Kültür-Sanat

Metin Celal: Kitap okuma oranı yükseliyor

Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Metin Celal Zeynioğlu, yayıncılığın sorunları ve Dünya Kitap Günü'nde Türkiye'nin son yıllarda kitaplarla ilişkisi üzerine Al Jazeera'nın sorularını yanıtladı.

Konular: Kültür-Sanat
Türkiye'de kişi başına düşen kitap okuma sayısı 7,3. [Getty Images]

Metin Celal Zeynioğlu, Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı görevini sürdürüyor.
[[Sadık Güleç]]
vladimir nabokov, miguel de cervantes, william shakespeare, william wordsworth, maurice clavel... dünyaca tanınmış bu yazarların ortak noktalarından biri de 23 nisan tarihi. unesco tarafından uluslararası kitap günü içerisinden bir tarih seçilirken, bu büyük yazarların doğum ya da ölüm yıldönümü olan 23 nisan uygun görülmüştü. uluslararaso kitap günü sebebiyle, türkiye yayıncılar birliği başkanı metin celal zeynioğlu'na sorularımızı yönelttik. yakın zamana kadar yayıncılığın en büyük sorunlarından biri olan korsan kitap basımından, türkiye'deki kişi başına düşen kitap okuma oranlarına kadar pek çok konuda, 2014 yılı verilerini ve görüşlerini al jazeera ile paylaştı.

türkiye'de bir dönem sıkça korsan kitap basılmasıyla ilgili haberler okuyorduk. bunların sayısında bir azalma var, son durum nedir?
korsan elbette hala türkiye'de yayıncılık için bir sorun olarak varlığını muhafaza ediyor. ancak sokakta satılan, orijinalin aynısı dediğimiz fiziki korsanda gözle görülür oranda bir gerileme var. fakat bunun dışında fotokopi yoluyla yapılan korsan basımda henüz ciddi bir aşama kaydedilemiyor. özellikle üniversitelerde kitapların bu yolla çoğaltılması çokça başvurulan bir yöntem. tabii ilk ve ortaöğretimde de aynı durum geçerli. bununla ilgili de ciddi bir mücadele veriliyor.

internet ve dijital ortam korsan yayıncılıkta bir paydaya sahip mi?
elbette, hatta en tehlikelisi dijital alandaki korsanlık. bununla ilgili yasal düzenlemeler hazır olmasına rağmen henüz hayata geçirilmediği için şu an için dijital korsan yayıncılıkla ilgili ciddi bir önlem de alınamıyor. ancak internet ortamı yayıncıları ve yayınları geri dönülemez bir yola sokmuş oluyor. düzenlemeler hayata geçirildiğinde bile bu yoldan geri dönmek için uzunca bir süre çalışmak gerekecek.

üniversite öğrencileri limitli imkanlarla yaşıyor, ders kitaplarının orijinalleri pahalı gelebiliyor, bu fotokopi korsancılığı ile ilgili bir ara çözüm olamaz mı?
bir ara çözüm elbette var. şimdi 'lisanslama' dediğimiz bir durum var. bu da telif haklarıyla ilgili meslek kuruluşlarının, fotokopicilerle lisanslama anlaşması yapması lazım. böylece fotokopi yoluyla korsan yayın yapanlar da suç işlemekten kurtulmuş olacak. ancak tabii bunun için fikir ve sanat eserleri kanun tasarısı taslağının meclisten geçmesi gerekiyor, bu da bekleme sürecinde.

E-kitap Türkiye'de okuyucudan henüz beklenen ilgiyi görmedi.
[[Getty Images]]

'e-kitap okunmasi için bir nesil dijital eğitim almali'

bundan on yıl önce internetin hayatımıza yoğun bir girmesiyle matbu yayıncılığın biteceği, gelecekte insanların sadece e-kitap okuyacağı söyleniyordu. ancak böyle olmadı, e-kitap, e-yayıncılık neden beklenen ilgiyi görmedi sizce?
türkiye özelinde konuşmam gerekirse, dijital ortamda okunabilen e-kitapların yaygınlaşması için özellikle ilk ve ortaöğretim çağındaki çocukların kullanması gerekiyor. mesela milli eğitim bakanlığı'nın 'fatih projesi' hedeflenen sayıların çok altında kaldı. dijital yayıncılığın gelişmesi ve çoğalması için dijital eğitim verilmesi gerekiyor. şu an edebiyat dünyasında birçok ciddi yayınevi bu işe yatırımlar yaptı ancak karşılığını okur nezdinde göremedi. bu da okurun dijital ortamda kitap okumaya ya da herhangi bir şey okumaya alışkın bir kuşak içermemesinden kaynaklanıyor. eğer ki bir nesil ders kitaplarını tamamen dijital ortamdan okursa ancak o zaman e-kitap ya da dijital yayıncılığın bir karşılığı olur.

