türkiye'de kürt sorunu'na çözüm süreci ve 17 aralık müdahalelerinde ortaya çıkan tablonun, hükümet (akp) - abdullah öcalan - pkk diyaloğu ile hükümet - recep tayyip erdoğan - gülen cemaati çatışması gibi dar çerçeveli yaklaşımlarla açıklanması gayretleri doğru sonuçlar çıkarmaz.

türkiye, sahip olduğu coğrafi ve jeostratejik konumu, zengin medeniyet ve kültür birikiminin harmanladığı insan yapısı, gelişen ve büyüyen ekonomisi, önemli eksikliklerine rağmen cumhuriyetin kazandırdığı demokrasi ve modernite deneyimi gibi değişim ve dönüşüme açık potansiyel unsurlarıyla, her zaman dikkate alınması gereken bir bölgesel güç ve küresel aktör olma özelliklerine sahip bir ülke.

söz konusu türkiye potansiyeli, toplumsal dinamiklerin etkileşimi ile ortaya çıkan hak taleplerinin, (kaçınılmaz şekilde) nitelikli/kurumsal demokratikleşmenin ve hukukun üstünlüğünün şekillendirdiği, 'insan' eksenli bir devlet yapısının oluşturulması çalışmalarına süreklilik kazandırılması ihtiyacını ön plana çıkarıyor. bu ihtiyacı görmek ise zaruri nitelikte.

demokratikleşememe

türk siyasetçileri, iktidarları ve muhalefetleriyle, ülkenin demokratikleşme dinamiklerine yeterince cevap veremedikleri için sorunların çözümü zorlaşıyor. hâlâ kürt - alevi, vb. sorunlar tartışılıyor. 21. yüzyılın ilk çeyreğinde, 17 aralık gibi yolsuzluk ve ağırlıkla siyasi iktidar içi bir güç kavgasının kabul edilemez örnekleri yaşanıyor.

evrensel değerleri içselleştirme, demokratik zihniyet ve kültürün kazanımı, demokratik sistemde kurumsallaşma, katılımcılık, 'insan' eksenli, ahlaki ve etik bakış, ab çıpası gibi kavramların içlerini doldurma gayretlerine öncelik verilmeden, karşı karşıya olunan sorunları kökten çözücü neticeler alınmasının imkansız olduğu görülmeli.

çözüm sürecinin diyalogdan müzakereye everilememesinin sebeplerini, ifade edilen değerler ve ilkeler ile türkiye'de siyasetin uyuşmazlığında aramak gerek.

ak parti'nin çözüm için ortaya çıkardığı iradenin ve attığı adımların önemine vurgu yaparken, türkiye için kapsamlı bir demokratikleşme projesine sahip olmadan, somut bir yol haritası ile en geniş toplumsal desteği ve katılımcı vasıtaları ortaya çıkarmadan, çözümün düşünülmesinin imkansızlığına da işaret edilmeli.

öcalan'ın, 2013 nevruz'da açıkladığı ve hükümetin de paylaştığı "pkk'nın silahlı mücadele şartlarının ortadan kalktığı", "sorunların demokratik siyasi mücadele içerisinde çözülmesi" çağrısı stratejik bir yaklaşım olup, bu tespitin korunabilmesi, seçim süreci ve sonrası için de önem kazanıyor.

değer ve ilkelerin tesisi

tekrar ifade edilmeli ki, seçimler sürecinde ve sonrasında, nitelikli demokrasi değerlerinin ve ilkelerinin şekillendirdiği, yeni bir anayasa inşasını da içinde bulunduran, kapsamlı bir demokratikleşme projesinin, bir yol haritası ile şeffaf ve en geniş kabulü görebilecek şekilde topluma sunulabilmesi durumu, (kürt sorunu ve pkk'nın silahsızlandırılması dahil) tüm temel meselelerin çözümlerinin temel hareket noktası olarak gözüküyor.

hükümet - gülen cemaati gerilimi; demokratikleşme, hukuk devleti olma ve yolsuzluklardan arınma ihtiyacının önemini ortaya çıkarması bakımından, çözüm sürecini pozitif şekilde etkileyecektir.

DOSYA: KÜRT SORUNU

hükümetin yeni demokrasi paketini genişletme girişimi, ab sürecini canlandırma gayretleri, yeni ittifaklar kurulması arayışları çerçevesinde kürt siyasetinin desteğinin önemini de arttırıyor. nitekim öcalan'ın 17 aralık girişimine yaklaşımı, cemil bayık'ın 2-3 şubat 2014 tarihlerinde ruşen çakır'a verdiği röportajda, türkiye'nin demokratikleşmesine yaptığı güçlü vurgu, hükümeti ve türkiye'yi rahatlatan gelişmeler olarak değerlendirilmeli.

hükümet - öcalan - pkk - hdp ilişkilerinde seçimler sürecinde artan diyaloğun, seçimler sonrası daha nitelikli çözüm şartlarının yaratılması ve meclis çatısı altında işbirliği çalışmalarının genişletilmesi gibi yeni gelişmelere dönüşmesi ihtimalinin gerçekleşmesinin türkiye'nin yararına olduğu söylenebilir.

nitelikli demokratik zihniyeti ve sistemi güçlendiren, hukuk devletine işlevsellik kazandıran, yeni demokratik anayasa inşasına paralel, kürt sorunu'nu da çözerek toplumsal uzlaşının yaratılması sürecine girilmesiyle toplumsal ve küresel 'güveni' kazanabilecek bir türkiye, bölgesinde ve küresel planda, barış arayışlarının kutup yıldızı olabilme potansiyelini taşıyor. görev ve sorumluluk, siyasi aktörler ile hâlâ bir cephede asgari müştereklerde dahi bütünleşmekte sorunlar yaşamakta olan türkiye demokratlarının üzerinde.

cevat öneş, 1966-2005 yılları arasında milli istihbarat teşkilatı'nda görev yaptı ve istihbarattan sorumlu müsteşar yardımcılığı'ndan emekli oldu. türkiye ekseni - tabular yıkılıyor isimli bir kitabı bulunuyor.

bu makalede yer alan görüşler yazara aittir ve al jazeera'nın editöryel politikasını yansıtmayabilir.