geçtiğimiz yıl yapılan "cenevre-2" suriye barış görüşmeleri, bir futbol turnuvası final maçının diplomasideki karşılığı gibiydi. rekor sayıda gazeteci görüşmelerin yapılacağı yerin etrafında kamp kurmuştu. barışçıl bir çözüm bulmaya kararlı uluslararası aktörlerin ağırlığı, bu kanlı kördüğümü çözmeye yetermiş gibi bir his hakimdi.

amerikalılar ve ruslar, hemfikir görünüyordu ve olayın merkezinde deneyimli diplomat lakhdar brahimi varken, bulunan formül mutlaka sonuç verecekmiş gibiydi.

maalesef müzakereler pek bir yol alınamadan hızla çökünce, muhalefetin birliğinden ve suriye rejiminin niyetinden şüphe duyan analistler de haklı çıkmış oldu. cenevre-2'den bir yıl kadar sonra bugün bir neslin en şiddetli çatışması diyebileceğimiz suriye krizine barışçıl bir çözüm bulabilmek adına yine isviçre'deyiz.

cenevre-2'de kimilerinin taşıdığı o zayıf iyimserlik, bu yıl birleşmiş milletler'in mütevazı yeni suriye özel temsilcisi staffan de mistura öncülüğünde, daha uzun süreye yayılarak ve daha düşük profilli tutularak yürütülen müzakere sürecinde yok. toplantılara davet edilen 40 civarında grup, hasımlarıyla doğrudan temaslarda bulunmak yerine arabulucular üzerinden bir diplomasi yürüterek, laf kalabalığı yapacak.

iran görüşmelerde

2014 yılındaki görüşmelere damga vuran, kendilerine yapılan davet geri çekilen iran'ın süreçte yer almamasıydı. bu kez ise amerikalılarla nükleer program konusunda gerçek anlamda anlaşma umudu olduğundan iran da sürecin bir parçası.

geçtiğimiz 12 ayda hem suriye topraklarının büyük bir bölümünü, hem de gündemi işgal eden işid ise, her ne kadar, yoklukları haklarında ne yapılacağına dair uygun bir plan olmadığını hatırlatsa da, beklenildiği üzere isviçre'deki bu medeni ortama davet edilmedi.

iran'ın bir noktada görüşmelere davet edileceği öngörülebilir bir gelişmeydi. burada asıl tahmin etmesi zor olan şey, suriye rejiminin bu son barış girişiminden ne elde etmeyi umduğu.

uluslararası af örgütü'nün suriye krizine ilişkin son raporunda ortaya çıkan tablo, ülkede "her gün savaş suçu işlendiğini" gösteriyor. varil bombaları ve diğer hava saldırılarının yanında klor gazının silah olarak kullanımının da bariz şekilde artması, şam yönetiminin giderek daha çaresiz duruma düştüğünün bir göstergesi.

kimyasal silah kullanımına ilişkin iddialara yanıt olarak abd'nin bm'yi daha büyük cezalar uygulamaya ikna etmeyi istediği düşünülürse, dış baskı ihtimali de artıyor. öte yandan, suriye ekonomisi son derece zor durumda; kasasında ancak 1 milyar dolar rezervi kaldığı tahmin edilen rejim, bu hafta suriye poundunu istikrara kavuşturmak için 200 milyon dolar harcadı.

ortak zemin sorunu

peki bu faktörler, daha önce kırmızı çizgileri nedeniyle cenevre-2 görüşmelerinin çökmesine neden olan suriye rejiminin tepe yönetimini bu defa muhalefetin taleplerini tartışmaya götürecek yeni bir atmosfer oluşturur mu?

potansiyel olarak bakılırsa, ekonomi üzerindeki baskıyı ve ilave yaptırım planlarını hafifletecek her türlü süreç esed'e son derece cazip görünecektir. bununla birlikte, savaşan taraflar arasında pek bir ortak zemin olmadığı gibi ciddi bir güvensizlik de söz konusu. bu nedenle, de mistura'nın diplomatik arabuluculuğunun muhalif grupları suriye rejiminin iyi niyetine dair ikna etmesi olası görünmüyor.

diğer taraftan, muhalif gruplar, dışarıdan ciddi bir destek görmeden de kazanımlar elde etmekte. daily beast'te yayınlanan bir araştırma haberine göre, rejim karşıtı grupların daha gelişmiş bir koordinasyon içinde hareket ediyor olmaları, "kendilerinden başka kimseye güvenemeyeceklerini fark etmiş olmalarından" ileri geliyor.

ancak bu ilerlemenin ayrılmaz parçaları arasında, görüşmelerde yer almayacak "aşırıcı" gruplar da var. bu da muhalefetin cenevre'deki temsilcilerinin gerçekten bölgedeki fraksiyonlar adına konuşup konuşamayacağı sorusunu akla getiriyor.

de mistura, isviçre'de - her ne kadar henüz aynı odada olmasalar da - doğru insanları bir araya getirdiğinden emin ve teorilerini uygulamada sınamak için bir şansı hak ediyor. süreci sağlama alan bir diğer unsur da beklentilerin asgari düzeyde tutulması ve kesin tarihler üzerinden gidilmemesi.

süreçte başka aktörlerin de yer alacak olması, işlerin dengesini değiştirebilecek bilinmeyen faktörlerden biri. zira de mistura, görüşmelere "gençler, siyasi ve askeri oyuncular, kadınlar, kurbanlar, sivil toplum, diaspora, dini liderler, toplum liderleri gibi farklı kesimlerden temsilcileri" çağırdığını açıklamıştı.

şu ana dek yaptıklarıyla neredeyse mutlak bir başarısızlık tablosu çizen silahlı siyasi aktörlerin dışındaki unsurları da sürece dahil etmek zekice bir hamle, çünkü bu umutsuz ortak zemin arayışında suriyeli yeni meşru seslere ihtiyaç olduğu aşikar.

james denselow, ortadoğu siyaseti ve güvenlik meseleleri uzmanı. dış politika merkezi'nde araştırmacı olarak görev yapmaktadır.

twitter'dan takip edin: @jamesdenselow

bu makalede yer alan görüşler yazara aittir ve al jazeera'nin editöryel politikasını yansıtmayabilir.