raporda şu ifadeler yer aldı:

“uygulamanın başarılı şekilde devam etmesi, tüm tarafların siyasi kararlılığına bağlı. türkiye’den yunanistan’a geçerken ege denizi’nde hayatını kaybedenlerin ve düzensiz geçişlerin sayısındaki keskin ve devamlı düşüş; anlaşmanın etkili olduğunun bir kanıtı. aynı zamanda kaçakçıların çalışma modelinin de işlevsiz hale getirilebileceğinin göstergesi.  ab üye ülkeleri de alternatif güvenli ve yasal geçişler sunarak yeniden yerleştirme konusundaki çabalarını artırdı.

geri döndürme operasyonları da devam etti. tüm üye ülkeler türkiye’deki mülteciler için tesisler’e katkı belgelerini sundu. bu belgeler, ilk bir milyar euro’nun hızlı bir şekilde teslim edilmesi ve yaz sonunda mültecilerin yararına kullanılmasının yolunu açtı.

türkiye’nin vize muafiyeti yol haritası üzerine 4 mayıs’ta kabul edilen üçüncü raporun ardından bu konuda da gelişme sağlandı ve türkiye kalan yükümlülükleri de yerine getirmeye devam etti.”

avrupa komisyonu başkan yardımcısı frans timmermans da, ab-türkiye anlaşmasının sonuç verdiğini söyledi:

“mülteciler kaçakçı teknelerinde hayatlarını tehlikeye atmaya değmeyeceğini anladı. biz de bir milyar euro’luk mülteci tesisi projelerinin yaz sonunda hayata geçmesi için çalışıyoruz. şimdi oturup sırtımızı yaslamanın zamanı değil. anlaşmanın tüm maddelerini tamamıyla yerine getirmeliyiz. buna yeniden yerleştirme konusunda adım atmak ve yunanistan’ın insani duruma dikkat çekmek, ab hukukuyla uyumlu şekilde iltica başvurularını yürütmek de dâhildir. türk yetkililer de vize muafiyeti yol haritasını tamamen uygulamaya koymalı.”

terörle mücadele yasasında tutum değişikliği yok

raporda vize muafiyeti için yerine getirilmesi gereken şartlar sıralanırken, terörle mücadele yasasıyla ilgili değişikliğe de detaylı şekilde yer verildi avrupa komisyonu, türkiye'nin terörle mücadele uygulamalarını ve yasalarını bir an önce avrupa standartlarıyla uyumlu hale getirmesi çağrısında bulundu. 72 kriterden biri olan yasa değişikliği ise "terör tanımını darlaştıracak daha iyi bir düzenleme ve orantılılık kriterinin kapsama alınması" olarak belirtildi.

geri kabul için beklenen bakanlar kurulu kararına vurgu

tbmm’de kabul edilen, cumhurbaşkanı erdoğan’ın da onayladığı ancak yürürlüğe girmesi için bakanlar kurulu kararını bekleyen geri kabul anlaşması için de “ab-türkiye geri kabul anlaşması’nın yürürlüğe girmesinin uygulanabilmesi için ise son bir karar çıkması gerekiyor” ifadelerini kullandı.

vize muafiyeti için gerekli olan kriterlerden biri terörle mücadele yasasının değişmesi. ancak cumhurbaşkanı erdoğan, bu yasanın değiştirilmesinin mümkün olmadığını söylüyor. bu sebeple vize muafiyeti uygulaması, planlandığı 1 haziran tarihinde uygulamaya başlanmadı.

vize muafiyeti ile eş zamanlı imzalanan geri kabul anlaşması’nın da 1 haziran’da yine eş zamanlı yürürlüğe girmesi planlanıyordu. erdoğan 24 mayıs’ta geri kabul anlaşması için "şu anda 1 haziran itibarıyla geri kabul anlaşmasına yönelik bir adım vardı, 30 haziran itibarıyla da vize noktasında adım atılacaktı. bu konuyla ilgili olarak arkadaşlarımız görüşmeleri yapacaklar...bu görüşmelerde netice alındı, alındı. alınmadığı takdirde kusura bakmasınlar. türkiye cumhuriyeti'nin parlamentosundan geri kabul anlaşmasına yönelik uygulama sürecine yönelik adım atılmasına ait karar, yasa çıkmaz" demişti.

raporda yer alan konu başlıkları ve açıklamalar şöyle:

düzensiz geçişlerde ciddi düşüş 

anlaşmadan önceki haftalarda ege denizi’nden yunan adaları’na günde ortalama 1740 göçmen geçiyordu. 1 mayıs’tan bu yana sayı 47’ye düştü.

