başkan olduğundan bu yana öneri ve uygulamalarıyla uefa'nın kulüp ve milli takım turnuvalarında bir dizi değişiklik getiren fransa'nın efsanevi futbolcusu michel platini, en radikal hamlelerinden birini uluslar ligi projesiyle yapıyor.  kendi döneminde şampiyonlar ligi elemelerine şampiyon olanlar/olmayanlar ayrımını getirerek grup aşamasında ciddi bir değişikliğe giden, 1996'dan bu yana 16 takımla oynanan avrupa şampiyonası'nı 24 takıma çıkaran platini, uluslararası futbol alanında bir başka rüyasını daha devreye sokuyor.

özellikle avrupa'nın önde gelen kulüpleri tarafından eleştirilen milli hazırlık maçları fikstürünü daha anlamlı kılmak ve rekabet yaratmak amacıyla tasarlanan uluslar ligi, 2018'de ilk kez sahne alacak. henüz statü detayları netleşmeyen bu ikinci milli takım turnuvasının arka planında ise platini yönetimindeki bir taşla birden fazla kuş vurma planı yatıyor.

kulüpler eleştiriyordu

şampiyonlar ligi ile birlikte başta premier league olmak üzere diğer majör liglerde mücadele eden kulüpler ve temsilcileri oyuncularının bu yoğun fikstürde bir de milli takım hazırlık maçları olmasından şikayetçiydi. anlamı sorgulanan mücadelelerde sakatlanan oyuncular sebebiyle sorunlar yaşayan kulüpler, 'sakatlık tazminatı' hakkını elde etmiş olsa da gereksiz buldukları hazırlık maçları fikstürünü tartışmaya açmıştı.

arsene wenger, 2012'de konuya dair the sun'a, "ben bu hazırlık maçlarının federasyonlara para kazandırmak için yapıldığını düşünüyorum. kasım'daki bir maç nasıl şubat'a hazırlık olabilir? bu maçların arkasında bolca politika var" demecini vererek fikstürü hedef almıştı. aynı şekilde konuyla ilgili konuşan bir diğer ağır top sir alex ferguson, "hazırlık maçları son 10 yılda sezon başından hemen önce oynanıyor. bunun mantığını bana açıklayın. tartışmacı maçlarla hiçbir problemim yok ama bana bunun hazırlık maçları için de geçerli olduğunu savunmayın" diyerek milli fikstüre cephe almıştı.
 

teknik adamlar aracılığıyla yarışmacı kulüp cephesinin tepki gösterdiği hazırlık maçlarının geçerliliği ve anlamı artık basın ve kamuoyunda da sorgulanınca uefa, uluslar ligi formatıyla bir taşla birkaç kuş vurmayı hedefledi. hazırlık maçları yerine rekabetçi bir turnuva fikri, milli takımlar fikstürünü korumak isteyen uefa adına doğru bir hamle. uluslar ligi'nin ilgi çekmesi durumunda wenger'in nezdinde onun gibi düşünen avrupa'nın önde gelen kulüplerinin eleştirileri de bir süre daha frenlenmiş olacak.

kulüplerin milli takım fikstürünü hedef alışının bir diğer sebebi de sık sık dile getirilen avrupa süper ligi rüyası. ekim 2013'te galatasaray başkanı ünal aysal'ın da destek verdiğini açıkladığı bu fikir, avrupa futbolunun geleceğini şekillendirecek tartışmalardan birisi. özellikle şampiyonlar ligi gelir paylaşımının belirlendiği senelerde tozlu raflardan yeniden indirilse de yakın dönemde hayata geçmesi zor görünen bu projede kulüpler gelirlerini maksimize etmeyi düşlüyor ancak bunun için daha geniş bir fikstüre ihtiyaçları var.

milli takımların hazırlık maçları fikstürü de bu uğurda engel olarak görülüyordu, uefa cephesi yeni projesini satranç tahtasında öne sürerek kendi varlığını tehdit edecek bir projenin yoluna şimdilik bir barikat koymuş oldu. böylece avrupa'da futbolun patronu kısa vadeli itirazları dahi ilk uygulamanın sona ereceği 2020'nin ötesine erteleme şansı elde etti.

