sovyetler birliği’nin ağustos 1991’de dağılmasının ardından, ülke, yönetimini rusya federasyonu’na dönüştürmek üzere bir geçiş süreci yaşadı. 12 aralık 1993’te, eski sovyet yönetim sistemini tamamen değiştiren yeni anayasayı onaylayarak bugünkü halini aldı.

rus anayasası federal hükümetin yürütme yetkilerini açık bir şekilde tanımlarken, aynı zamanda anahtar nitelikte bölgesel meseleleri federal hükümet ile federasyonun diğer öğelerinin ortak sorumluluk alanına bırakmaktadır. gücün, merkezi hükümet, bölgesel ve yerel yönetimler arasındaki dağılımı halen gelişmekte olan bir süreçtir.

rusya federasyonu güçler ayrılığı prensibi ile işlemektedir: yürütme, yasama ve yargı.

yürütme organı

rusya federasyonu başkanı altı yıl süreyle seçilir. 1993 anayasasının oluşturduğu siyasi sisteme göre, başkana geniş yürütme yetkileri verilmiştir. başkan yardımcısı yoktur ve yasama organı başkana bağlıdır. başkan aynı zamanda genelkurmay başkanı olarak silahlı kuvvetler’in başındadır. devletin ve bireylerin güvenliği ile ilgili faaliyet gösteren güvenlik konseyi’ne de başkanlık eder ve kabinedeki bakanları seçme yetkisine sahiptir.

eğer başkan, görevi sırasında ölür, sağlık sorunlarından dolayı görevini icra edemez hale gelir, yargı önüne çıkacak şekilde suçlanır ya da istifa ederse seçimlere kadar görevini başbakan üstlenir ve bu seçimler üç ay içinde gerçekleştirilir. başbakan ve başbakan yardımcısı parlamentonun alt kanadı olan duma’nın onayından geçmek suretiyle, başkan tarafından atanır. başkan, kararnameleri duma’nın onayı olmadan yürürlüğe sokabilir ve eğer başbakan tercihi, sürekli olarak duma tarafından reddedilirse, meclisi dağıtma yetkisine sahiptir.

yasama organı

rusya’nın iki kamaralı yasama organı olan federal meclis 450 sandalyeli duma ve 166 sandalyeli federasyon konseyi tarafından oluşmaktadır. alt meclis olan duma üyeleri nispi temsil ile seçilirken federasyon konseyi’nde rusya’nın 83 federe bölgesinden temsilciler atanarak gelmektedir. bu temsilciler arasında rusya’yı oluşturan 21 cumhuriyet ve daha küçük düzeydeki federe birimlerin temsilcileri bulunmaktadır.

yargı organı

rus hukuk sistemi medeni hukuk üzerine kuruludur ve yasama organının yasal değerlendirmesine tâbidir. 1993 anayasası tarafından kurulması kararlaştırılan rusya anayasa mahkemesi, yasama ve yürütme organı ile moskova ve bölgesel/yerel yönetimler arasındaki anlaşmazlıkları çözme yetkisine sahiptir. mahkeme aynı zamanda anayasal hakların ihlallerine, çeşitli organların temyiz başvurularına ve başkana karşı suçlamalara bakmakla yükümlüdür. mahkeme, yetki alanları bakımından sınırlandırılmıştır ve başvuru olmadan herhangi bir inceleme başlatamaz. üye atamalarını, başkanın tavsiyesi ile federasyon konseyi yapar.

federasyon konseyi ayrıca, rusya’nın en üst ceza, medeni ve idari mahkemesi olan yüksek mahkeme ile ticari anlaşmazlıklara bakan yüksek tahkim mahkemesi’nin hakimlerini, gene başkanın tavsiyesi ile atar. rusya’nın hukuk ve adalet sistemi, kapsamlı yapılandırmaya rağmen zayıftır. sistem, sık sık siyasi etki altında kalmaktadır. geçtiğimiz yıllarda rusya federasyonu ceza hukuku sistemini ve hukuk kurumlarını reforme etme hamlesi başlattı. buna göre bazı ceza davalarıyla ilgilenmesi için jürili mahkemeler yeniden kuruldu. hakimlerin anayasa tarafından tesis edilen bağımsız yargılama süreçleri ancak geçtiğimiz yıllarda tam olarak uygulamaya konabildi.

başlıca siyasi partiler

birleşik rusya partisi

ana eğilimler: rus muhafazakarlığı ve pragmatizm. lideri dimitri medvedev.

rusya federasyonu komünist partisi

ana eğilimler: komünizm, marksizm-leninizm, solcu milliyetçilik. lideri genadi juganov.

adil rusya partisi

ana eğilimler: sosyal demokrasi, demokratik sosyalizm. lideri nikolay leviçov.

rusya liberal demokratik partisi

ana eğilimler: milliyetçilik, slav milleyçiliği. lideri vladimir jirinovski.

yabloko (elma) partisi

ana eğilimler: liberalizm, sosyal liberalizm. lideri sergey mitrohin.

kaynak: al jazeera