Balkanlar

Yunanistan'da Syriza galip

Yunanistan'da genel seçimi AB'nin tasarruf politikalarına karşı çıkan Radikal Sol İttifak (Syriza) kazandı. Yüzde 36,3 ile 149 vekil çıkaran Syriza hükümet çoğunluğunu iki sandalye ile kaçırmış görünüyor. Koalisyon arayışı gündemde. Syriza lideri Tsipras, "Yunanistan sayfa çeviriyor ve 5 yıllık acıyı geride bırakıyor" dedi.

Konular: Yunanistan, Avrupa
Syriza destekçileri gece boyu zaferlerini kutladı. [Fotoğraf: Reuters]

içişleri bakanlığı verilerine göre katılım oranının yüzde 63 olduğu seçimlerde, sandıkların şu ana kadar yüzde 99'u açıldı. buna göre, syriza yüzde 36,29, yeni demokrasi partisi (nd) yüzde 27,87, altın şafak (hrisi avgi) yüzde 6,31, nehir (potami) yüzde 6,02, yunanistan komünist partisi (kke) yüzde 5,48, bağımsız yunanlılar partisi (anel) yüzde 4,72 ve panhelenik sosyalist hareket (pasok) yüzde 4,69 oy aldı. 

syriza 300 sandalyeli parlamentoda şu an 149 sandalye almış durumda. tek başına iktidar olabilmesi için 151 sandalye gerekiyor. yunanistan'da gözler son sandıkların sonucunda. 

batı trakya'da syriza'dan üç türk milletvekili seçildi

resmi olmayan sonuçlara göre batı trakya türk azınlığına mensup 3 aday yunan meclisi'ne girmeye hak kazandı.

rodop ve iskeçe illerinde syriza adayları ayhan karayusuf, mustafa mustafa ve hüseyin zeybek, parlamentoya giriyor. ayhan karayusuf ve hüseyin zeybek 2012'de yapılan genel seçimlerde de aynı partiden listelerinde birinci olarak milletvekili seçilmişlerdi.

"yunanistan 5 yıllık acıyı geride bırakıyor"

atina üniversitesi önünde toplanan partililere hitap eden syriza lideri tsipras, "halk ve ümit bugün tarih yazdı, egemen yunan halkı bugün net, güçlü ve tartışılmaz bir talimat verdi. yunanistan sayfa çeviriyor ve felaketi getiren kemer sıkma önlemlerini, otoriterliği ve beş yıllık acıyı  geride bırakıyor" dedi.    

yarından (pazartesi) itibaren çalışmaların başlayacağını, memorandumların bugün iptal edildiğini ve troyka'nın geçmişte kaldığını belirten tsipras, "tüm yunanlıları temsil edecek bir hükümet kuracağız, vatanımızı yeniden inşa etmek için mücadele vereceğiz. yeni hükümet, tüm ab halklarının ortak çıkarını göz önüne alarak adil ve karşılıklı yararı olacak bir çözüm için müzakereye gideceğiz" diye konuştu. 

tsipras, hükümetin ilk önceliğinin ülkenin kaybettiği onurunu geri alması olduğunu da vurguladı.

kaybeden samaras rakibini kutladı

ikinci sıradaki yeni demokrasi partisi'nin lideri başbakan samaras, syriza liderini aradı, seçim kazandığı için tebrik etti. samaras daha sonra yaptığı açıklamada yunan halkının kararına saygı duyduğunu söyledi. samaras, başkent atina'da zapyon sarayı'ndaki basın merkezinde yaptığı konuşmada, "vicdanım rahat, ülkeyi felaket eşiğinde aldım ve dayandık .ülkenin güvenilirliğini sağladık ve kalkınmanın geri dönmesi için temelleri attık" dedi.  

sancılı önlemler almaya mecbur olduklarını ve yanlışlarının da olduğunu belirten samaras, "açıkları olmayan, vatandaşlar için  güvenli ve krizden çıkan, ab ve avro bölgesi üyesi olan bir ülke teslim ediyorum. ülkenin iyiliği için bir sonraki hükümetin bu başarıları sürdürmesini ümit ediyorum" diye konuştu.   

