işid’in türkiye sınırındaki çobanbey’i özgür suriye ordusu’nun (öso) elinden alması sonrası suriye’nin kuzeyi için yeni planlar üzerine çalışılıyor. buna göre bölgenin işid’den temizlenmesi için washington, artık pyd’nin başını çektiği suriye demokratik güçleri’yle işbirliğini artırmak istiyor. buna itiraz eden ankara, öso’yu güçlendirmek için yeniden yapılandırma çalışmalarına başladı. al jazeera’nin edindiği bilgiler, askeri yetkililerin suriye topraklarına giriş sebebinin türkiye’den işid’e yönelik bir kara operasyonu amacıyla değil, öso’nun başlatacağı operasyona hazırlık amaçlı olduğunu gösteriyor.

sınırda öso, güneyde sdg koridoru formülü

al jazeera’nin bölgeyle ilgili yapılan görüşmelere katılan türkmen ve kürt kaynaklardan edindiği bilgiye göre, abd ve türkiye birkaç aydır bir formül üzerinde çalışıyordu. buna göre türkiye sınırında yaklaşık 25 kilometre derinliğe kadar öso kontrolünde bir alan yaratılacaktı. bunun yanında, daha güneyde mumbuç’tan tel rıfat’a kadar suriye demokratik güçleri (sdg) koridoru oluşturulacaktı. bu plan, öso’nun azaz’dan başlayarak sınır hattı boyunca doğuya doğru ilerlemesiyle başlamıştı. 

7 nisan’da öso, türkiye sınırındaki kilis’e bağlı sınır ilçesi elbeyli’nin karşısında bulunan çobanbey’i, şubat 2014’ten bu yana kontrol eden işid’in elinden aldı. bu operasyona abd’nin hava bombardımanı ve türkiye de destek oldu. böylece formül sahada uygulanmaya başladı. ancak bundan birkaç gün sonra işid’in öso’nun aldığı alana saldırması, öso komutanlarının direnmemesi ve yaklaşık dört saat içinde işid’in azez-mare-cerablus hattında kritik bir noktada bulunan çobanbey’i geri alması üzerine, abd’nin muhaliflere olan güveni azaldı.

çobanbey ‘in kaybı abd’ye bahane oldu

bölgede işid’le mücadele eden muhalif kaynaklardan alınan bilgiye göre, çobanbey’in tekrar işid kontrolüne geçmesiyle amerika pyd kartını yeniden öne sürmeye başladı. amerika, öso’ya verdiği zaten sınırlı desteği de kesti ve hava operasyonlarını sonlandırdı. öso’nun başarısız olmasıyla sınırdaki 98 kilometrelik bölge için uzlaşılan formülün, öso unsurlarıyla yürütülemeyeceği tezi güçlenmiş oldu.

abd, bu gelişme üzerine gözünü yeniden pkk’nın suriye kolu pyd’nin başını çektiği, suriye demokratik güçleri isimli yapıya çevirdi. sdg hâlihazırda doğuda mumbuç sınırına ve batıda tel rıfat’a kadar olan bölgeyi elinde bulunduruyor. amerika, bu iki bölge arasında kalan alanı işid’den temizleme işini sdg üzerinden yapma fikrini ankara’ya iletti.

abd’den sdg’yi birlikte yapılandırma önerisi

ancak ankara bu öneriye kesinlikle karşı çıkıyor. pyd’yi pkk’nın uzantısı olarak kabul eden türkiye için sdg’nin fırat’ın batısına ve afrin bölgesinin doğusuna ilerlemesi ve yeni bir alanı kontrol etmesi mümkün değil. bu, türkiye’nin ‘kırmızı çizgi’ olarak nitelendirdiği bir durum.

al jazeera’nin edindiği bilgiye göre washington, ankara’nın itirazlarını ortadan kaldırabilmek için türkiye’ye sdg’yi yeniden yapılandırmayı önerdi. sgd’nin hem komuta yapısında hem de bileşiminde bazı değişiklikler yapılabileceğini, böylece ankara’nın kabul edeceği bazı isimlerin komuta kademesine geçebileceğini ve sdg içinde daha fazla türkmen ve arap grubun yer alabileceğini iletti. türkiye, bu öneriyi kabul etmiyor.

türkiye, öso’yu güçlendirmek için çalışmalara başladı

ankara, yeniden yapılandırılması halinde dâhi pyd’yi içinde barındıran sdg ile işbirliği yapmayı reddediyor. bunun yerine bölgeyi işid’den temizlemek için çobanbey’de direnmediği iddia edilen komutanların değişmesini, birkaç farklı gruptan oluşan öso birliklerinin yeniden yapılandırılmasını ve böylece güçlendirilmesini önerdi, bu doğrultuda çalışmalara başladı.

öso’nun yeniden sınır boyunca ilerleyebilecek duruma gelmesini bekleyen abd ise bu süreçte sınırdaki hava operasyonlarını durdurdu.

öso’nun yaklaşık üç bin kişiden oluşan savaşçıları hazır beklerken ankara da, isimleri belirlenen yeni komutanlarla çalışmaya ve yeni bir operasyon için hazırlığa başladı. türk silahlı kuvvetleri’ne bağlı özel birlikler, bu hazırlıklar çerçevesinde suriye topraklarına giriyor. hazırlıklar tamamen sınır ötesinde, suriye topraklarında sürdürülüyor.

plan uygulamaya başlanırsa, abd’nin hava desteği yeniden talep edilecek.

mumbuç’ta operasyonu hazırlığı

sdg’nin işid’le çatıştığı mumbuç bölgesinde ise hava operasyonları sürüyor. mumbuç’a en yakın sdg kontrolündeki bölge olan tışrin’de de arap ve kürtlerden oluşan birlikler hazır bekliyor.

çünkü abd, tüm bu süreçler işlerken mumbuç’a büyük çaplı bir operasyon için de hazırlıklara başladı. birkaç aydır neredeyse her gün mumbuç’taki işid hedeflerini vuran abd, bu bölgeyi almanın kritik önemde olduğunu düşünüyor. işid’in üssü konumundaki rakka’ya bir operasyon düzenlemeden önce bu bölgenin ele geçirilmesi ve işid’in ikmâl yollarının kesilmesi gerekiyor.

abd, mumbuç üzerine düzenleyeceği bir operasyon için türkiye’yi ikna etmek zorunda. operasyonun başarılı olabilmesi, türkiye ile işbirliğinden geçiyor çünkü ikmâl hattı türkiye’nin hava sahasından ve topraklarından geçiyor.

washington ile pyd gerginliği

türkiye ile abd ilişkileri, abd'nin suriye sahasında pkk'nın suriye kolu olan pyd'nin silahlı kanadı ypg'ye verdiği destekten dolayı bir süredir gergin.

abd dışişleri bakanlığı sözcü yardımcısı marie harf, ekim 2014’te pyd’yi "terör örgütü" olarak görmediklerini açıklamış, washington yönetimi eylül 2015’te de pyd’nin silahlı kanadı ypg’yi de "terör örgütü" olarak görmediğini ilân etmişti.

Haritanın büyük hâlini görmek için tıklayınız.