uefa-fifa rekabetinde hamle

2018 yılında devreye girecek olan yeni uluslar ligi'ni, kulüpler futbolundaki uefa avrupa ligi ile benzeştirmek mümkün. ulusal futbola bir 'kupa 2' kazandırmak aynı zamanda bu alandaki büyük rakip olan fifa'ya karşı da uefa'nın elini kuvvetlendirecek bir koz. avrupa şampiyonası formatını 16 takımdan 24 takıma uyarlayarak uluslararası futbolun en değerli markası olan dünya kupası'na avrupalı bir rakip yaratmak istediği bilinen michel platini, böylece pazarlama gücü daha yüksek bir turnuvaya sahip olmak istemişti. 

bir ek şampiyona olarak uluslar ligi de devreye girince hem kulüplerin anlamsızlığı üzerine şikayet ettiği hazırlık maçı fikstüründen kurtulmuş olacak, hem de ulusal futbol pastasından pay alacak bir marka yaratma şansını deneyecek.

öte yandan daha önceki yıllarda avrupa'nın dünya kupası kontenjanını azaltma kartını birkaç kez masaya koyan fifa başkanı sepp blatter, uluslar ligi projesinin ilk kez dillendirildiği ekim 2013'te fifa weekly dergisine yazdığı yazıda yine aynı konuyu dile getirmişti. blatter'in yazıda ifade ettiği, "tamamen sportif açıdan avrupa ve güney amerika'nın 18-19 takımlık kontejanı azaltılmalı" görüşü uefa'ya bir rest olarak algılanmıştı. uluslar ligi'nin tek boyutlu bir karar olmadığı bu tartışmalardan da çıkarılabilecek bir sonuç.

konuyla ilgili olarak oy birliğiyle formatın kabul edildiği astana'da basına açıklama yapan fransız yöneticinin görüşleri bu tespitlere paralellik içeriyor. platini, "prensip olarak turnuva kabul edildi, kendimizi tebrik edebiliriz. bu turnuva hazırlık maçlarının yerini alacak, o maçları kimse istemiyordu. kimsenin ilgisini çekmiyor. bence iyi bir karar aldık" diyor.

turnuvanın ilgi görmesi durumunda uluslar ligi, platini'nin en başarılı projelerinden biri olarak anılabilir. hatta bir zihin cimnastiği yaparsak başarılı bir format, bir gün gerçekleşeceğini birçok otoritenin öngördüğü avrupa süper ligi için denenmiş, sonuçları görülmüş bir tecrübe olarak da karşımıza çıkabilir. şampiyonlar ligi'nin benzer bir statüye kavuşması hayal etmeye değer bir durum.

peki ya türkiye?

elbette yeni bir format ve turnuva söz konusuyken, türk futbolseverlerin milli takımın muhtemel pozisyonu üzerine meraklanması da doğal. özellikle formatın açıklanmasının ardından sosyal medyada konuyla ilgili soru işaretleri oluştuğu gözlenirken, detayların henüz netleşmediği turnuvayla ilgili futbolseverlerin sorularını yanıtlayabilecek en yakın kaynak the guardian'da ekim 2013'te çıkan makale. yeni şampiyonaya dair muhtemel ayrıntıların ele alındığı makaleye göre altışarlı dokuz kümeye ayrılacak olan 54 uefa ülkesi, üst kümeye terfi mücadelesi verecek. 1. küme'de ilk  dört sırayı alacak takım ise tarafsız bir sahada dörtlü final oynayacak. bu dörtlü finalin 2019 yazında yapılması planlanıyor.

bu veriler ışığında mevcut fifa ülkeler sıralaması baz alındığında türkiye, altılı kümeler oluşturulduğunda 2018'de başlayacak turnuvaya 4. kümede başlıyor. türk futbolseverlerin hoşuna giden bir başlangıç olmasa gerek.

1. küme: ispanya, almanya, hollanda, italya, ingiltere, portekiz
2. küme: yunanistan, rusya, bosna hersek, ukrayna, hırvatistan, isveç
3. küme: danimarka, isviçre, belçika, çek cum., macaristan, irlanda
4. küme: türkiye, sırbistan, slovenya, israil, norveç, slovakya
5. küme: romanya, avusturya, polonya, karadağ, ermenistan, iskoçya

uğur karakullukçu sabah gazetesi spor servisi'nde dış haberler sorumlusu olarak çalışıyor. yıldız teknik üniversitesi'nde makine mühendisliği eğitimi aldı. karakullukçu, kurucuları arasında yer aldığı hayatım futbol dergisi'nde yazarlık kariyerini sürdürüyor.

bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve al jazeera'nin editöryel politikasını yansıtmayabilir.