AB-Ukrayna İlişkileri

Ukrayna'dan AB ile yeni imza

Ukrayna, AB ile Ortaklık ve Serbest Ticaret Anlaşması'na imzayı attı. Anlaşmaya karşı çıkanlar işsizlik riskine dikkat çekiyor, ortaklığı savunanlar ise imzanın ülkeyi AB üyeliğine yakınlaştıracağını düşünüyor.

Konular: Ukrayna, Avrupa, Rusya
Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko (ortada) anlaşmayı AB yetkilileriyle birlikte Brüksel'de imzaladı. [Reuters]

kiev, avrupa birliği (ab) ile mart ayında siyasi bölümünü imzaladığı ortaklık anlaşmasının ekonomik bölümünü de imzaladı. ukrayna'nın yanı sıra moldova ve gürcistan da, aynı anlaşmayla ab ile ortaklık bağını kurdu.

ab ile ortaklık ve serbest ticaret anlaşması’na ukrayna'daki çevrelerden farklı tepkiler var. atılan imza, ukrayna’nın ab üyeliğini öngörmemekle birlikte, ülkenin ab’ye entegrasyonu açısından önemli bir aşama olarak değerlendiriliyor. ukrayna’nın ab başmüzakerecisi valeriy pyatnitskiy, ukrayna’nın bu anlaşmanın imkanlarından yararlanması halinde, orta vadede ab üyeliğinin kolaylaşacağını söylüyor.

'ihracatı ve istihdamı artıracak'

söz konusu anlaşmaya göre, ab tarım ve sanayi ürünlerinin büyük bölümüne gümrük vergilerini ya yüzde 1’in altına düşürecek, ya da tamamen sıfırlayacak. diğer taraftan bu imkanlardan yararlanabilmek için, ab standartlarına uygunluk sertifikasının alınması gerekiyor.

anlaşmayı savunan çevreler, bu anlaşmanın özellikle ukrayna tarım sektörüne büyük avantaj sağlayacağını, ülkenin ihracatının üçte bir oranında artacağını ve sadece yıllık ihracat gelirlerinin 500 milyon euroyu bulacağını, ayrıca bu şartlarda, yeni iş imkanlarının yaratılacağını söylüyor.

yine bu anlaşmayı savunanlara göre anlaşmanın imzalanması, beraberinde, ukrayna’nın avrupa’daki finans kuruluşlarından kredi almasını kolaylaştıracak ve bu durum ukrayna’nın içinde bulunduğu ekonomik darboğazdan çıkmasını kolaylaştıracak.

karşı çıkanlar: rekabeti bitirecek

anlaşmaya mesafeli yaklaşanlarsa, ab'nin sadece uyum sertifikası alan mallara kolaylık sağlayacağına dikkat çekiyor. yine bu kesimin değerlendirmesine göre anlaşma, ukrayna’nın sanayi sektörünün rekabet imkânını ortadan kaldıracak ve işsizliğe yol açacak.

diğer taraftan anlaşmayı savunanlar, anlaşmanın  ukrayna’ya ekonomik faydalarının kısa dönemde değil, orta dönemde görüleceğini ve serbest ticaret rejiminin ukraynalı sanayicileri avrupa standartlarına uymaya zorlayacağını söylüyor. 

erteleme iktidarına mal oldu

ukrayna’yla ab arasında ortaklık ve serbest ticaret anlaşmasına yönelik müzakereler 2007 yılında başlamıştı. müzakereler, rusya yanlısı olarak nitelendirilen viktor yanukoviç’in cumhurbaşkanlığına gelmesinden sonra da devam etti. 2010 yılında iktidara gelen yanukoviç yönetimi, rusya yönetiminin beklentilerinin aksine ekonomik açıdan önceliklerinin rusya değil, ab olduğunu ortaya koymuştu. 

müzakerelerin tamamlanmasına rağmen anlaşma, ukrayna’nın eski başbakanı yuliya timoşenko’nun hapis cezasına çarptırılması nedeniyle imzalanmadı.

