kırgızistan’ın oş ve celal-abad eyaletlerinde haziran 2010’daki kırgız-özbek çatışmasıyla ilgili açılan davalarda pek çok özbek kökenli ağır cezalara çaptırıldı.

kılım şamı insan hakları örgütü'ne göre, davalarda şu ana kadar toplam 43 kişi ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. bunların 41’i özbek sadece ikisi kırgız.

ömür boyu hapis cezasına çarptırılan özbek kökenlilerden biri de insan hakları uzmanı ve gazeteci azimcan askarov.

15 yıldır calal-abad eyaletinde insan hakları alanında çalışan askarov, 'ırkçı nefret duygularını kışkırtmak', 'polis cinayetine yataklık etmek' ve 'ayaklanma çağrısında bulunmak' suçlamalarıyla 2010’da gözaltına alındı, ömür boyu hapis cezasına çaptırıldı.

celal-abad eyaletine bağlı bazar-korgon ilçesinde bir kırgız polisin ölümüne yardım etmekle suçlanan askarov, kendisinin olay yerinde bulunmadığını söylüyor. askarov’a göre, kendisine karşı açılan dava tamamıyla 'uydurma'.

askarov, gözaltına alınmasından karar sürecine kadar her aşamada haklarının ihlal edildiğini iddia ediyor.

“15 haziran 2010 tarihinde tutuklandım. polisler yasadışı olarak 3 gün geçici cezaevine koydu. bulunduğum süreç içerisinde işkenceye maruz kaldım. ifade alırken, avukat sağlanmadı. mahkeme sürecine az kala avukat geldi. mahkemede bana bilinmeyen bir grup saldırdı. olaya tanık olan hakimler hiçbir şey yapmadı. mahkemede benim ve yakınlarımın güvenliği sağlanmadı.”

‘azınlıkların hakları korunmuyor’

kendisine karşı yapılan tüm suçlamaları reddeden askarov suçlu olmadığı için ülkeyi terk etmediğini söylüyor.

“bu ülkede adaleti aramak zor. azınlık grupların hakları korunmuyor. davamın, birleşmiş milletlerin insan hakları komitesi toplantısında ele alınacağından umut ediyorum. suçlu olsaydım, özbekistan’a kaçıp giderdim, çünkü evimden sınıra mesafe sadece 21 kilometre.”

‘siyasiler kışkırtıyor’

askarov, çatışmanın kırgız-özbek liderleri tarafından kışkırtılarak, iki halkı bir birlerine düşman yaptığını ileri sürüyor.

“siyasetçiler kendilerini düşündükleri için iki halk arasında çatışma yaşandı. kırgızlarla özbekler uzun zamandır barış içinde yaşıyorlar. benim çok kırgız arkadaşım var. şu an da bana destek olan kırgızlar. özbekler bana destek sağlamaktan korkuyorlar. bu arada eşim iş yerinde çalışan tek özbek kadın. iş arkadaşları eşime hiç bir zaman ayrımcılık yapmadı. tam tersine desteklediler.”

‘davalarda etnik ayrımcılık var’

kılım şamı insan hakları örgütü başkanı aziza abdurasulova, kırgız vatandaşların öldürülmesiyle ilgili çok sayıda dava açıldığını, özbekler için bunun söz konusu olmadığını söylüyor.

iki davadan örnek veriyor. özbek uyruklu bir vatandaşın ölümüyle ilgili davada kırgız sanıklara 3 yıl 6 ay hapis cezası verildiğini bu cezanın da affa uğrayıp sanıkların serbest kaldığını anlatıyor. abdurasulova’ya göre yine bir özbek kökenlinin ölümüyle ilgili bir başka davada ise kırgız sanık sadece 2 yıl 6 ay hapis cezası aldı.

abdurasulova, bir kırgızın öldürülmesi ile ilgili açılan davada ise 5 özbek kökenli vatandaşın ömür boyu hapis cezasına çarptırıldığı durumlar olduğuna da dikkat çekiyor.

2010'daki etnik çatışma

7 nisan 2010 tarihinde cumhurbaşkanı kurmanbek bakiyev’in devredilmesiyle sonuçlanan olayların ardından haziran ayında oş ve calal-abad bölgesinde kırgızlar ile özbekler arasında çatışmalar çıkmıştı.

etnik çatışmanın nedeniyle, devrim sonrası iktidara gelen geçici hükümet ülkede olağanüstü hal ilan etti. buna rağmen 3 gün süren çatışma sonucunda toplam 893 kişi hayatını kaybetti, 1500 kişi de yaralandı. sivil toplum kuruluşları, ölenlerin çoğunun özbek olduğunu belirtiyor.

etnik çatışmaları inceleyen devlet komisyonu hazırladığı raporda, çatışmanın özbek liderler tarafından kışkırtıldığı açıklamıştı.