türkiye şişe ve cam fabrikaları a.ş'ye (şişecam) bağlı işyerlerindeki grev 20 haziran cuma günü başladı. şişecam'a bağlı on fabrikada toplam 5 bin 561 işçi grevdeydi. grev anlaşmayla değil hükümet müdahalesi ile durdu. en azından 60 günlüğüne. türk-iş'e bağlı kristal-iş sendikası'nın uyguladığı grevin 60 gün ertelenmesine ilişkin bakanlar kurulu kararı resmi gazete'de yayımlandı. ertelemeye gerekçe olarak "grevin, genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu nitelikte görülmesi" gösterildi.

sendika ve işçiler tepkili

kristal-iş sendikası karara tepkili. sendika 'kanundışı' diye nitelediği erteleme kararını, yürütmeyi durdurma ve iptal talebiyle danıştay’a götürecek. yazılı bir açıklama yapan sendika, erteleme gerekçesi olan “milli güvenlik” ifadesine de dikkat çekti:

“pencere ve otomobil camı, çay ve su bardağı ile meşrubat şişesi üreten fabrikalarda uygulanan grevin milli güvenlik ve genel sağlığı bozucu olduğunu iddia etmek akılla, mantıkla, hukukla ve bilimle bağdaşmaz. akp hükümetinin bu kararının temel nedeninin başta şişecam olmak üzere sermaye gruplarından gelen talepler olduğunu ve 'genel sağlık ve milli güvenlik' gerekçesinin sadece bahane olduğu biliyoruz. “

‘eski maaşla çalışmaya devam' 

kararla ilgili konuştuğumuz kristal iş sendikası trakya şube başkanı hüseyin seren, işçilerin henüz işbaşı yapmadıklarını ama işe başlayacaklarını söyledi. 

Murat Başaran ile (sağdaki) Murat Derviş, 'eşit işte çalışıyoruz, eşit maaş olsun' diyor.

[[Fotoğraf: Zeki Öztürk/Al Jazeera Türk]]

'iş güvenliğimiz yok'

grevle ilgili karar resmi gazete’de henüz yayınlanmadan önce, dün (26 haziran) şişecam’ın lüleburgaz’daki trakya cam, otocam ve paşabahçe fabrikalarında çalışan grevci işçilerin taleplerini dinledik. fabrikaların önünde ilk etapta, “bu işyerinde grev var” yazılı pankart dikkati çekiyordu. konuştuğumuz tüm işçiler “bizim amacımız fabrikamızı zarara uğratmak değil. hakkımız olan emeğimizin karşılığını almak” diyor. grevci işçiler bir an önce işbaşı yapmak istediklerini ama talepleri karşılanmadığından greve devam ettiklerini belirtti. sıcaktan korunmak için ağaçların dibinde oturan işçilere, özel araçlarını neden fabrikanın giriş çıkışında park ettiklerini sorduğumuzda, “ürettiğimiz malı sevketmek istiyorlar. biz de araçlarımızla yolu kapatarak, yüklü tırların dışarıya çıkmasını engelliyoruz” yanıtını verdiler.

peki talepleri neler? neden grev kararı aldılar? hepsi üç talepten bahsediyor. iş güvenliği, ücretlerin düşüklüğü ve ücret eşitsizliği ile kazanılmış hakların iade edilmemesi… işçilerden murat derviş 28 yaşında. çorlu’da kirada oturuyor. kira artı faturalarla 560 tl'yi sadece evin masrafına verdiğini söylüyor. başaran 900 tl maaş aldığını belirterek şunları ifade etti:

“bu parayla nasıl geçineceğiz? iş güvenliğimiz de yok. cam gibi çok tehlikeli, bin 600 derece sıcaklıkta çalışıyoruz. ani bir dalgınlıkta tehlikeye neden olabilir. hastalandığımız zamanlarımız oluyor. doktora gidip, istirahat alamıyoruz. çünkü işveren raporlu olduğumuz günleri primlerimizden kesmeyi düşünüyor. ücretler düşük, iş güvencemiz yok. iş güvenliği için kontroller çok yapılmıyor. bu yüzden buradayız.”

