abd'li iki firma, iran ve p5+1 ülkeleri arasında 2014 ocak ayında imzalanan altı aylık geçici anlaşmadan sonra, 2014 şubat ayında iran’a parça ihracatı için lisans başvurusu yapmıştı.  

ge'in sözcüsü rick kennedy, abd hazine bakanlığı’ndan iran’a 1970'lerin sonlarında sattıkları 18 makinanın bakımı için izin aldıklarını açıkladı. servis hizmeti ge’nin tesislerinde ya da ge ile çalışmaya yetkili alman mtu aero engines firmasının tesislerinde verilebilecek.

iran havacılık şirketi iranair, ge ve mtu yetkilileri gelecek hafta istanbul’da bir araya gelerek servis hizmetinin nerede ve nasıl verileceği ile ilgili detayları konuşacak.

boeing'in sözcüsü ise iran’a parça satışı için izni bu hafta aldıklarını ve hangi parçalara ihtiyaç duyulduğunu belirlemek üzere iranlı yetkililerle bu hafta bir araya geleceklerini açıkladı.

iran filosu eskidi

boeing'in sözcüsü kendilerine verilen iznin sadece 1979’daki iran islam devrimi’nden önce satılan uçakların güvenliğini sağlamak üzere parça satışını kapsadığını söyledi. izin için “çok kısıtlı” ifadesini kullanan sözcüye göre, iran’a yeni uçak satışı söz konusu değil. 

parça satışları 1979 yılında abd büyükelçiliği'ndeki rehine krizinden bu yana abd'li havacılık şirketleri ile iran arasındaki ilk resmi anlaşma olacak.

abd, rehine krizinden sonra iran ile diplomatik ilişkilerini kesmiş, ülkeye yaptırım uygulamaya başlamıştı. yaptırımlar daha sonra iran’ın nükleer programına tepki olarak genişletilmişti.

iranair hâlâ 1978 yılından kalma boeing ve airbus uçaklarıyla uçuyor.

virginia merkezli teal grup’tan analist joel johnson’a göre ise, amerikalı yetkililer iran’a uçak parça satışını büyük bir “havuç” olarak görüyor, zira iran 30 yıldır bu parçaları ya kara borsadan buluyor ya da yerel üretimlerle idare ediyordu.

2013 kasım ayında reuters’a konuşan iranlı bir yetkili, yaptırımlar tamamen kaldırılırsa iran’ın 250 ile 400 arasında uçak siparişi verebileceğini söylemişti.

iran’ın resmi irna haber ajansı'na göre, 1990 yılından beri 200 uçak kazasında 2 binden fazla kişi öldü. 

geçici anlaşma

iran ve batılı ülkeler arasında 24 kasım 2013'te ve 20 ocak 2014’te yürürlüğe giren geçici anlaşmaya göre, tahran yönetimi altı ay boyunca yüzde 5'in üzerinde uranyum zenginleştirme faaliyetine son vermeyi kabul etti. 

anlaşmanın diğer koşulları arasında, yüzde 20'ye yakın zenginleştirilmiş uranyum stokunun seyreltilerek yüzde 5 seviyesine düşürülmesi veya 'etkisiz kılınması' da var.

anlaşmanın şartlarını yerine getirme karşılığında ingiltere, fransa, almanya, rusya ve abd altı aylığına iran'a yönelik yaptırımları gevşetme ve yeni yaptırım uygulamama kararı aldı.

kaynak: reuters