türkiye, bir süredir tekstil sektöründeki direniş haberlerini konuşuyor. yaz aylarında kazova işçileri ardından greif çuval fabrikası işçilerinin eylemleri gündemdeydi. her iki fabrikanın işçilerinin hak mücadeleleri devam ediyor. en son perşembe günü polis greif işçilerinin eylemine müdahale etti. uluslararası hazır giyim markalarına iş ve işçi güvenliği konusunda baskı uygulayan "temiz giysi kampanyası" aktivistlerinden bilge seçkin çetinkaya'nın söylediği gibi tekstil sektöründe çalışan işçilerin pek çoğu da diğer sanayi üretiminde çalışanlardan farklı olarak çok kalifiye olmayabiliyor. bu nedenle sektörde daha çok vasıfsız işçiler çalışıyor. öte yandan hazır giyim sektöründe kullanılan makineler de genellikle çok teknolojik değil, ucuz ve kullanılması basit. bu nedenle güvencesiz çalıştırma yaygın. sonuçta da tekstilde işçilerin sesi çalışırken değil genellikle işlerini kaybettiklerinde duyuluyor.

sendikalı olduk diye...

zeytinburnu’nda bir sokak arasında gördüğümüz işçiler de, 'sendika anayasal haktır' yazılı önlükleriyle bir köşe başında bekliyordu. yorulanlar için küçük plastik tabureler vardı. piknik tüpü üzerinde demlik duruyordu. işçilerden birisi çay demlemek için yandaki sucuya gidip bir damacana suyla döndü. havuzda biriktirilen paranın 5 lirasını yerine koyarken, “su için para almadılar” dedi. esnaf işçinin eylemine böyle destek oluyordu.

dışarıdaki işçiler 255 gündür direnişte. hemen aşağıdaki punto deri fabrikasından sendikalı oldukları gerekçesiyle işten çıkarıldılar. işçilerden en kıdemli olanı fabrikanın 10 yıllık işçisi ramazan aygün’dü. 2005 yılından bu yana gerek maaşlarının düşüklüğü, gerek kullanamadıkları izinleri, gerekse ödenmeyen fazla mesaileri nedeniyle yaşadıkları sorunları anlatıyordu. cumartesi ve pazar günleri bazen gece geç saatlere kadar çalıştıklarını ama karşılığını alamadıklarını anlattı. maaşlarının bordroya yarı zamanlı (part time) olarak yansıtıldığını anladıklarında, sendikalı olmak için harekete geçtiklerinden bahsetti:

İşten çıkarılanlardan birisi de fabrikanın en kıdemli işçilerinden birisi olan Ramazan Aygün. [Murat Utku-Al Jazeera]

“2012’de bir arkadaşımız 730 lira maaşla emekli olunca işin iç yüzünü öğrenmek istedik. sonuçta burada 14 sene çalışmış bir arkadaşımızdı, bu maaşa emekli olunca işin peşine düştük. baktık ki günlük sadece 2-3 saat çalışmış görünüyoruz bordroda. bunun üzerine çalışma bakanlığı’na müracaat ettik, el altından. baktık ki devlet de duvar gibi, hiç ses gelmiyor oradan. biz de sendikal faaliyete başlamaya karar verdik”.

sonradan deriteks sendikası'yla görüşmeye başladıklarını, 2013’ün ağustos ayına kadar 100’den fazla işçinin sendikaya üye olduğunu söyledi. aygün, “çalışma saatlerimiz fazlaydı, gerçek çalışma saatlerimiz bordroya yansıtılmıyordu. üç yıllık izinlerimiz verilmedi. sendikaya üye olarak haklarını aramak istediler. fakat fabrikanın sahipleri peyderpey 81 işçinin işine son verdi” dedi.

"ben patronun kuzeniyim" 

işten çıkarılanlardan biri ali rıza tat. “yıllarca çalıştığım fabrikanın sahibi yaşar tat benim öz kuzenim. gençliğimizde aynı evde kaldık hatta parasızlıktan birbirimizin kıyafetlerini giyerdik, sonra da yıllarca işçisi oldum. sendikaya üye olduğum için beni de işten att.” dedi.

işçiler şimdi bir yandan hukuki olarak haklarını arıyor, diğer yandan direnişlerini sürdürüyorlar. deriteks sendikası'nın örgütlenme uzmanı engin çelik beklentilerinin olumlu olduğunu söylüyor:

“hukuki olarak davalar karar aşamasında. sendikal nedenle işe iade bekliyoruz mahkeme kararında. mahkemenin de bu konuda bizim lehimize karar vereceğini düşünüyoruz. bilirikişi raporları lehimize çıktı, tanık ifadeleri de öyle. aynı şekilde işverenin mahkemeleri çok önemsemediğini de gördük. zaten mahkemeler sendikalı oldukları için işten çıkarılma durumlarında büyük oranda işe iade kararı veriyor. buradan da aynı şekilde bir karar çıkmasını bekliyoruz.”

mahkemeden karar bekliyorlar

işten çıkarılanların davalarını üstlenen avukat ismail erten, işçilerin beş ay içinde gruplar halinde işten çıkarıldıklarını, ilk 18 kişilik grubun davalarının 21 nisan’da sonuçlanmasını beklediklerini söyledi. erten, sözleşme feshinin sendikal gerekçeyle yapıldığını bilirkişi raporuyla da kanıtladıklarını savundu:

“işveren mahkemeye ‘küçülme nedeniyle işten çıkardım’ diyor ama bilirkişi raporuyla işverenin taşeron firmalarla sözleşme imzalayarak aynı büyüklükte işine devam ettiklerini tespit ettik. bilirkişi 10 ayrı taşeron firmayla çalışmaya devam ediyor.”

al jazeera olarak, punto deri fabrikasını arayıp işveren ya da diğer fabrika yetkililerinin de görüşünü almak istedik. fakat yetkililer santral görevlisi aracılığıyla görüşmek istemediklerini iletti. 

kaynak: al jazeera