pkk’nın suriye uzantısı pyd’nin silahlı kanadı ypg, işid’in elindeki tel abyad’a saldırıyor. amacı kendi denetimindeki kobani ve cezire kantonları arasında iletişim sağlayacak bir koridor açmak ve tek taraflı ilan ettiği üç kantondan ikisi olan kobani ve cezire arasında mümkün olduğu kadar çok toprak bütünlüğü sağlamak. ypg’nin işid’e yönelik bu saldırısına abd öncülüğündeki koalisyonun uçakları da havadan destek sağlıyor.

ypg'nin ele geçirmeye çalıştığı tel abyad, işid için de kritik önemde. çünkü tel abyad, işid'in hem yabancı savaşçı geçişi hem de kaçakçılık yapmak için kullandığı güzergâhlardan biri.

irak ve suriye’deki durumu yakından takip eden ve günlük olarak sahadaki durumla ilgili raporlar yayınlayan amerika merkezli savaş çalışmaları enstitüsü'nün (institute for the study of war) 2 haziran 2015'teki durum raporuna göre, pyd, tel abyad’ı ele geçirirse, kendi denetimi altındaki toprakları birleştirdikten sonra işid’in merkez olarak kullandığı rakka'ya giden anayollardan biri olan ayn isa bölgesine de saldırabilir.

'abd, pyd'yi neredeyse kara birliği olarak kullanıyor'

ahi evran üniversitesi uluslararası ilişkiler bölümü öğretim üyesi ve 21. yy türkiye enstitüsü ortadoğu ve afrika masası başkanı serhat erkmen, abd’nin, ypg’nin ilerlemeye yönelik olabilecek bu olası hamlesinin ve işid’e karşı ypg'ye destek vermesinin nedenin, abd’nin ypg’yi stratejik önemde görmesine bağlıyor:

“abd belli bir coğrafi alan ve sınırlı stratejik hedefler için ypg'yi işid ile mücadelesinde neredeyse kara birliği olarak kullanıyor; ypg’yi kendisiyle sahada işbirliği yapan ve işbirliğini de işid’e karşı başarıya çevirebilen yegâne aktör olarak görüyor. bu nedenle ypg’nin ortadan kalkmasını istemediği gibi, ypg'nin kontrol sahasını genişletmesini istiyor.

buna karşılık, kendisinden doğrudan destek almayan muhalif grupların idlib ve halep kırsalındaki rejim karşıtı ilerlemesini uzun vadede amerikan destekli muhaliflerin değerini düşüreceğine inandığından aynı şevk ve istekle karşılamıyor.”

ypg’nin nüfus değişikliği yapmaya çalıştığı iddiası

ypg’nin bu saldırısına karşılık, ypg güçlerinin birden fazla noktada savaşmasını sağlayarak gücünü dağıtabilme adına işid de cezire kantonunun bazı bölgelerine küçük çaplı saldırılar düzenliyor. bu saldırı noktalarından biri, daha önce işid’in denetiminde olan ve yakın bir zamanda ypg’nin ele geçirdiği mebruke kasabası.

suriye muhaliflerinin siyasi çatı kuruluşu smdk, ypg’nin suriye’nin kuzeydoğusunda ele geçirdiği bölgelerdeki arap nüfusu göçe zorladığını iddia ediyor. ypg ise bu iddiaları reddetti.

muhalifler işid ve rejim arasında kaldı

suriye savaşında yoğun çatışmaların yaşandığı ikinci alansa halep - kilis bağlantısını sağlayan eksen. işid, halep’in kuzey kırsalında fetih ordusu’nun elindeki bölgelere saldırıya geçti. halep’i tamamıyla rejimin elinden almak için büyük bir saldırıya hazırlanan ve aralarında nusra cephesi’nin de olduğu silahlı koalisyon fetih ordusu, işid’in saldırmasıyla birlikte, rejime karşı başlatacağı büyük operasyonu erteleyip kuzey cephesine büyük sevkiyat yapmak zorunda kaldı.

işid, halep’in kuzeyinde fetih ordusu elindeki savran kasabasını ele geçirdi. mare kasabası da işid’in eline geçtiği takdirde halep’in kilis bağlatısı işid’in menzilinde olacak. azez bölgesi de işid tehlikesiyle karşı karşıya kalacak.