samaras'ın partisi 10 puan geride

yeni demokrasi partisi'nin oyu yüzde 26-28 arasında. sayım sürerken pasok yüzde 4,2-5,2 merkez soldaki to potami ile aşırı sağcı altın şafak da yüzde 6-7, komünist parti yüzde 5 civarında oyla gidiyor. 

bu seçimler, her dört yunan'dan birinin işsiz olduğu, ekonominin küçüldüğü, maaşların düşürüldüğü ve avrupa birliği’ne 317 milyar euroluk borcunu ödemek için sağlık ve sosyal güvenliğin de dâhil olduğu kamu harcamalarında ciddi kısıtlamalara giden yunanistan’da 2012 yılından beri yapılan üçüncü genel seçimleri oldu. 

syriza'nın vaatleri

radikal sol ittifak syriza, avrupa birliği’nin dayattığı kemer sıkma politikalarına karşı çıkıyor. syriza neo-liberal politikalardan vazgeçilmesini, başta enerji ve ulusal piyango olmak üzere yapılan büyük bazı özelleştirmelerden geri dönülmesini, zenginlerden daha fazla vergi alınmasını istiyor.

partiye göre, krizi asıl uzatan ve zorlaştıran kemer sıkma politikaları. kamu harcamaları arttırıldığında, insanlara örneğin eski emekli maaşları verilmeye başlandığında talep de artacak; talep artınca ekonomi canlanacak ve yunanistan krizden daha rahat çıkabilecek.

lideri 40 yaşında 

Syriza’nın başkanı Tsipras seçim kampanyaları sırasında, kiminle koalisyona gideceği konusunda açıklama yapmaktan çekinmişti. [Fotoğraf: Reuters]

synaspismos partisi başkanı ve radikal sol syriza koalisyonunun parlamento grup başkanı olan 1974 doğumlu aleksi tsipras, 6 mayıs 2012 tarihinde yapılan seçimde syriza koalisyonun oy oranını yüzde 16.77'e yükselterek ikinci sıraya yerleşti. 

seçimden sonra hükümet kurmak üzere görevlendirilen liderlerden biri de kendisiydi. fakat ab yanlısı partilerin işbirliğini kabul etmemesi ile seçimlerin yenilenmesi zorunluluğu doğdu. 17 haziran 2012 tarihide yapılan seçimde oy oranını, yüzde 27'ye yükselterek ikinci sıradaki yerini korudu. 

ancak tsipras'ın siyasetle ilişkisi, syriza'dan öncesine, 80'li yıllara dayanıyor. 1980'lerin sonlarında yunanistan komünist gençlik partisi'na katılan tsipras ilk kez 1990'ların başında, ampelokipoi şubesi lisesi öğrencisi olarak, devlet bakanı vasilis kontogiannopoulos'un koyduğu tartışmalı yasaya karşı öğrenci ayaklanmasında aktif olarak göze çarptı. 

tek başına mı koalisyon mu?
Ancak Tsipras'ın siyasetle ilişkisi, Syriza'dan öncesine, 80'li yıllara dayanıyor. [Fotoğraf: Reuters]

seçim yasasında 2008’de yapılan değişikliğe göre, hükümet kurulmasını kolaylaştırmak için birinci partiye 50 milletvekilliği verilirken, kalan 250 milletvekili siyasi partilerin aldıkları oy oranlarına göre kademeli olarak dağıtılıyor.

radikal sol syriza partisinin önünde kutlamalar, şimdiden başladı ama syriza’nın tek başına mı iktidar olacağı ya da koalisyon ortağına ihtiyaç duyup duymadığı ilerleyen saatlerde belli olacak.

yunanistan seçim sistemine göre, bir partinin tek başına iktidar olması için yüzde 40’a yakın oy alması gerekiyor ayrıca yüzde 3 seçim barajını kaç partinin geçeceğine bağlı olarak bu oran değişiklik gösterebilir.

