türkiye’nin birçok kentinde evlerde ısınmak için doğalgaz kombilerinin ısıtıcı düğmeleri orta seviyeye getirilmişken adana bizi 25 derece sıcaklıkla karşılıyor. niyetimiz adana’da, türkiye’nin en sıcak konusu olan kürt meselesini ve bu meselenin çözümü için hükümetin yürüttüğü ‘çözüm süreci’ni konuşmak. hava sıcak olunca her kesimden adanalı’nın buluşma mekânı olan inönü parkı’nın yolunu tutuyoruz.

etraftaki masalarda kürtçe, türkçe konuşmalar birbirine karışıyor. gözlerimiz uzun yıllar boyunca adana’da yaşayan, kürt meselesi konusunda doğrudan taraf olmayan, yani adana’ya zorunluluktan göç etmek zorunda kalmamış adanalıları tarıyor. bunlardan biri olan burhan turan ile konuşmaya başlıyoruz. burhan turan 24 yaşında. doğma, büyüme adanalı. iki yıllık turizm ve otelcilik yüksekokulu'nda okumuş. şimdi bir banka için kredi kartı pazarlaması yapıyor.

Burhan Turan: Çözüm sürecinde PKK'ya çok tavizler verildi. [[Fotoğraf: Özgür Tekşen/Al Jazeera Türk]]   Seracettin Oğuz, çözüm sürecinin zorluklarla dolu olduğu görüşünde. [[Fotoğraf: Özgür Tekşen/Al Jazeera Türk]]   Emel Eğlemen: Özerklik kelimesi beni çok rahatsız ediyor. [[Fotoğraf: Özgür Tekşen/Al Jazeera Türk]]   Ümit İşidurmaz: Herkes birbirini kötülerse nasıl çözüm olacak? [[Fotoğraf: Özgür Tekşen/Al Jazeera Türk]]

burhan turan, kürt sorunu konusunda geçmişte yapılanları suçlayarak başlıyor sohbete:

"eskiden yapılan en büyük hata insanların kendi dilinde özgürce konuşmasını engellemek. kürtçe eğitim de verilsin. insanlar kendi dillerini de öğrenmeli. almanya’da türkler kendi dillerinde eğitim almıyorlar mı, alıyorlar." 

bu cümleleri kuran turan çözüm sürecine ise tepkili: 

"çözüm sürecinde pkk’ya çok tavizler verildi. tamam silahlar sustu ama şu anda yollar kesiliyor, kimlik kontrolleri yapılıyor. özerklik olamaz. kürtlerin geçmişte mağdur olduklarını kabul diyorum ama haklar için pkk ile pazarlık yapılmamalı."

burhan turan, abdullah öcalan’ın şartlarında iyileştirme ya da dışarı çıkma ihtimaline de çok tepkili. biz tam bunu konuşurken, parkın kenarında bir grup kobani’ye yönelik saldırıları protesto etmeye başlıyor. burhan turan’a bu eylemden rahatsız olup olmadığını soruyoruz:

"olmuyorum ama bu tür eylemlerde öcalan posteri açılınca; yakma, yıkma olunca öfkeleniyorum" yanıtını veriyor.

burhan ile sohbetimizi bitirip parkın bir kenarında bulmaca çözen orta yaşlı birine yöneliyoruz. seracettin oğuz 56 yaşında. sümerbank’tan emekli olmuş. 43 yıl önce bitlis’ten adana’ya gelmiş. beş çocuğunu da adana’da büyütmüş. hemen söze giriyoruz. çözüm sürecini soruyoruz:

"ben çözüm sürecini destekliyorum. süreç başladığından bu yana analar ağlamıyor. her zaman türkiye’nin güçlenmesini istemeyen dış güçler olmuştur, çözüm sürecini de bozmak istiyorlar. zaman zaman duraklama olabilir çünkü zor bir iş. bazen duraklamasına hak veriyorum. umutsuzluğa kapılmamak lazım."

seracettin oğuz anadilde eğitim konusunda engel olmaması gerektiğini de düşünüyor. oğuz, süreç tartışmalarında sık sık gündeme gelen öcalan’ın cezaevi şartlarının iyileştirilmesi ya da bir genel af konusuna pek ihtimal vermiyor ama olursa da bu durumun kendisini rahatsız etmeyeceğini söylüyor. oğuz bu konuda net konuşuyor:

"barış, kardeşlik olacaksa ben rahatsız olmam'' 

inönü parkı’nı arkamızda bırakıp adana’nın görece daha varlıklı kesimlerinin vakit geçirdiği ziyapaşa caddesi’ne yöneliyoruz. biraz yol aldıktan sonra arkadaşları ile koyu bir sohbette olan bir hanımefendiye yöneliyoruz. adı emel eğlemen. eğlemen 12 yıldır adana’da yaşıyor. eğlemen’e çözüm süreci der demez tepkili konuşmasına tanık oluyoruz:

dışarının oyununa geliyoruz, bölünüyoruz. çözüm süreci bizi oyalıyor. çözüm süreci var da neden hâl bizim askerlerimiz ölüyor. çözüm sürecine vatandaşın fikri alınmadan girildi. kürtlerin sıkıntıları olduğunu kabul ediyorum. oraya yol gitmemiş, fabrika gitmemiş, okul gitmemiş. hak verilsin deniliyor ama şimdi onlar haritada yerimiz de olsun, diyorlar; işin bir de o tarafı var. devlet haklarını veriyor, yollar gene kesiliyor, karşı taraf samimiyetsiz. özerklik kelimesi beni çok rahatsız ediyor. daha yeni pazarda alışveriş yapan havacı bir astsubayı öldürdüler. abdullah öcalan’ın şartlarının iyileştirilmesi konusunu asla kabul etmiyorum. ev hapsi gibi bir tasarrufu da asla kabul etmem."

bize pek söz bırakmayan 53 yaşındaki ev hanımı bu sözlerin ardından tekrar arkadaşlarının yanına gidip sohbete devam ediyor. 

yolun karşı tarafına geçtiğimizde karşımıza bir taksi durağı çıkıyor. altı kuşaktır adanalı olduğunu söyleyen ümit işidurmaz adana’da duyduğumuz en çarpıcı cümleyi kuruyor:

"türkler kürtleri, kürtler türkleri kötülüyor, nasıl böyle olduk biz."

bu cümleyi ona kurdurtansa taksiye inip binenlerle ettiği sohbetler. işidurmaz, çözülmesi gereken bir sorun olduğunu kabul ediyor ama çözüm konusunda karamsar:

"herkes birbirini kötülerse nasıl çözüm olacak? kürtçe eğitim olması beni hiç rahatsız etmez ama abdullah öcalan ile pazarlık yapılması beni rahatsız ediyor. hele de onun serbest kalması ihtimalini düşünemiyorum. hükümet fazla tolerans gösterdi. birileri de bu süreçle oynuyor. çözüm sürecinden umutlu değilim, kötüye gidiyor."

kim süreçle oynuyor sorumuza işidurmaz 'dış güçler' yanıtını veriyor.

kaynak:al jazeera