pkk'nın suriye kolu pyd ile, suriye'deki diğer kürt partileri arasında 22 ekim'de irak'ın duhok kentinde imzalanan anlaşmanın perde arkasını ve detaylarını, anlaşmanın arabulucusu muhyeddin şeyh ali al jazeera'ye anlattı. ali'ye göre, anlaşmaya değişik çizgilerde ve ülkelerde örgütlenmiş, bellibaşlı bütün kürt grupları destek verdi.

anlaşma, irak kürdistan özerk bölgesi’ndeki çeşitli partilerin himayesindeki partilerin çatısı altında toplandığı suriye kürtleri ulusal meclisi (enks) ile pkk çizgisindeki partilerin toplandığı tev-dem arasında imzalandı. irak kürdistan özerk yönetimi başkanı mesut barzani de anlaşmanın sağlanabilmesi için yapılan ve bir haftadan uzun süren çetin pazarlıklara katıldı.

bu iki ana grup, pyd'nin tek taraflı ilan ettiği kantonlar, suriye arap muhaletine yönelik tutum ve rejimle ilişkiler konusunda görüş ayrılıkları yaşıyordu, ancak işid'in kobani'ye saldırısından sonra bir araya geldi. arabulucuğu da suriye kürtleri demokratik birlik partisi genel sekreteri muhyedddin şeyh ali yaptı. ali tarafları uzlaştırmak için kandil, erbil ve süleymaniye'de görüşmeler yaptı.

ali, irak'ın eski cumhurbaşkanı celal talabani'nin partisi kürdistan yurtseverler birliği'ne (kyb) yakın. ancak diğer partilerle de iyi ilişkiler kurmayı başarabilmiş olmasıyla tanınıyor.  

anlaşma için kandil teması

45 yıldır kürt siyasetinin içinde olan ali, anlaşma öncesinde pyd'nin de içinde bulunduğu kck'nin onayını aldığını, bu onayı almak için cemil bayık ile görüştüğünü anlattı:

“ilk görüşmelerimiz mesut barzani ile oldu. erbil dışında onun özel bir yeri var, orada görüştük. sonra enks ve tev-dem davet edildi.  onlar davet edilmeden önce ben kandil’e gittim. kck yönetiminden cemil bayık ve arkadaşlarıyla konuştum, uzunca bir görüşme yaptık. süleymaniye'ye giderek kyb  sorumlularıyla görüştüm. iran- kdp lideri mustafa hicri ile görüştüm. benim amacım enks ve tev-dem ve pyd’i bir araya getirmekti. hepsi buna ‘evet’ dedi ve hepsinin tavrı olumluydu.”

kandil'den destek sözü

bayık’ın anlaşmayı desteklediğini belirten ali, anlaşmanın temelinde işid karşıtlığı ve kürt hareketinin bir araya gelmek istemesi var: 

“kandil’dekiler bu projeyi gönülden destekliyor.  bu anlaşma müşterek görüşler üzerine kuruldu. o da işid karşıtlığı ve işid ile sonuna kadar mücadele. tüm siyasi hareketler erbil [barzani], süleymaniye [talabani] ve kandil [pkk] suriye kürtlerinin kardeş olduğunu ve barışmaları gerektiğini dile getirdi. kandil ayrıntılara girmedi. cemil bayık ‘barışın, biz sizinleyiz” dedi, mesut barzani de 'barışın biz sizinleyiz' dedi”.

Şeyh Ali, PKK ve KDP ile birlikte Talabani'nin partisi YNK ve İran-KDP'nin de görüşünü aldıklarını açıkladı. [Fotoğraf:Mahmut Bozarslan/Al Jazeera Tü

kantonlar korunacak

pyd’nin tek taraflı olarak ilan ettiği kanton yönetimi, pyd ve diğer kürt partileri arasında önemli sorunlardan biri.

pyd ve enks arasında barzani’nin himayesinde 2012 haziran ayında yapılan erbil anlaşması suriye’de ağırlıklı alarak kürtlerin yaşadığı bölgelerde pyd ve diğer partilerin ortak yönetim kurma, silahlı güçlerini de birleştirmesini öngörüyordu. ancak anlaşma hayata geçirilmedi,  pyd, ocak 2014’te afrin cizire ve kaboni’de kanton yönetimi ilan etti. diğer partilerin bu bölgelerde faaliyet göstermesine de izin vermedi. bu partilerin yöneticileri kanton ilanını ‘emrivaki’ olarak tanımladı, üyelerinin bir kısmı kuzey irak topraklarına geçmek zorunda kaldı.

geçen hafta imzalanan duhok anlaşması'na göre, kantonların yönetimi bundan sonra ortaklaşa yapılacak; yönetimde yüzde 40 pyd’nin, yüzde 40 enks’nin ve yüzde 20 de bağımsızların payı olacak.  

ali, kanton yönetiminin kalacağını ama gözden geçirileceğini ve seçimlerin de uygun bir zamanda yenileceğini söyledi:

 “üç temel gündem vardı. koordinasyon içinde siyasi ekip oluşturmak, kantonlardaki yönetimin ortaklaşması ve saldırılara karşı savunmanın  ypg ile birlikte koordine edilmesi. tek komutanlık yani. ayrıca askeri birliklerin birleştirilmesi için bir heyet kurulacak. bu heyet ypg ile görüşerek, bunu sağlayacak. demokratik özerklik yönteminde, yani kantonların üzerinde durulacak. toplumsal sözleşmeleri gözden geçirilecek, biraz daha zenginleştireceğiz. bazı eklemeler ve çıkarmalar yapacağız. kantonlar kalacak çünkü bu alanda boşluk var. boşlukları kantonlar dolduracak. daha sonra müsait bir zamanda seçim yapacağız.”

 'türkiye'den destek bekliyoruz'

ali, duhok anlaşması'nın başarılı olması için türkiye’den ve türkiye kamuoyundan destek istedi

“bizim en yakın komşumuz türkiye’dir. ypg’ye, kürt siyasetine tehlikeli demek yanlıştır. suriye kürtleri türkiye için hiçbir zaman tehlike değiller. maalesef türkiye’de bazı kurumlar kurumlar işid üyelerinin suriye’ye geçmelerine yol açtı. duhok anlaşması suriye toplumuna hizmet ediyor, türkiye’ye hizmet ediyor, bütün milletleri hizmet ediyor, kimseye karşı değil. tüm demokratik güçler, türkiye’de olsun, kürdistan’da olsun; onlardan beklentimiz bu ittifaka destek olsunlar. türkiye’deki belediyelerin hepsinden destek ve yardım bekliyoruz. türk parlamentonsundan, türk hükümetinden duhok anlaşması'na olumlu bakmalarını istiyoruz. heyetler oluşturulduğunda ilişki kurmak için öncelikle kırıkhan, islahiye, antep, kilis, mardin, diyarbakır belediyelerine gideceğiz. parlamentodaki partilere gideceğiz, insani yardımın devamını isteyeceğiz. türkiye eğer işid'e karşıysa, ypg’ye ne istiyorsa versin. bu türk-kürt kardeşliği için olumludur. tarih ileride "türkiye’ye kendini geri çekti, kürtler parçalansın diye işid’i öne sürdü' diye yazmasın. türkiye dersim ve zilan katliamlarını bize hatırlatmasın. “

kaynak: al jazeera