ya gitmesin

ankara, aynı şekilde bölgesel kürt yönetimi’nin silahlı birlikleri olan peşmergeye verilen silahlardan da rahatsız. ankara silahların dolaylı yoldan pkk’ya geçmesinden ve bunun çözüm sürecini etkilemesinden endişe ediyor.

görüşmelerde bulunan yabancı bir diplomat al jazeera’ye, ‘dolaylı yoldan pkk’ya yardım ettiğimizi biliyoruz, çünkü kürt yönetimi işid’le mücadelede pkk’yla ittifak yapıyor, silahları paylaşacaklardır. ama şu durumda başka bir çare göremiyoruz’ dedi.

erdoğan irak’ta ‘kapsayıcı hükümet’ vurgusu yaptı

obama ile yaptığı görüşmenin hemen ardından türkiye’ye dönmek üzere bindiği uçakta gazetecilere açıklama yapan erdoğan, ittifakla ilgili konuşurken irak’ta hükümetin kurulması sürecine değindi, türkmen, sünni ve kürtlerin de olduğu kapsayıcı bir hükümet kurulması gerektiğini söyledi:

“zaten komşu ülkelerin böyle bir çalışma içinde olmasını teklif ediyorlar, arzu ediyorlar. bu görüşmelerin dışında özellikle irak’ta yeni kurulacak hükümetin süresi 11 eylül’de doluyor. bu türkiye olarak bizim de üzerimize düşen bazı görevler var.. şu anda bazı gerek kürtler tarafında, gerekse sünniler, gerekse türkmenler konusunda sıkıntılar aynı noktadadır. bunu gidermek suretiyle artık çok fazla detayına girmeden irak’ta bir hükümete kavuşmasını sağlamak gerekiyor.”

kaynak: al jazeera