ukrayna'nın anlaşmayı geçen kasım ayında, litvanya’nın başkenti vilnius’taki doğu ortaklığı zirvesi’nde imzalaması bekleniyordu. ukrayna ekonomisinin o dönemde bir yıla yakın bir süredir durgunluk dönemine girmiş olması nedeniyle bu anlaşma, gerek hükümet gerek muhalefet tarafından bir kurtuluş yolu olarak sunuluyordu. ancak ukrayna yönetiminin son anda bu anlaşmayı imzalamayı ertelediğini açıklaması muhalif kitleleri sokağa döktü.

böylelikle yanukoviç’in devrilmesine gidecek olaylar sürecinin ilk kıvılcımı çakılmış oldu. dönemin ukrayna başbakanı nikolay azarov, hükümetin bu konuda erteleme kararı almasının rusya’nın yoğun baskılarından kaynaklandığını söyledi.

ab ile yeni sayfa

ukrayna’da iktidara ab yanlısı yönetimin gelmesinin ardından, mayıs ayında ab yetkilileri ukrayna’ya 1 kasım tarihine kadar sürecek olan ekonomik ayrıcalıklar tanıdı. ukrayna yönetimi, bu serbest ticaret rejiminin kesintisiz devam etmesi için anlaşmanın imzalanmasının hemen ardından parlamentoda en kısa sürede onaylanmasını sağlamaya çalışacak.

siyasi gözlemciler bu anlaşmanın ekonomik öneminden çok, siyasi önemini vurguluyor. zira uzmanların değerlendirmesine göre, bu anlaşmanın imzalanması ukrayna’nın rusya’dan uzaklaşıp batı sistemine eklemlenmesini sağlayan en önemli adımlardan biri.

ukrayna avrupa çalışmaları derneği’nden dr. ihor todorov, rusya’nın özellikle bu nedenden ötürü ukrayna’nın ab ile ortaklık anlaşmasını imzalamasını yıllarca engellemeye çalıştığını ifade ediyor.

moskova yönetimi, ukrayna’ya rusya, belarus ve kazakistan’ın oluşturduğu gümrük birliği’ne katılma önerisinde bulunmuş, ancak rusya yanlısı olarak bilinen yanukoviç bile buna sıcak bakmamıştı.

kamuoyu anketleri

ukrayna’da geçen günlerde yapılan bir kamuoyu yoklaması, halkın (kırım’da yaşayanlar hariç) hâlâ yüzde 30’unun rusya ile gümrük birliği’ne sıcak baktığını ortaya koydu. buna karşılık,rusya’yla kesinlikle ekonomik entegrasyon istemeyenlerin oranı yüzde 55.  ayrıca rusya’yla yaşanan siyasi gerginlikler, batı yanlısı eğilimlerin güçlenmesine neden oldu. bu da ukrayna yönetiminin bu konuda kamuoyundan destek almasını sağlıyor.

rusya, ukrayna’nın ab ile serbest ticaret anlaşması imzalaması halinde, rus pazarının da zarar göreceğini söyleyerek, bu şartlarda kiev'e gümrük vergileri uygulayacağını açıkladı. rusya’nın hâlâ ukrayna’nın ithalat ve ihracatta bir numaralı ortağı olması, kiev'in moskova'nın yaptırımlarına karşı zayıf durumda kalmasına neden oluyor. ancak ab yetkilileri, rusya’nın olası önlemlerine karşı ukrayna’yı koruyacaklarını söylüyor.

kaynak: al jazeera

 

Deniz Berktay

1977 doğumlu deniz berktay, ankara üniversitesi siyasal bilgiler fakültesi uluslararası ilişkiler bölümü'nden mezun oldu. cumhuriyet gazetesi, bbc türkçe, deutsche welle türkçe, doğan haber ajans'nda ve ukrayna muhabiri olarak trt'de görev yaptı. Devamını oku

Yorumlar

Bu sitede yer alan içerikler sadece genel bilgilendirme amacı ile sunulmuştur. Yorumlarınızı kendi özgür iradeniz ile yayınlanmakta olup; bununla ilgili her türlü dolaylı ve doğrudan sorumluluğu tek başınıza üstlenmektesiniz. Böylelikle, Topluluk Kuralları ve Kullanım Koşulları'na uygun olarak, yorumlarınızı kullanmak, yeniden kullanmak, silmek veya yayınlamak üzere tarafımıza geri alınamaz, herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayan (format, platform, süre sınırlaması da dahil, ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) ve dünya genelinde geçerli olan ücretsiz bir lisans hakkı vermektesiniz.
;