abd başkanı barack obama, perşembe günkü körfez işbirliği konseyi zirvesi için riyad’da. iran ile nükleer anlaşma imzalanması sonrası ilişkilerin gerildiği bölgenin önemli aktörlerinden suudi arabistan’a zirveden bir gün önce ulaşan obama, suudi arabistan kralı selman ile bir araya gelecek.

obama’nın görüşmeleri ve zirve öncesinde, washington ortadoğu’da yaşanan gelişmelere odaklandı. abd dışişleri bakan yardımcısı victoria nuland, salı günü kıbrıs’taydı. rum lider anastasiadis ve kktc cumhurbaşkanı akıncı’yla görüştü, ada’da taraflar arası süren müzakerelerle ilgili bilgi aldı. gündemde, doğu akdeniz’de bulunan enerji yatakları ve buradaki doğalgazın kıbrıs üzerinden avrupa’ya ulaştırılması planları da vardı.

enerji temsilcisi kudüs’te

nuland kıbrıs’tayken, başkan obama’nın uluslararası enerji işleri özel temsilcisi amos hochstein de israilli yetkililerle görüşmek üzere kudüs’teydi. israil enerji bakanı yuval steinitz  ile bir araya gelen hochstein, ardından da bölgede yatırımları bulunan amerikan enerji firmalarının temsilcileriyle ‘daha fazla işbirliği imkânlarını’ görüştü.

israil yakın zamanda keşfedilen ve amerikan ortaklığı olan şirketlerin sondaj faaliyetlerini yürüttüğü iki doğalgaz rezervinden çıkarılacak gazı türkiye üzerinden taşıma fikrine sıcak bakıyor. ocak ayı sonunda yunanistan-israil ve güney kıbrıs zirvesinden, israil’den güney kıbrıs’a inşa edilecek boru hattıyla ilgili somut kararlar çıkmıştı.

hem israil, hem güney kıbrıs’ın ada açıklarında bulduğu ve tek taraflı hak iddia ettiği doğal gaz yatakları için asıl pazar, avrupa. güney kıbrıs ve israil gazının avrupa pazarına çıkmasının tek ekonomik ve yatırımcıları da iknâ edebilecek yolu, kıbrıs üzerinden türkiye’ye boru hattı ile taşımak. bunun içinse, hem kıbrıs sorunun çözülmesi, hem de türkiye-israil ilişkilerinin normalleşmesi gerekiyor.

bir sonraki durak kahire

hochstein, çarşamba günü küdüs’ten kahire’ye geçerek hem üst düzey hükümet yetkilileriyle hem de yine amerikan enerji firmalarının temsilcileriyle görüşecek.

güney kıbrıs ve israil’in, mısır ile ayrı doğalgaz anlaşmaları da bulunuyor. güney kıbrıs-yunanistan ve mısır arasında da doğu akdeniz için güvenlik ve enerji zirveleri düzenleniyor. ziyaretler, mısır ile israil’in doğalgaz anlaşmalarının tehlikeye girdiği bir döneme de denk geliyor.

daha önce mısır ve israil arasında varılan doğalgaz anlaşması, sina’dan yapılan saldırılar sonucunda boru hattı zarar gördüğü için sürdürülememişti. bunun üzerine israil’in devlet firmasının açtığı dava sonucunda, mısırlı devlet firmalarının 288 milyon dolar ceza ödemesine karar verildi. bu kararın üzerine mısır hükümeti, israil’le doğalgaz ithalatı için yapılan görüşmeleri durdurma kararı aldı.

hochstein buradan kuveyt ve doha’ya geçiyor. petrol zengini iki körfez ülkesinde de üst düzey yetkililerle, enerji bakanlarıyla ve enerji şirketlerinin temsilcileriyle görüşecek.

dışişleri bakanı john kerry de, hochstein ile birlikte aynı gün kahire’de. kerry, mısır lideri sisi ve dışişleri bakanı şükri ile görüşecek. kerry, kahire’den riyad’a geçerek obama’nın riyad temaslarına ve körfez işbirliği konseyi zirvesine katılacak.

kaynak: al jazeera