düzensiz göçmenlerin yunanistan’dan türkiye’ye dönüşü

20 mart’ta anlaşma uygulamaya koyulduğundan bu yana, iltica başvurusunda bulunmayan 31’i suriyeli 462 düzensiz göçmen, ab ve uluslararası hukuka uygun şekilde, zorla geri göndermeme ilkesi dikkate alınarak yunanistan’dan türkiye’ye geri gönderildi.

türkiye’den ab’ye “bire bir” yeniden yerleştirme

türkiye’den ab’ye yeniden yerleştirmelerin yapılması için operasyonel bir çerçeve oluşturma çabalarında da ciddi bir gelişme kaydedildi. bunun amacı; hem türkiye’deki durumu hafifletmek hem de ab’nin suriye krizi kurbanlarına verdiği ‘ab’ye yasal geçiş sağlama’ sözünü yerine getirmek ve suriyeli mültecilere tehlikeli düzensiz geçişler yerine yasal yollar olduğu mesajını vermek. bugüne kadar türkiye’den ab ülkelerine 511 suriyeli yeniden yerleştirildi. bu rakam, yunanistan’dan türkiye’ye dönenlerin sayısının da çok üzerinde.

vize muafiyeti

4 mayıs’ta, avrupa komisyonu türkiye’nin vize muafiyeti yol haritası’nın uygulanması üzerine üçüncü raporunu yayınladı. raporda, türk yetkililerin 18 mart’ta söz verdiği gibi en hızlı şekilde kalan yükümlülükleri de yerine getireceği anlayışıyla, türk vatandaşları için vize şartının kaldırılmasını önerdi. 4 mayıs’tan bu yana daha fazla ilerleme kaydedildi. ab-türkiye geri kabul anlaşması’nın yürürlüğe girmesinin uygulanabilmesi için ise son bir karar çıkması gerekiyor. komisyon, türkiye’nin hâlâ yerine getirilmesi gereken maddeler üzerindeki çalışmalarını desteklemeye devam ediyor ve türkiye’yi, vatandaşlarının ab’ye vizesiz geçişinin sağlanması için gerekli önlemleri bir an önce almaya çağırıyor.

türkiye’deki mülteciler için tesis

türkiye’deki mültecilere tesis yapılmasının desteklenmesi amacıyla daha fazla ab finansal desteği sağlandı ve proje hazırlıkları hızlandırıldı. şimdiye kadar ab bütçesinden 150 milyon euro için anlaşmaya varıldı. bunun yaklaşık 105 milyon euro’luk kısmı gıda, sağlık, ikamet ve eğitim gibi giderlerde kullanılmak üzere dağıtıldı. ab bütçesinden sağlanan 1 milyar euro’ya ek olarak, ab üye ülkeleri 2016-2017 döneminde kullanılacak 2 milyar euro için katılım belgelerini de gönderdi.

ab'ye üyelik süreci

mali ve bütçesel hükümler, yani 33. faslın haziran sonunda açılması için konsey kararının yolunu açacak şekilde, avrupa komisyonu gerekli taslak metni hazırladı. buna ek olarak, üye ülkelerin pozisyonlarıyla ilgili ön hüküm olmaksızın beş fasılda da ilerleme sağlanması için çalışmalar hızlandırıldı. enerji ile eğitim ve kültür alanındaki çalışmalar tamamlandı.

rapor, vize muafiyeti için türkiye’nin gereken yükümlülükleri bir an önce yerine getirmesi çağrısıyla sona eriyor. komisyon, 18 mart anlaşmasının uygulanmasıyla ilgili bir sonraki raporunu eylül 2016’da açıklayacak.

18 mart anlaşması

18 mart’ta brüksel’de düzenlenen, dönemin başbakanı ahmet davutoğlu’nun katıldığı türkiye-ab zirvesinde, mülteci krizi için anlaşmaya varılmıştı.

buna göre, ankara'nın 72 kriteri yerine getirmesi halinde vize serbestisi haziran 2016'da başlayacatık. türkiye'den yunanistan'a 20 mart'tan sonra giden ve başvuruları geçersiz olanların 4 nisan'dan itibaren türkiye'ye geri gönderilmesine karar verilmişti. türkiye'nin ab'ye katılımı için 33. faslın açılması konusunda da uzlaşılmıştı.

ancak 72 kriterden biri olan terörle mücadele yasası’nın değişmesine ankara sıcak bakmıyor. erdoğan 6 mayıs’ta istanbul’da yaptığı bir konuşmada "ab vize için terörle mücadele yasasını değiştireceksiniz diyor. biz yolumuza gidiyoruz, sen de yoluna git. kiminle anlaşabiliyorsan onlarla anlaş" diyerek ab’ye rest çekmişti.

kaynak: al jazeera