ayrıca syriza, eğer tek başına iktidar olamazsa, hükümet kurmak için zamana karşı da yarışmak zorunda. çünkü yasalar gereği, koalisyon hükümeti kurabilmesi için yalnızca üç günü var. eğer syriza 29 ocak’a kadar hükümet kurmayı başaramazsa seçimlerin yenilenmesi de gündeme gelebilecek. nitekim 2012 seçimlerinde böyle olmuştu. ancak sandık çıkış anketlerine göre bu düşük bir olasılık.

koalisyon kurarsa ortağı kim olacak? 

kemer sıkma politikalarına son verip, kamu harcamalarını arttırma sözü veren syriza’nın olası koalisyon ortağı ya da ortakları, syriza’nın seçmenlere verdiği sözleri ne kadar tutacağını da belirleyecek.

syriza’nın başkanı tsipras seçim kampanyaları sırasında, kiminle koalisyona gideceği konusunda açıklama yapmaktan çekinmişti. ancak seçmenleri, kemer sıkma politikalarına devam edeceğini açıklayan partilerle de ülkenin içinde bulunduğu durumdan sorumlu tuttuğu partilerle de syriza’nın koalisyon kurmasına karşı.

syriza, tek başına iktidar olamazsa, çıkış anketlerine göre yüzde 3.5 ile 4.5 oranında oy alması beklenen sağcı anel. iktidardaki yeni demokrasi partisi'nden ayrılan bir grup milletvekilinin kurduğu bu parti de kemer sıkma politikalarına karşı. ama bununla birlikte kiliseye olan yakınlığı, yasadışı göçmenlerle mücadele konusunda daha kararlı bir tutum takınılmasını istemesi nedeniyle syriza ile koalisyon kurmasını güçleştirebilir. 

anel seçim kampanyaları sırasında yaptığı reklamda, kendi lideri panos kammenos’u adı tıpkı syriza lideri gibi alexis olan bir çocuğunun oyuncak treninin yoldan çıkmasına engel olurken gösteriyor ve reklam kammenos’un, “biz ülkenin güvenlik vanası olacağız” demesiyle son buluyordu.

seçimlerden 3. parti olarak çıkmaya aday ve sandık başı anketlerine göre yüzde 6.4 ile 8 arasında oy alması beklenen ve syriza’nın olası koalisyon ortaklarından biri, geçen sene kurulan potami, yani nehir partisi. avrupa yanlısı, syriza’nın aksine kemer sıkma politikalarına devam edilmesini isteyen ve merkez sol politikalar öneren potami görüşlerinden dolayı değil, eski bir tv gazetecisi olan lideri stavros theodorakis in popülerliği nedeniyle tanınıyor.

'yunanistan'ın desteğe ihtiyacı var'

sonuçlara almanya'dan ilk tepki, alman merkez bankası bundesbank başkanı bundesbank jens weidmann dan geldi. weidmann, yunanistan'ın mali yardım desteğine ihtiyacı olduğunu belirterek yeni hükümetin tutamayacağı sözler vermemesi umduklarını söyledi. 

weidmann, "yeni hükümetten, gelinen noktanın ve şimdiye kadar başarılanların sorgulanmamasını umuyoruz" dedi. 

avrupa birliği liderleri ve finans çevrelerinin syriza ile ilgili epey kaygıları var. başta almanya başbakanı angela merkel olmak üzere liderlerin açıklamaları bu yönde.

euro, dolar karşısında son 11 yılın en düşük seviyesini görmüş durumda.

syriza euro bölgesi krizinin zirve yaptığı günlerdeki tutumunu yumuşatarak yunanistan'ın euro'da kalmasını istediğini söylese de karşıtları, syriza'nın politikalarının yunanistan'ın euro'dan çıkması anlamına geleceğini savunuyor.

almanya başbakanrı angela merkel de yunanistan'a euro bölgesi'nin bir parçası olarak kalınması çağrısı yaptı.

ab ve imf yakın takipte

yunanistan’da yapılan seçimlerin ardından imf başkanı ve ab liderlerinden de çeşitli açıklamalar geldi. liderler yunanistan’ın borçları için yeni müzakere talebine olumlu bakmıyor.

