siyasal parti kongreleri, o partiye oy veren seçmenler kadar oy vermeyenler için de son derece önemlidir. partiler, kongreler yoluyla bulundukları durumu ve koşulları sorgularken, gelecekte nerede olmak istediklerine yönelik etkili stratejiler geliştirme imkânı bulurlar. asıl önemlisi, bir önceki seçimde tercihini söz konusu partiden yana kullanmış seçmenler, kongrenin içerik ve şekliyle aidiyet duygusu geliştirirler; oy vermeyen seçmenler ise aynı temel üzerinde tercih hakkını saklı tutmak üzere partinin birçok unsurunu takibe alırlar. bu sebeple parti kongreleri, "hangi salon tercih edildi?" ve "kaç kişi katıldı?" gibi sorular eşliğinde belirgin bir güç gösterisine dönüşür.

ancak bu görüntü savaşına karşın türkiye’de garip bir yanılgı olduğunu söylemek gerekir. politika biliminin uygulamadaki doğası gereği, yönetim katındakiler kongreleri çoğunlukla parti içi meselelere, ayrışma ve/veya bölünme odaklı kadrolaşma stratejilerine ve bir sonraki kongrenin akıbetine yönelik olarak gerçekleştirirler. dolayısıyla parlamenter demokrasi açısından bir parti kongresinin, o partinin aritmetik konumlanmasının nerede olacağı kadar o partinin geleceğinin inşasına dönük etkili bir hamle olduğu çok açıktır. nitekim 21 mart 2015 tarihinde, yani 7 haziran 2015 genel seçimlerinden yaklaşık iki ay önce ankara arena spor salonunda geçekleşen milliyetçi hareket partisi (mhp) 11. olağan büyük kurultayı, hem seçmene hem de parti kadrolarına yönelik önemli mesajlar içeriyor.

karşılıksız destek anlayışı

mhp’nin ideolojisini dayandırdığı türk tarihinin bir gereği olarak büyük kurultay kavramı ile bütünleştirdiği kongreleri, genellikle coşkulu ve kalabalık geçer. bunun en büyük sebebi, mhp’nin ideolojisinin meydana getirdiği dinamizmdir. anadolu’nun dört bir yanından gelen insanlar, organizasyonda ne elde edileceğinden ayrıksı biçimde, o ideolojinin yansımalarına ortak olmak adına aylar öncesinden plan program yapmaya başlarlar. mhp’nin baraj altında kaldığı dönemlerde nicelik olarak kısmi düşüşler yaşansa bile nitelik olarak kongrelerde hep aynı dinamizmi görebilmek mümkündür. kamuoyunda zaman zaman ifade edilen "mhp’nin kemikleşmiş seçmeni" de işte bu kongreleri ayakta tutan en önemli alt sistemdir.

nitekim 21 mart 2015'te de sabahın erken saatlerinden itibaren salona gelmeye başlayan ülkücüler, kısa sürede ankara arena’yı doldurmayı başardılar. çadırların ve dev ekranların kurulduğu salon dışında en az bir o kadar katılımcı hazır bulunuyordu. ülkü ocaklı gençlerin organizasyonun ön saflarında yer aldığı mhp kurultayı’nın düzen ve idare açısından oldukça başarılı geçtiği söylenebilir. salon içerisinde hemen hemen hiçbir aksaklık yaşanmadı.

kongre öncesi geleneksel hale gelen konser, "başbuğlar ölmez" ve "türkiyem" adlı şarkılarının sahibi mustafa yıldızdoğan ile yankı buldu. adalet ve kalkınma partisi’nin (ak parti) recep tayyip erdoğan’ın başbakanlığı döneminde, "beraber yürüdük biz bu yollarda" şarkısıyla özdeşleştirdiği temel sloganına karşılık mhp, "bizimle yürü türkiye" diyerek seçmene mesaj vermeye çalıştı. kıraç tarafından hazırlanan şarkının ana teması da tıpkı genel başkan devlet bahçeli’nin konuşması gibi bölünme ve ayrışma odaklıydı. kongrede büyük birlik partisi (bbp) ve saadet partisi’ne olan yoğun alkışın dışında, "alparslan türkeş'in askerleriyiz" ve "vur de vuralım öl de ölelim" sloganlarının yükseldiği dakikalar dikkat çekti. kongrede vatandaşların en çok fotoğraf çektirmek istediği isimler, bu dönem aday gösterilmeyeceği kesinleşen sinan oğan ile mhp grup başkan vekili oktay vural oldu.

kongre için neden nevruz seçildi?

mhp’nin son kongresinin 21 mart’ta yani baharın gelişini simgeleyen nevruz gününde yapılma tercihi, iki sonucu beraberinde getirdi. birincisi; diyarbakır’da düzenlenen nevruz kutlamalarına karşılık sağ seçmene, "ya diyarbakır’da olacaksınız ya da bizimle ankara’da!" mesajı verildi. ikincisi; aynı mesajla ilişkili olarak ak parti ile hdp (halkların demokratik partisi) arasında sürdürülen müzakerelere karşı çıkan seçmenin dikkatini mhp'ye yoğunlaştırdı. pkk’nın hapisteki lideri abdullah öcalan’ın aynı gün diyarbakır’da okunan mektubunun beklentilerin gerisinde kamuoyu etkisi yaratmasıyla birlikte mhp’nin nevruz’da kongre hamlesi, (diyarbakır’daki kutlamalarla karşılaştırıldığında) istenilen kalabalığa ulaşılamamış olsa da stratejik anlamda belirli kazanımlar sağladı.