türkiye'de kişi başına kitap okuma oranı nedir ve bunu nasıl değerlendirmek gerekir?
türkiyede kişi başına düşen kitap okuma sayısı 7,3. tabii bu 2014 yılı için geçerli. son on yıl içinde türkiye'de yayıncılık sektörü sürekli olarak büyüyor, hem üretilen kitap adedinde hem de kitap çeşidinde hem de okur sayısında bir artma var. geçen yıl uluslararası yayıncılar birliği'nin açıkladığına göre dünya yayıncılık sektöründe 12. sıradayız, yayınlanan kitap çeşidinde ise dünya sıralamasında 11. sıradayız. bu durum, hangi açıdan baktığınıza göre iyi veya yetersiz olarak değerlendirilebilir. çünkü üretilen kitaplar daha çok ders kitapları yani edebiyat ve kültür yayınlarının payı henüz yeterli değil.

türkiye'deki okur profili nasıl?
avrupa ve abd'ye baktığınızda ağırlıklı olarak 60 yaş üstü dediğimiz kesim kitap okurken, türkiye'de 7-14 yaş grubu kitap okuyor. zaten türkiye'de çocuk kitapları yayıncılığında da göze çarpan bir şekilde büyüme ve gelişme var. tabii okurun fiyattan çok içeriğe baktığını da söyleyebiliriz.

türkiye'de yayıncılığın en büyük problemi nedir?
kesinlikle en büyük sorun, sansür ve oto sansür. bir türlü aşamadığımız ve gün geçtikçe de daha kötüleyen bir tablo var bu konuda. sansürün olduğu bir yerde kitap okuma rakamlarının yükselmesinden ya da düşmesinden bahsetmek, yayınlama özgürlüğünün kısıtlandığı bir yerde kitap içeriklerini konuşmak tabii ki anlamını kaybediyor. son bir yılda 14 kitap hakkında hakaret davası açıldı siyasiler tarafından. bu böyle devam ederse politik, siyasi içerikli, dosya içerikli yayıncılıktaki üretim azalacaktır çünkü artık sansürün bir sonucu olarak oto sansür ortaya çıkıyor.

23 nisan uluslararası kitap günü'ne dair kitap okurlarına vermek istediğiniz bir mesaj var mı?
uluslararası kitap günü kutlu olsun 23 nisan'da hem kendinize hem de sevdiklerinize kitap armağan edin diyoruz.

Türkiye'de en çok 7-14 yaş grubu kitap okuyor.
[[Getty Images]]
rakamlarla türkiye'de kitap
2014 yılında türkiye'de kitap üretimi yüzde 4,6 oranında arttı ve toplam 561.103.770 adet kitap üretildi. bu kitaplar için 344.405.399 adet bandrol satın alındı. milli eğitim bakanlığı 2014 yılında ilk ve orta öğretim öğrencilerine 216.698.371 adet ücretsiz ders kitabı dağıttı. türkiye istatistik kurumu rakamlarına göre türkiye’nin nüfusu 76.667.864. toplam kitap sayısının nüfusa oranına göre, 2014 yılında kişi başına 7,3 kitap düştü. kitap türlerine göre bakıldığında, eğitim kitapları yüzde 71, yetişkin kurgu dışı yüzde 11, inanç yüzde 9, çocuk-ilk gençlik yüzde 5, yetişkin kurgu yüzde 3, akademik yayınlar yüzde bir oranında üretildi. bandrol adetlerine göre en fazla kitap üretilen iller, istanbul yüzde 59,5, ankara yüzde 27,5 ve izmir yüzde 13.
 

 

 

Yorumlar

Bu sitede yer alan içerikler sadece genel bilgilendirme amacı ile sunulmuştur. Yorumlarınızı kendi özgür iradeniz ile yayınlanmakta olup; bununla ilgili her türlü dolaylı ve doğrudan sorumluluğu tek başınıza üstlenmektesiniz. Böylelikle, Topluluk Kuralları ve Kullanım Koşulları'na uygun olarak, yorumlarınızı kullanmak, yeniden kullanmak, silmek veya yayınlamak üzere tarafımıza geri alınamaz, herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayan (format, platform, süre sınırlaması da dahil, ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) ve dünya genelinde geçerli olan ücretsiz bir lisans hakkı vermektesiniz.
;