'eşit maaş olsun'

bu sırada murat başaran araya giriyor, “robot muyuz hasta olmayalım? işverenin makineleri bile bozulur” sözleriyle tepki gösteriyor. başaran 25 yıldır trakya cam’da çalışıyor. iki çocuk babası. fabrikaya asgari ücretle girmiş ama şimdi 2 bin tl maaş alıyor. konuştuklarımız içindeki en fazla maaş alan işçi o. greve daha çok yeni başlayan işçi arkadaşları için katıldığını söylüyor. murat başaran “aynı zor işi yapıyoruz ama aynı maaşı almıyoruz. yeni alınan işçilere asgari ücret veriliyor. çok yetersiz. eşit maaş olsun” diyor.

Ahmet Aksoy, Türkiye genelindeki şişecam fabrikalarında 3300 işçinin asgari ücretle çalıştığını hatırlatıyor.

[[Fotoğraf: Zeki Öztürk/Al Jazeera Türk]]

“bu maaşla ev geçindirmek zor”

otocam fabrikası'nda çalışan nevzat çağlayan ise alınan ücreti net olarak anlatıyor: “mevcut saat ücretimiz ortalama 9 lira 24 kuruş. bu yıl istediğimiz zammı 1 lira 85 kuruşa çektik. işveren ise 0.93 kuruş öneriyor. bizim isteğimiz eşit ücret. eşit işse eşit ücret de olsun.”

aynı yerde çalışan serkan ortaç da aynı konudan yakınıyor. 11 yıldır çalışıyor. bir çocuk babası. eşi hamile. ayda ortalama 225 saat çalışıyor. saat ücreti 5 lira. aldığı net maaş bin 190 tl. ortaç “artık dört nüfuslu olacağız. geçim sıkıntısı artacak. bu parayla değil ev almak, geçindirmek bile zor” ifadelerini kullanıyor. ahmet bahar ise greve 13 yaşındaki kızı ilgın ile katılmış. ahmet bahar 25 yıldır çalıştığını dile getirerek, “şirket dünya dördüncüsü. hedefi dünya üçüncüsü olmak. ama çalışanlarına asgari ücret ödüyor. yakışıyor mu dünya dördüncüsü bir şirkete” sözleriyle tepki gösteriyor.

paşabahçe fabrikası’ndaki greve katılan işçilerden ahmet aksoy ise, “eşit işe eşit ücret” talepleri olduğunu belirterek, “yeni başlayan işçi arkadaşlarımızın çoğu aile katkısıyla geçiniyor. çok zor koşullarda çalışıyorlar ama geçinemiyorlar. bu yüzden grev kararı aldık. taleplerimiz yerine gelmeden greve devam edeceğiz” diyor.

Greve giden işçilerle, Al Jazeera muhabiri Burhan Ekinci görüştü.

şişecam: yüzde 11.79 artış önerdik

grevle ilgili türkiye şişe ve cam fabrikaları a. ş ise görüşmeler boyunca yapıcı bir tavır aldığını söylüyor. internet sitelerinde yer alan yazılı açıklamada, "2014 yılı başından bu yana devam eden görüşmelerde, gerek ücret artışlarında, gerek yan haklarla ilgili düzenlemelerde temel gösterge olan enflasyonun üzerinde artış önerisinde bulunan topluluğumuz, bu sürecin en hızlı şekilde ve mutabakatla tamamlanması için gerekli her türlü çabayı göstermiştir" ifadesi kullanıldı.

açıklamada şişecam yönetiminin, işçilere ilk yıl için 2013 yıl sonu enflasyon rakamının 4,39 puan üzerinde ortalama yüzde 11,79 oranında artış önerdiği belirtildi.