abd, muhaliflerin sıkışmasına göz yumuyor

abd öncülüğündeki işid karşıtı koalisyon, ypg’ye verdiği havadan desteği halep’te fetih ordusu’na vermiyor. abd’nin bu konudaki temel isteksizliğinin nedeni, fetih ordusu içinde abd’nin ‘terörist örgütler’ listesine aldığı nusra cephesi’nin etkinliği.

abd’nin kuzey halep’teki işid saldırıları karşısında sessiz kalması, muhaliflerin eğit-donat projesine yönelik isteksizliğini de artırıyor. ayrıca rejim güçlerinin de bu bölgelerde muhaliflere yönelik gerçekleştirdiği bombardıman, bir taraftan da işid’in işine yarıyor ve ilerlemesini kolaylaştırıyor. zira rejimin stratejisi, işid’in ilerlemesini engellemek üzerine değil, muhalifleri geriletmek üzerine kurulu.

abd suriye büyükelçiliği bu görüşü dile getirerek, 1 haziran 2015'te twitter hesabı üzerinden şu ifadeyi paylaşmıştı:

"gelen haberler, rejimin, #işid’in #halep’e doğru ilerlemesini destekleyici hava saldırıları düzenleyerek, suriye halkına karşı aşırılık yanlılarına yardım ettiğini gösteriyor."

abd’nin suriye büyükelçiliği, 3 haziran’da attığı bir tweet mesajında da suriye’de durumun gittikçe kötüleştiğini ve rejimin işid ile savaşmakta isteksiz ve yetersiz kaldığının koalisyon tarafından fark edildiğini yazdı.

muhalifler için ölüm kalım meselesi

işid’in halep’in kuzeyinde saldırdığı bölgeler suriye muhalifleri için kilit önemde. çünkü bir yandan rejim kuvvetleri, bir yandan da işid ile çevrili muhaliflerin elinde her ne kadar afrin’in batısındaki bölgede lojistik destek sağlayabilecekleri alanlar olsa da bu alanlar küçük.

dolayısıyla şu anda işid’in muhaliflere saldırı başlattığı kuzey halep’in özellikle azez ve öncüpınar’ın karşısındaki bab el saleme sınır kapısı'nın muhalifler elinde kalması onlar için bir ölüm kalım meselesi.

iran: suriye’de sürpriz bekleyin

işid, ypg ve fetih ordusu arasında bütün bu taktik ve stratejik savaşlar yaşanırken, iran da suriye rejime verdiği desteği arttırdı. ‘suriye’yi kaybedersek, tahran’ı elde tutamayız’ sözüyle de bilinen iran devrim muhafızları kudüs kuvvetleri komutanı kâsım süleymanî birkaç gün içinde suriye’de önemli gelişmeler olabileceğini söyledi.

savaş çalışmaları enstitüsü'ne göre, sahadaki hazırlıklara bakıldığında, iran’ın rejime verdiği askeri desteği gözle görülür biçimde arttırmasının arkasında, rejimin elindeki lazkiye bölgesiyle muhalifler arasında savunmaya yönelik bir çeşit ön savunma hattı kurulma amacı olabilir. bu çerçevede olası senaryolardan biri de lazkiye bölgesinin güvenliği için kilit önemdeki cisr şuğur’u yeniden ele geçirmek için iran askeri destekli rejim birliklerinin harekete geçmesi. fetih ordusu, cisr şuğur’u nisan ayı sonunda rejimin elinden alarak güç kazanmıştı.

iran uzmanı arif keskin’e göre, iran yönetim kadrosunda yakın bir zamana kadar esed’den vazgeçilebileceği yönünde yaşanan fikir ayrılıkları tamamıyla bitti ve iran her zamankinden de kuvvetli bir biçimde suriye’ye desteğini arttırma kararı aldı:

“bu kararda üç önemli etken var: iran nükleer meselede istediği hızda ilerleyemiyor. işid’in irak - iran sınırına yaklaşması, kendisine yönelik güvenlik tehdidini iyice arttırdı. yemen’de de suudi arabistan karşısında güç kaybediyor. bütün bunlar da iran için suriye’nin önemini çok daha arttırdı.”

bedeli halk ödüyor

bütün bu gelişmelerin hem halip’in kuzeyinden hem de tel abyad civarından türkiye’ye yönelik yeni bir göç dalgası başlatması da olasılıklar arasında. ancak bu bölgelerden kaçan suriyelilerin geçebileceği sınırlar şu aşamada kapalı. bu da sınırın suriye tarafında oluşacak yığılmalar nedeniyle insani krize yol açabilir.