resmi gündemi suriye krizi ve iran’ın nükleer programı olan genel kurul’un gizli gündemi ise reform oldu. 72 ülkenin genel kurul konuşmalarına göre reform beklentisinin ortak gerekçesi bm’nin günümüz dünyasının gerçekleriyle uyuşmaması.

birleşmiş milletler’deki yapısal statükoya itiraz eden ülkelerin arasında türkiye, hindistan ve brezilya gibi gelişmekte olan ülkeler de var.

bm’nin hali hazırda daimi üyesi olan ingiltere, güvenlik konseyi’nde reform fikrini destekleyen ülkeler arasında. italya, ispanya, almanya, danimarka ve portekiz ise reform isteyen avrupa ülkelerinden bazıları.

en yoğun reform talebi afrika kıtasından geldi. senegal, çad, mozambik, gana, zambiya, mali, cezayir, libya, mısır ve daha birçok afrika ülkesinin liderleri konuşmalarında bm’nin meşruiyetini sorguladı. afrika’daki ülkelerin ortak talebi kıtayı temsilen bir güvenlik konseyi daimi üyeliği.

latin amerika’dan da küba, peru, arjantin, meksika ve daha birçok ülke bm güvenlik konseyi’nde yeni yapısal düzene geçilmesi gerektiğini söyledi.

güvenlik konseyi ve yapısı

güvenlik konseyi, bm’nin güvenlik ve barışı korumakla yükümlü en önemli organı. diğer organların kararları sadece tavsiye hükmünde kalıyor. güvenlik konseyi’nin kararları ise tüm üyeler için bağlayıcı.

5’i daimi 10’u geçici üye olmak üzere 15 üyeden oluşan güvenlik konseyi’nde karar alınması için 9 üyenin evet oyu gerekiyor. fakat aynı zamanda 5 daimi üyenin hiçbirinin veto hakkını kullanmamış olması da şart. güvenlik konseyi’nin daimi üyeleri aralarındaki çıkar çatışmalarından dolayı sık sık veto haklarını kullanıyorlar. bu durum diğer ülkelerin eleştirilerinin temel noktasını oluşturuyor.

suriye’deki iç savaşta şu ana kadar yüz binden fazla insan öldü, kimyasal silah kullanıldı ve milyonlarca insan komşu ülkelere göç etmek zorunda kaldı. bu yıl eleştirilerin bu kadar yükselmesi, birçok ülke tarafından güvenlik konseyi’nin suriye’de etkisiz kalmasının sonucu olarak gösteriliyor. işte o konuşmalardan öne çıkan bazı ifadeler:

abdullah gül - türkiye cumhurbaşkanı

şunun farkına varmalıyız ki, güvenlik konseyi’nin tepkisizliği yalnızca saldırgan rejimleri daha da cesaretlendiriyor. adaleti sağlamak için kanlı eylemlerin faillerini durdurmaya muktedir bir bm’ye ihtiyaç duyuyoruz.

seyh tamim bin hamad el tani – katar emiri

birleşmiş milletler güvenlik konseyi adalet ve tarafsızlıktan yoksundur. bu durum hem uluslararası barışın ve güvenliğin korunmasına, hem de savaş ve insanlık suçu işleyenlerin cezalandırılmasına engel bir durum oluşturmaktadır. bu sebeplerden dolayı güvenlik konseyi karar alma mekanizmasının değişmeye ihtiyacı vardır.

dilma roussef – brezilya cumhurbaşkanı

önemli sorunların çözümünde daimi üyeler arasındaki kutuplaşmalar, süreci tehlikeli biçimde felce uğratıyor. güvenlik konseyi’ne en başta bağımsız ve yapıcı olmak üzere yeni sesler kazandırmalıyız. sadece daimi ve geçici üyelerin sayısının arttırılması ve gelişmekte olan ülkelerin bu iki kategoriye dâhil edilmesiyle konseyin temsil ve meşruiyet boşlukları giderilebilir.

enrico letta – italya başbakanı 

italya, güvenlik konseyi’nde reformun kesinlikle gerekli olduğuna inanıyor. tabii ki böyle bir reformun üyelerin büyük çoğunluğunun uzlaşmasıyla olması gerekiyor. ama şunu söyleyebiliriz ki, güvenlik konseyi’nin sorumluluğunu, şeffaflığını ve etkinliğini arttırmak için onu günümüz dünyasına uyarlamaya ihtiyacımız var.

