fetih hareketi, 1956 yılında mısır’a yönelik üçlü saldırının ve israil’in gazze şeridi’ni işgalinin etkisiyle 1950’lerin sonunda ve 1960’ların başında kuruldu. filistinliler israil’e direnişte özgüvenin önemini anladılar.

bu akımın hücreleri 1950’lerin sonunda ve 1960’ların başında filistinlilerin faaliyet gösterdiği suriye, lübnan, ürdün ve arap körfez ülkeleri’nde gizli şekilde kuruldu. hareket çok geçmeden 1959 yılında arap rejimlerinden bağımsız bir filistin oluşumu ve filistin halkı üzerinde arap vesayetinin reddedilmesi çağrısı yapan ‘filistinimiz’ adıyla aylık bir dergi çıkardı.

fetih hareketinin kurulması düşüncesinin temeli, ‘halkçı direniş cephesi’ deneyimine dayanıyor. bu cephe müslüman kardeşler ve baasçılar arasında israil’in 1965’te gazze şeridi’ni işgali sırasında kurulmuş kısa ömürlü bir ittifak oldu.

hareketin kurucu üyesi selim ez zegnun, bu kısa deneyimin hareketin çekirdeğini oluşturduğuna işaret ediyor. halkçı direniş cephesi’nin 12 üyesi gazze’de bir araya geldiler ve filistin’de bir cephe organize etme planı belirlediler. fetih 1961’deki son şekliyle, 35 veya 40 filistin örgütünün çoğunluğunun birleşiminin sonucu oldu. bu filistin örgütleri kuveyt’te kendiliğinden oluşmuş, katar ve suudi arabistan’da kurulan, mahmud abbas (ebu mazin), muhammed yusuf en neccar ve kemal advan’ın liderliğini çektiği harekete entegre olmuşlardı. bu isimler fetih hareketinin merkez yürütme konseyi üyesi oldular. son ikisi beyrut’ta 1973 yılında israil güçlerince öldürüldü.

kuruluş

fetih, üslerini 1962’de cezayir’de ve 1964’te suriye’de kurmaya başladı. askeri kanadı ‘fırtına’ tamamlandı, batı şeria, gazze, suriye ve lübnan’daki mülteci kamplarında ve hatta abd'de yüzlerce hücreye varacak kadar genişledi. hareket 1965 yılında silahlı mücadelesine başladı, israil’e komşu ülkelerin dayattığı çembere rağmen askeri faaliyetlerini sürdürdü.

1966 sonunda ve 1967 başında hareketin askeri kanadı ‘fırtınanın’ düzenlediği askeri operasyonlar arttı. bu durum o vakitler israil savunma bakanını, fetih hareketinin askeri eylemlerini tanımaya sevk etmişti. yaser arafat, fetih gizli organını destekledi, genişletti ve 30 haziran 1967’de batı şeria’da yeni askeri hücreler kurdu. kerame savaşı sonrası harekete arap ve yabancı ülkelerden korkunç askeri ve maddi yardımlar geldi, 1969’da rabat’ta yapılan beşinci arap zirvesi toplantısında destek gördü.

fetih hareketinin ortaya çıkışının ve genişlemesinin sonucu olarak küçük çaplı birçok filistin örgütü harekete entegre oldu. örneğin filistin’in kurtuluşu fedai öncüleri örgütü (halid bin velid grubu) 7 eylül 1968’de, filistin ulusal kurtuluş cephesi 13 eylül 1968’de, filistin devrimcileri cephesi 25 kasım 1968’de ve kutsal cihat güçleri 12 haziran 1969’da fetih’e katıldılar. bu örgütlerin tümü ‘fırtına’ güçlerini temsil etti.

hareketin ilkeleri

1) filistin arap vatanının bir parçasıdır, filistin halkı arap milletinin bir parçasıdır ve mücadelesi arap milletinin mücadelesinin bir parçasıdır.

2) filistin halkı bağımsız bir kişiliğe ve kendi geleceğini belirleme hakkına sahiptir. bütün topraklarında mutlak egemenliği vardır.

3) filistin devrimi filistin’in kurtuluşu savaşında arap milletinin öncüsüdür.

4) filistin halkının direnişi siyonizm, sömürü ve dünya emperyalizmle mücadelede dünya halklarının artan direnişinin bir parçasıdır.

5) filistin’in kurtuluşu savaşı, bütün imkanları, maddi ve manevi kapasiteleriyle arap milletinin katkıda bulunduğu ulusal bir görevdir.

6) filistin sorunu konusunda filistin halkının kendi vatanındaki hakkının çiğnenmesi yönünde birleşmiş milletler’den, devletler grubundan veya tek bir devletten çıkan veya çıkacak plan, anlaşma ve kararlar geçersizdir ve kabul edilemez.

7) siyonizm, düşünce, hedef, örgütlenme ve yöntem açısından saldırgan emperyalist faşist bir harekettir.

8) filistin’deki israil varlığı yayılmacı emperyalist temelli saldırgan siyonist bir işgaldir. siyonizm, sömürgenin ve küresel emperyalizmin doğal müttefikidir.

9) filistin’in kurtuluşu ve kutsallıklarının savunulması dini ve insani arap görevidir.

10) filistin ulusal kurtuluş hareketi fetih bağımsız devrimci ulusal bir harekettir, filistin halkının devrimci öncüsünü temsil etmektedir.

11) kurtuluşa katılan devrimci kitleler toprağın sahibi ve filistin’in malikidir.

oslo sonrası

fetih hareketi durumunu netleştirip müzakere hattında yürüme kararı alması sonrası ulusal sözleşmesinde değişiklikler yaptı, israil’in varlığınım ortadan kaldırmasıyla ilgili ve oslo anlaşması ile çelişen maddeleri çıkardı. bu eğilim filistin kurtuluş örgütü başkanı yaser arafat’ın oslo anlaşması imzalanmadan önce izak rabin’e gönderdiği mektupta açık şekilde yer aldı. mektupta örgüt, israil’in, güven ve barış içinde yaşama hakkını tanıyordu. arafat mektupta örgütün taraflar arasındaki çekişmenin çözümü için barışçıl çalışmaya, terörün bırakılmasına ve bütün örgüt unsurlarının buna bağlı kalacağına vurgu yaptı.

fetih ve filistin yönetimi

fetih hareketinin birçok lideri ve kadrosu, oslo anlaşması doğrultusunda 1994 yılında batı şeria’nın bazı bölgeleri ve gazze’de oluşturulan filistin ulusal yönetimi bünyesine girdi. o vakitten itibaren 2005 yılına kadar filistin siyaset sahnesinin başında yer almayı sürdürdüler. o yıl islami direniş hareketi hamas parlamento seçimlerine girmeyi kabul etmişti.

2006 yılında ilk defa başında fetihçi bir ismin değil, hamas hareketi liderlerinden ismail haniye’nin bulunduğu filistin hükümeti kuruldu.

o vakitten itibaren fetih ve hamas hareketleri bitmek bilmeyen bir çekişme yaşadılar; aralarındaki uzlaşma girişimleri bağlamında ulusal birlik hükümeti kurdular, ancak bu da çekişmeye nokta koymadı. hamas hareketinin gazze’deki askeri müdahalesi ve fetih hareketine bağlı güvenlik organlarının binalarını kontrolüne alması sonrası başkan mahmud abbas’ın kararıyla yeni bir hükümet kuruldu.

filistin’de fetih ile hamas arasındaki çekişmeyle ilgili bütün ihtimallere kapılar hâlâ ardına kadar açık.

kaynak: al jazeera ve ajanslar