imf başkanı christina lagarde, “euro bölgesi kurallarına saygı duyulmalı. yeni bir anlaşma talep edemezler” dedi. le monde’a bir açıklama yapan imf başkanı, yunanistan’ın sorununun kemer sıkma paketinin önlemlerinde olmadığını, asıl sorunun reformların yapılmasında olduğunu söyledi.

euro grubu başkanı jeroen dijsselbloem, yunanistan'da genel seçimleri borçların yeniden müzakere edilmesini hedefleyen radikal sol koalisyon ittifak'ın (syriza) kazanmasına ilişkin, yeni hükümetin oyunu euro bölgesi'nin kurallarına göre oynaması gerektiğini söyledi.

euro bölgesi maliye bakanları yunanistan'da seçimlerin galibi syriza'nın önderliğinde kurulacak hükümetle bağlantı kurmaya hazır olduklarını, fakat mevcut kurallara bağlılık beklediklerini belirtti.

almanya maliye bakanı wolfgang schauble da syriza'nın seçim vaadi olan borç indirimiyle ilgili, "şimdi bunu konuşmanın hiçbir anlamının olmadığını düşünüyorum" dedi. schauble, kurallar haricinde kimsenin yunanistan'a herhangi bir dayatmada bulunmadığını ve daha önceki yunan hükümetlerinin verdiği taahhütlerin hala geçerli olduğunu vurguladı.

‘ekonomik belirsizlikleri artırır’

ingiltere başbakanı david cameron, ise "yunanistan seçimi avrupa'da ekonomik belirsizlikleri artıracaktır" değerlendirmesinde bulundu.

ingiltere maliye bakanı george osborne ise bbc radio 4'a yaptığı açıklamada, "eğer yunanistan'da son yıllarda olduğu gibi işsizliğiniz yüzde 25 seviyesindeyse, eğer ekonominiz yüzde 20 oranında küçülmüşe, bazı cevaplar ve alternatifler arıyorsunuz, bunu anlıyorum" dedi.

mevcut durumun ekonomik belirsizlikleri artırdığını belirten osborne, ingiltere'nin kendi ekonomik planına daha sıkı sarılarak, düşük işsizlik ve yüksek büyüme hedefine doğru ilerlemesi gerektiğini vurguladı.

avrupa merkez bankası (amb) yönetim kurulu üyesi benoit coeure, europe1 radyosuna verdiği bir röportajda, yunanistan’ın temerrüde düşmesinin avrupa kurallarını çiğnemesi anlamına geleceğini söyledi. coeure, “yunanistan borcunu ödemeli, tek taraflı olarak hareket edemez” dedi.

coeure ayrıca “avrupa’nın yunanistan seçmenleri tarafından talep edilen radikal değişikliğe adapte olabileceğini göstermesi gerekir” ifadesini kullandı.

kaynak: al jazeera, reuters, anadolu ajansı

Ayşe Karabat

1970 yılında ankara'da dünyaya geldi. orta doğu teknik üniversitesi siyaset bilimi bölümünden mezun oldu. 1995’den beri çeşitli dergi, gazete ve tv kanallarında muhabir olarak çalıştı. Devamını oku

Yorumlar

Bu sitede yer alan içerikler sadece genel bilgilendirme amacı ile sunulmuştur. Yorumlarınızı kendi özgür iradeniz ile yayınlanmakta olup; bununla ilgili her türlü dolaylı ve doğrudan sorumluluğu tek başınıza üstlenmektesiniz. Böylelikle, Topluluk Kuralları ve Kullanım Koşulları'na uygun olarak, yorumlarınızı kullanmak, yeniden kullanmak, silmek veya yayınlamak üzere tarafımıza geri alınamaz, herhangi bir kısıtlamaya tabi olmayan (format, platform, süre sınırlaması da dahil, ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) ve dünya genelinde geçerli olan ücretsiz bir lisans hakkı vermektesiniz.
;