davutoğlu "yeni türkiye sözleşmesi 2023" adı verilen belgeyi ak parti'nin seçim beyannamesinin ve adaylarının tanıtıldığı toplantıda açıkladı. davutoğlu seçim beyannamesinde başkanlık sisteminin nasıl yer alacağına dair ipuçlarını da bu sözleşmeyi tanıtırken verdi. beyannamede 'paralel yapıyla mücadele' kararlılığı da vurgulandı, "meşruiyetini milletten almayan hiçbir gücün egemenliği kabul edilemez" dendi:

"meşruiyetini milletten almayan ve milletin denetimine açık olmayan hiçbir gücün, cuntanın, vesayet odağının, paralel yapının veya bürokratik seçkinciliğin küllî ya da kısmî egemenliği kabul edilemez. meşruiyetini milletten almış yönetimlere karşı gerçekleştirilen 27 mayıs, 12 mart ve 12 eylül gibi doğrudan; 28 şubat, 27 nisan ve paralel yapı oluşumları gibi dolaylı darbe ve müdahale girişimlerini kınıyor; meşruiyetini milletten alan demokratik güçler olarak ileride olabilecek benzer girişimlere karşı ortak tavır alacağımızı ilan ediyoruz."

beyannamede sık sık "millet iradesi" vurgulandı, kamu otoritesinin sadece, yetkiyi demokratik seçimlerle halktan almış yürütme erki sahiplerince kullanılacağı belirtildi, bürokrasi içindeki 'paralel yapı'ya karşı tedbir alınacağının altı çizildi:

"bürokraside hiçbir gerekçeyle yatay ya da paralel örgütlenmelere izin verilmez. bürokratik hiyerarşi dolayısıyla da devlet düzenini bozan uygulamalara karşı gereken tedbirler alınır." 

akp'nin başkanlık modeli

davutoğlu beyanname ile birlikte, yine beyannamede yer alan maddelerden satırbaşları içeren yeni türkiye sözleşmesi'ni açıkladı. başkanlık modeli akp beyannamesinde "yönetim modeli ve başkanlık sistemi" şu şekilde yer aldı: 

"yeni anayasa ile türkiye'nin katılımcılığı ve çoğulculuğunu esas alan ve etkili işleyen bir hükümet modeline kavuşturulmasını elzem görüyoruz. yeni anayasa çalışmaları, türkiye'nin 2023 ve sonrasına yönelik kalkınma hedeflerine ulaşmasını kolaylaştıracak, etkin ve sağlıklı bir yönetim modeli arayışını da içerecektir."

beyannamede parlamenter sistemin demokratik gerekleri karşılamaktan uzak olduğu savunuldu:

"parlamenter sistemin normatif ilkelerine aykırı olarak mevcut sistem, cumhurbaşkanlığı makamına, vesayetçi aktörler adına hükümeti denetleme misyonu biçmiş, cumhurbaşkanı ile başbakan arasındaki ilişkiyi etkin ve eşgüdümlü bir yönetime imkân sağlayacak hukuki ve kurumsal dayanaklardan yoksun bırakmıştır."

beyannamede cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi sağlanarak, bu makamın vesayetçi misyonundan arındırıldığı belirtildi, ancak bunun cumhurbaşkanları ile başbakanlar arasında kriz üretme potansiyelini tamamen ortadan kaldırmadığı vurgulandı, bu olası sorunun başkanlık sistemiyle ortadan kalkacağı belirtildi:

"son sekiz yıl boyunca, ak parti siyasi vizyonunun öngördüğü birlikte çalışma ahlâkı ve millete hizmet şuuru sayesinde, cumhurbaşkanları ile başbakanlar arasında uyumlu bir çalışma sağlanarak, mevcut sistemin kriz üretme potansiyeli kontrol altında tutulmuş ve eski dönemlerde rastlanan siyasi veya ekonomik krizlerin yaşanmasına izin verilmemiştir. ancak mevcut sistem, cumhurbaşkanı ve başbakanın farklı siyasi geleneklerden gelmeleri durumunda, kriz üretme potansiyelini taşımaya devam etmektedir. ak parti olarak, mevcut sistemin siyasi tarihimizdeki vesayetçi kurgusunu da göz önünde bulundurarak, cumhurbaşkanı'nın doğrudan halk tarafından seçilmesinin oluşturduğu bu yeni durumun yol açabileceği muhtemel yönetim sorunlarının başkanlık sistemiyle aşılacağına inanıyoruz."

tartışmalara yanıt

beyannamede başkanlık sisteme yönelik eleştirilerde "demokratik ülkelerin bu modelle yönetiliyor olmasının" gözlerden kaçırılmaya çalışıldığı savunuldu. 

"bu çerçevede, tartışmayı kişiselleştirmeden, siyasal geleneğimizdeki tecrübelerden de yararlanarak, yeni türkiye vizyonumuza uygun bir sistem arayışını sürdürmek ve çözüm bulmak zorundayız.hükümet modellerinin tartışılacağı zemin kuşkusuz demokratik bir anayasal zemin olacaktır. ak parti olarak, demokratik bir perspektifle yapılandırıldığında, parlamenter sistemle başkanlık sistemi arasında demokrasiye uyum açısından bir fark bulunmadığı kanaatindeyiz. nitekim her iki sistemin de olumlu örneklerine rastlanabileceği gibi olumsuz örneklerine de rastlanabilir. ancak bir yandan vesayetçi bir şekilde kurgulanarak, demokratik doğasından koparılmış parlamenter sistemin yol açtığı siyasal istikrarsızlıklar, öte yandan yeni türkiye vizyonumuzun ihtiyaç duyduğu etkin ve dinamik yönetim dolayısıyla, başkanlık sisteminin daha uygun bir yönetim modeli olduğuna inanıyoruz."

beyannamede başkanlık sistemi modelinin türkiye'nin siyasal tecrübesine ve gelecek vizyonuna daha uygun olduğu vurgulandı: 

"milletimizin teveccühüyle hazırlayacağımız özgürlükçü ve insan odaklı yeni anayasa ile seçimlerin istikrar üretebildiği, yasama ve yürütmenin müstakil olarak etkin olduğu, demokratik denge ve kontrol mekanizmalarının öngörüldüğü, toplumsal farklılıkların siyasal temsilinin sağlandığı, ademi merkeziyetçi bir idare sisteminin güçlendirildiği, karar alma süreçlerinin hızlandığı, her türlü vesayetin engellendiği yeni bir siyasal sisteme geçebiliriz. bu çerçevede öngördüğümüz başkanlık sistemi, türkiye’nin ak parti iktidarında geçirdiği demokratik dönüşümü nihai sonucuna erdirerek, 2023 ve sonrasına yönelik kalkınma hedeflerine ulaşmasını kolaylaştıracak bir çerçeveye sahip olacaktır." 

'hedef yüzde 55'

davutoğlu konuşmasında "yüzde 35" hedefini dile getiren chp genel başkanı kemal kılıçdaroğlu'nu eleştirdi. başbakan davutoğlu, "bana sordular, 'hedefiniz nedir?' diye. yüzde 55 desem yüzde 45’in gönlüne giremem anlamına gelir. hedefimiz 77 milyonun her birinin gönlüne girmek, isterse bize ezelden beri karşı olsun, bize gönlünün kapalı olduğuna inanmıyorum." dedi ve oran telaffuz etmedi.

ancak davutoğlu konuşmasının sonunda ise partililere "7 haziran’da yüzde 55’e ak parti iktidarını taşımaya hazır mısınız?" diye seslendi ve partisinin hedefini ortaya koydu. 

kaynak: al jazeera