suriyeli sığınmacıların en yoğun yaşadığı merkezlerden birisi reyhanlı. ülkelerindeki savaştan kaçarak sınırı geçer geçmez kendileri için bulabildikleri bu güvenli liman, savaşın yarattığı travmayı bir anda yok edemiyor. reyhanlı onlar için sığınacak güvenli bir liman anlamına geliyor. oysa kendi ülkelerindeki vahim durum nedeniyle bagajları dolu geldiler; anksiyete bozukluğu, travma sonrası stres, çocuklarda depresyon… bunlara yaşadıkları barınma ve uyum sorunları da eklenince çok sayıda suriyeli sığınmacı için psikolojik destek almak bir zorunluluk haline geliyor.

bu durumu tespit eden bir suriyeli psikiyatr da sorunun çözümüne katkıda bulunmak için girişimde bulundu ve reyhanlı’da konuya eğilecek bir merkez kurdu. kurdukları ruh sağlığı merkezi, maddi olarak suriye tıbbî yardım örgütleri birliği (uossm) tarafından destekleniyor. reyhanlı’daki merkeze girdiğimizde, bizi kadınların psikolojik rehabilitasyonu ile ilgili birimin başındaki suriyeli psikolog merve süleyman karşılıyor.

kadınların sorunları ağır

ağırlıkla suriye’deki savaş sırasında ölenlerin eşleri ile çalışan merve süleyman, kadınların en çok depresyon, aile içi şiddet, cinsel şiddet, travma gibi şikayetler ile kendisine geldiklerini söylüyor. psikologlar bu merkezde kadınlar, erkekler ve çocuklar ile bireysel terapiler ya da grup terapileri yapıyor. eğer sorun tıbbî tedavi gerektiriyorsa devreye psikiyatristler giriyor.

reyhanlı’da iki merkez

o psikiyatristlerden biri reyhanlı’daki projenin kurucusu suriyeli psikiyatr dr. wael al ras. al ras merkezde psikiyatristler, psikologlar, sosyal hizmet uzmanları, psikolojik danışmanlar ile birlikte faaliyet gösterdiklerini anlatıyor. al ras, “daha önce tek bir binada faaliyet gösteren merkezimiz zamanla ihtiyaçlar ile orantılı olarak büyüdü. şu anda reyhanlı’da iki farklı binada faaliyet gösteriyoruz. toplam 21 uzman personelimiz var. iki yıla yakın bir zamandır bu çalışmalar sürüyor” diyor.

al ras’ın sözünü ettiği her iki merkez için de maddi destek uossm, diğer sivil toplum kuruluşları ve bireysel bağışlar ile sağlanıyor. suriyeli hekimler tam yetkilendirilmedikleri için reçete yazamasa da, hastalar için merkezde gerekli ilaçlar var. al ras, türkiye hükümetinden herhangi bir yardım almadıklarını da belirtiyor.    

10 yaşındaki Abdullah'ın annesi otizmli çocuğunu haftada iki defa terapi için merkeze getiriyor.

[[Fotoğraf: Özgür Tekşen / Al Jazeera Türk]]

çocuklar için mobil ekipler

çocukların yaşadığı sorunlar büyük. psikoterapist beşar hüseyin çocuklar ve ergenler ile çalışıyor. ona göre çocuklar büyük bir psikolojik yük altında ve onlara ulaşmak gerekiyor. bu nedenle okullarda taramalar yapan mobil ekipler ile terapiye ihtiyaç duyan çocuklara ulaşıyor, rehabilitasyon için merkeze yönlendiriyorlar. reyhanlı merkezdeki kiraların pahalı olmasından dolayı civar köylere yerleşen aileler çocuklarını yalnızca suriyeli çocukların gittiği okullara gönderiyor. ekipler işte bu okullarda desteğe ihtiyacı olan çocuklar için taramalar yapıyor. bu çocukların aileleri ile de ayrıca çalışılıyor.

ailelere de destek

beşar hüseyin şu ana kadar dört okuldan bin 350 çocuk ile bire bir çalıştıklarını, bu çocukların aileleri ile de görüşmeler yaptıklarını anlatıyor. hüseyin, “çocukların ailelerine erişmek çok önemli. onların da başta ekonomik olmak üzere pek çok sorunları var. bu insanların hepsi doğrudan savaştan etkilendiler, mülteci oldular. merkezde otizmli çocuklar için de tedavi uyguluyoruz. ayrıca çocukları psikolojik sorunlar yaşayan ailelerden bazıları, çocuklarına nasıl bakacaklarına dair merkezimize gelip eğitim alıyorlar.” diyor.

kendi ismini vermeyen, abdullah'ın annesi olarak anılmak isteyen genç kadın böyle bir merkezin kendileri için bir şans olduğunu söylüyor: 

"ben erkek karderşimi suriye'deki çatışmalar sırasında kaybettim. çocuğum da otizimli. bu merkezin varlığı elbette çok iyi. fakat terapi seansları sistemi ile çalışması bizim için sorunlu. sadece haftanın iki günü birer saat geliyoruz. oysa okul gibi olmalı, haftanın beş günü uzun süreli özel eğitim verilebilmeli. böylesi aileler için çok daha iyi olur"

genç kadının isteğinin yerine getirilmesi ise şimdilik hem fizikî hem de maddi nedenler ile pek mümkün görünmüyor. 

kaynak: al jazeera