rusya ile tacikistan arasında uzun süredir devam eden askeri üs görüşmeleriyle ilgili süreç tamamlandı. iki ülke üssün kullanımını 2042'ye uzatan protokole imza attı.

rusya devlet başkanı vladimir putin, kış olimpiyatlarının yapıldığı soçi'de tacikistan devlet başkanı imamali rahman ile görüştü. perşembe günü yapılan görüşmelerden sonra iki ülke dışişleri bakanları arasında protokolün devir teslim töreni yapıldı. törende putin ve rahman da hazır bulundu.

'askeri işbirliğinde yeni safha'

anlaşmayla ilgili açıklama yapan putin, "rus askeri üssü ile ilgili meseleleri çözdük. askeri işbirliğinde yeni, uzun ve istikrarlı bir döneme giriyoruz" dedi.

putin, afganistan'dan uluslararası güvenlik ve destek gücü'nün (isaf) çekileceği bir dönemde bölgede askeri üsse sahip olmanın önemli olduğunu vurguladı. tacikistan'ı "stratejik ortak" olarak niteledi.

rahman da askeri üs ile ilgili meseleye burada son noktayı koyacaklarını söyledi.

rusya dışındaki en büyük askeri güç

tacikistan'da konuşlu 201. motorize piyade tümeni, rusya'nın kendi sınırları dışındaki en büyük askeri varlığını oluşturuyor. 7 bine yakın personelin görev yaptığı tümen, başkent duşanbe ile kulyab ve kurgan-tube kasabalarında konuşlanmış durumda.

rusya üs için tacikistan'a kira ödemiyor. bunun yerine askeri yardım sağlıyor. tacikistan ayrıca ekonomik olarak da rusya'ya bağımlı.

moskova, tacikistan'a ilk askeri gücünü 1991-1997 arasındaki iç savaş sırasında, barış gücü operasyonlarında görev almak üzere göndermişti. üs bugünkü statüsüne ise 2004'te kavuştu. 

yeni anlaşma üssün kullanımını, ilk anlaşmanın imzalandığı 25 mayıs 1993'ten itibaren 49 yıl uzattı. rusya böylece üssü 2042'ye kadar kullanma hakkı kazandı.

iki ülke aslında üs ile ilgili anlaşmayı aylar önce sağlamış ama konu parlamentolara taşınmıştı. rus parlamentosu anlaşmayı 2013 mayısında onayladı. tacik parlamentosunun alt kanadı da ekim 2013'te onay verdi.

rusya-abd rekabeti

orta asya'nın tamamında olduğu gibi tacikistan'da da rusya ile abd arasında rekabet var. rusya'nın bölgedeki askeri üslerine dört kolla sarılmasının temelini bu rekabet oluşturuyor.

uluslararası stratejik araştırmalar kurumu'ndan (usak) kerim has'a göre tacikistan da bu rekabetten yararlanıyor. isaf'ın bu yıl sonunda nüfusunun yaklaşık üçte birini taciklerin oluşturduğu afganistan'dan ayrılacak olması duşanbe'de istikrarsızlık endişesi yaratıyor. bu belirsizliklerle dolu yeni dönem tacikistan'ın rus askeri varlığına ihtiyacını artırıyor.

al jazeera'ya konuşan has'a göre tacikistan yeni dönemde stratejik öneminin arttığını da düşünüyor. bu durumu ekonomik kazanç sağlama adına fırsata çevirmek istiyor. has, duşanbe'nin istediği koşullar sağlanması halinde bir abd üssüne de hayır demeyebileceğini söylüyor. eğer bu gerçekleşirse, tacikistan kırgızistan'dan sonra hem rus hem de abd üssü bulunduran ikinci ülke olabilir.

kaynak: al jazeera ve ajanslar