taur mutan ruak – doğu timor cumhurbaşkanı

hızla küreselleşen bir dünyada, bm güvenlik konseyi, 21. yüzyıl gerçeklerini daha iyi yansıtması için adil bir yapıya kavuşturulmalıdır. hindistan, endonezya ve brezilya gibi yeni güçlere güvenlik konseyi daimi üye statüsü verilmelidir.

shinzo abe – japonya başbakanı

amaçları, güçleri ve başarıları olan bir ülke olarak güvenlik konseyinin 70 yıl öncesinin gerçekleriyle hareket eden yapısının kabul edilemez olduğunu düşünüyoruz. güvenlik konseyi’nde gecikmeksizin reform yapılmalı.

guido westerwelle  - almanya dışişleri bakanı

afrika ve latin amerika kıtalarının daimi temsilcilerinin olmadığı bir güvenlik konseyi günümüzün gerçeklerini yansıtmıyor demektir. dünya siyaset sahnesinde hızla ortaya çıkan ve yoğun nüfusa sahip asya kıtasının konseyde sadece bir temsilciyle temsil edilmesi de günümüzün gerçeklerini yansıtmıyor. almanya; japonya, hindistan ve brezilya gibi ortaklarıyla daha büyük bir sorumluluk üstlenmek için hazırdır. bu mesele özü itibariyle birleşmiş milletler’i güçlendirme meselesidir.

mariano rajoy brey – ispanya cumhurbaşkanı

genel kurul güvenlik konseyi’ndeki reform ihtiyacına bir çözüm bulmalıdır. bu reform ancak sorumluluk, şeffaflık ve işbirliği prensipleri çerçevesinde bir uzlaşmayla başarılabilir. ayrıca bu reform sayesinde güvenlik konseyi eylemleri açısından çok daha büyük bir meşruiyete sahip olur.  

john key  - yeni zelanda başbakanı

1950’lerden 90’lara kadar güvenlik konseyi harekete geçmeyip ihtiyaçlara cevap vermediğinde soğuk savaşın dinamiklerini suçlayabilirdik. ama artık bu günümüz için geçerli değil.

muhammed navaz şerif – pakistan başbakanı

bm’nin reforma ihtiyacı vardır. fakat bu reform bütün ülkelerin isteklerine göre belirlenmeli, bir azınlığın isteklerine göre değil. biz inanıyoruz ki güvenlik konseyi’nde temsil gücü artırılmalı ve konsey daha demokratik ve eşitlikçi olmalıdır.  bunun yanında konsey yaptıklarıyla daha etkili, saydam ve hesap verebilir olmalıdır.

nicholas clegg – ingiltere başbakan yardımcısı

bm’nin ingiltere’den daha büyük bir dostu yoktur ancak bm bugün yaşadığımız dünyanın ihtiyaçlarına layığıyla cevap veremiyor. güvenlik konseyi’nde reform gerekiyor. bu yüzdendir ki ingiltere; brezilya, hindistan, almanya ve japonya’nın daimi üye statüsünü ve yine güvenlik konseyi’nde daimi bir afrika kıtası temsilini destekliyor.

manmohan singh - hindistan başbakanı

bm güvenlik konseyi’nde reform yapılmalı ve konsey mevcut siyasal gerçeklere cevap verecek şekilde yeniden yapılandırılmalıdır. daha fazla gelişmekte olan ülke hem daimi hem de geçici üye olarak bu yapıya dâhil edilmelidir.

nebil fehmi – mısır dışişleri bakanı

birleşmiş milletler’de kapsamlı ve tatmin edici bir reform yapılmazsa, uluslararası ilişkilerde demokrasiden ve uluslararası düzeyde hukukun üstünlüğünden bahsedemeyiz. dolayısıyla bm’nin sorunların daha iyi üstesinden gelebilmesi ve tüm dünyada insanların isteklerini karşılayabilmesi gerekir.

rui machete – portekiz devlet bakanı

brezilya ve hindistan gibi ülkelerin neden güvenlik konseyi’nin daimi üyesi olmadıklarını anlamak gerçekten çok zor. daha önce de söylediğimiz gibi, portekiz, afrika’nın organizasyon içinde daimi temsile sahip olması gerektiğini düşünüyor. afrika’ya onun coğrafi büyüklüğü, ekonomik gelişmesi ve günümüz dünyasındaki ağırlığı sebepleriyle adalet prensibiyle yaklaşmalıyız.

kaynak: al jazeera

fotoğraflar :  bm