çözüm süreci ve bölünme vurgusu

mhp genel başkanı devlet bahçeli’nin kongre konuşmasındaki temel belirleyici, partinin çözüm süreci ve başkanlık sistemi konusundaki görüşleriydi. bozkurt ve asena vurgusuyla başlayan konuşmada tek vatan, tek millet (türk milleti), tek dil (türkçe) ve tek bayrak vurgusu vardı. "türkleri anadolu’dan atma emelleri", "anadolu’nun türksüzleştirilmesi" ve "türk milletinin anadolu’dan silinmesi" endişeleri, konuşmanın farklı bölümlerinde yer aldı. tarihsel bir perspektif içerisinde yapılan konuşmada, osmanlı devleti’nin bir türk devleti olduğu vurgulandı. bahçeli’nin çözüm süreci’ne dair tespitleri ise şu başlıklar altında toplandı:

- ayrışma, bölünme tehlikesi kapıdadır.

- bebeklere kurşun sıkan bir caniyle ne görüşülecek?

- süreç silah tehdidi altında sürmektedir.

- varılan nokta silah bırakma değil karşılıklı ateşkestir.

- izleme heyeti, yeniden tedavüle çıkmış pkk tayfasıdır.

- pkk fiilen hakimiyetini ilan etmiştir.

buradaki en önemli husus, "çözüm süreci’nde gelinen nokta, pkk’nın tamamen silahlarından vazgeçmesi, silah bırakması değildir." yaklaşımıdır. bu cümleden hareketle mhp açısından demokrasi ve özgürlükler bağlamında bir takım konuların masaya yatırılmasının ön şartının, "pkk’nın gerçek anlamda silahlarından vazgeçmesi" olduğu ileri sürülebilir. tüm bu önemli tespit ve değerlendirmelere karşın sayın bahçeli’nin konuşmasında ekonomi temelli ve halka doğrudan yansıyabilen projelerin yeterince yer bulmaması, önemli bir seçmen kitlesine ulaşmada zorluklar meydana getirebilir. ayrıca bu görüşlerin bir kısmının, özellikle çözüm süreci ile ilgili olan bölümlerinin, son günlerde cumhurbaşkanı erdoğan tarafından da dile getirilmeye başlanması son derece dikkat çekicidir. bu sebeple önümüzdeki günler ve hatta aylar, türk siyasetinde önemli görüşmelere ve gelişmelere işaret eder niteliktedir.

mhp’deki kadro değişiminin anlamı

kongrede tek aday olan ve 1149 geçerli oyla delegelerin neredeyse tamamının desteğini alan devlet bahçeli, yedinci kez genel başkanlığa seçilmeyi başardı. kongrede başka aday çıkmaması ve görece rekabetin yaşanmamasını, parti teşkilatlarında bu yönde uzlaşmaya varılmasına bağlayanlar kadar yaklaşan seçimler ve milletvekili aday listelerinin 7 nisan’da belirlenecek olmasıyla açıklayanlar da var. hatta bir an için aday adaylarının ve taraftarlarının tümünün kongre salonunda yer aldığı göz önüne alınırsa, kongredeki niceliksel tespitlerin bir yönüyle yaklaşan seçimlerle ilişkilendirilmesi mümkün.

böylesi bir atmosferde gerçekleşen mhp kurultayı’nda delegelere sunulan 140 kişilik merkez yönetim kurulu (myk) listesinin 75’i asil olarak görev yapacak. geriye kalan 65 kişiden listeyi delerek yedekten asil üyeliğe yükselen olmadı. başkanlık divanı’nın tüm üyeleri, yani mevcut üst yönetim, 75 kişilik asil listedeki yerini korumayı başardı. myk listesinde birinci sırada yer alan ve partinin geleneksel duruşunu temsil eden şefkat çetin isminin listede ilk sırada yer alması önemli bir mesajdı. myk’ya asil listeden girmeyi başaran 75 kişi arasında yeni isimler göze çarpsa da kamuoyunun yakından tanıdığı yegane kişi prof. dr. ümit özdağ idi. geçmişteki genel başkan adaylığı girişimi ve bir önceki kongrede koray aydın’ı desteklemesine rağmen özdağ’ın partiye bu seviyede katılımı, delegeler ve mhp tabanınca olumlu karşılandı.

ancak mhp’nin ekran yüzü haline gelen sinan oğan’ın yönetim ve aday listeleri dışında kalması, partinin önemli bir kısmı tarafından dikkatle takip ediliyor. oğan’ın etkili çıkışları ve yüksek performansına rağmen adaylık başvurusunda bulunmaması (veya devre dışı bırakılması) ve parti yönetimince bu konuda kabul edilebilir bir açıklama yapılamaması, tabanda, "oğan’a haksızlık yapıldı." yorumlarını giderek güçlendiriyor. bununla bağlantılı bir başka husus, mhp’deki gençleşme süreci… partinin 140 kişi olarak sunulan yeni myk listesinde belirli düzeyde gençleşme olduğu görülse de ilk 75 kişinin (asil üyeler) yaş ortalamasının 54 olduğunu belirtmek gerekir. yeni myk listesinde mevcut başkanlık divanı’nın yerini koruması, haliyle gözleri bu organın şimdilerde yeniden belirlenecek üyeliklerine çevirdi. zira mhp’deki gençleşmenin en önemli adımı, burada yapılacak seçimlerle vücut bulabilir.

doç. dr. kürşad zorlu, ahi evran üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi öğretim görevlisi ve basın yayın gazeteciler cemiyeti yönetim kurulu üyesi. "yönetim ve strateji" alanında uzman olan zorlu, yeniçağ gazetesinde köşe yazarı.

twitter'dan takip edin: @zorlu77

bu makalede yer alan görüşler yazara aittir ve al jazeera’nin editöryel politikasını yansıtmayabilir.