trt haber'e konuşan dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu, "mısır ile görüşmeye hazırım mesajı verdiniz. bu konuda önümüzdeki dönemde bir gelişme bekleyebilir miyiz? yakın ve orta vadede mısır ile ilişkilerin normalleşmesi ne kadar mümkün?" sorusu üzerine, nerede olursa olsun darbeye karşı olduklarını belirtti.

mısır halkının türkiye'nin kardeşi olduğunu dile getiren çavuşoğlu, şunları söyledi:

"güçlü, istikrarlı, güvenliği tesis edilmiş bir mısır istiyoruz. orta doğu, arap ve müslüman dünyası ve özellikle filistin için katkı sağlayabilecek bir mısır istiyoruz. maalesef bugünkü mısır, bu söylediklerimizin hepsinden çok uzak. maalesef güvenlik bakımından büyük problem var. ekonomik ve istikrar bakımından sorunlu. yani, mısır herkesin gözünde güçlü ve büyük arap ve müslüman ülke ve herkese yardım edecek bir ülke ama şu andaki mısır bundan çok uzak. kardeş bir ülke, mısır halkı kardeşimizdir. şu andaki rejime karşı tutumumuz böyle olsa da mısır'ı kardeş bir ülke olarak görüyoruz. kardeş bir ülkenin bu durumda olması bizi de rahatsız ediyor. şu andaki siyasi sorunlar, siyasi mahkûmlar, binlerce insanın içerde olması ve idam cezaları, esasen tüm ülkeler gibi biz de eleştiriyoruz."

"mısır ile görüşmeye hazırım" cümlesinin aslında yeni bir şey olmadığını söyleyen çavuşoğlu, "bizim için mısır'ın istikrarı çok önemli. o parti kazanmış, bu parti kazanmış, bizim böyle bir kaygımız olmaz. tunus'ta önce nahda vardı şimdi başka partiler var iktidarda. önce de yardım ediyorduk, şimdi daha fazla yardım ediyoruz. kardeşlerimiz arasında ayrım yapabilir miyiz?" dedi.

"bazı ortak adımlar da atabiliriz"

mısır'ın bu şekilde gidemeyeceğini savunan çavuşoğlu, "mısır'ın olumlu adımlar atması lâzım. gerek siyasi mahkûmlar, ülkede istikrar, birlik ve beraberliğin sağlanması bakımından gerekse ekonomik olarak daha güçlü bir mısır olması için. mısır'ın çok ciddi potansiyelleri var. bunları harekete geçirmesi için adımlar atması lâzım" diye konuştu.

çavuşoğlu, bölge ülkeleriyle olan iyi ilişkilerin mısır'a da olumlu yansıyabileceğini belirterek, "mısır'daki mevcut durumu iyileştirme bakımından da bazı ortak adımlar da atabiliriz. amacımız mısır'ı cezalandırmak, düşmanlık yapmak değil. böyle bir şey söz konusu olamaz. ama yanlış bir şey varsa da söylüyoruz" ifadelerini kullandı.

çavuşoğlu, "düşmanımızın sayısını azaltacağız, dostumuzun sayısını artıracağız" diye de ekledi.

"biz 6 yıldır ortadoğu barış sürecine bir katkı sağlayabildik mi, hayır sağlayamadık. niye? israil ile bir taraf ile ilişkileriniz iyi değilse sağlayamazsınız ama bundan sonraki süreçte, ortadoğu barış sürecine de çok önemli katkı sağlayacağız."

mısır ile ilişkilerde yumuşama sinyalleri

ankara ile kahire arasındaki ilişkilerin seviyesi, seçilmiş cumhurbaşkanı muhammed mursi'nin 3 temmuz 2013'te askeri darbeyle görevinden uzaklaştırılması sonrasında düşürülmüştü.  iki ülke büyükelçilerini karşılıklı olarak çekmişti. ilişkiler 23 kasım 2013'ten bu yana maslahatgüzar seviyesinde.

krizin ardından ilk temasın, eylül 2014'te new york'ta dışişleri bakanları düzeyinde gerçekleşmesi planlanmıştı. dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu al jazeera'ye görüşmeyi doğrulamıştı. ancak mısır dışişleri, cumhurbaşkanı erdoğan'ın birleşmiş milletler genel kurulu'nda yaptığı konuşmanın ardından görüşmenin  iptal edildiğini duyurmuştu.

erdoğan konuşmasında "mısır'da halkın oylarıyla seçilmiş bir cumhurbaşkanı darbeyle indirilirken birleşmiş milletler bunu sadece izliyor. ve bu darbeyi yapan kişi meşrulaştırılıyor" diyerek mısır üzerinden bm'yi eleştirmişti.

cumhurbaşkanın danışmanları da, iptal edilen görüşmenin ikili ilişkilerle ilgili olmadığını, gazze konulu bir toplantıda ortadoğu barışı için gerçekleştirileceğini belirtmişti.

mısır-türkiye ilişkilerinin normalleşmesi için nisan ayında suudi arabistan kralı selman devreye girmiş, beş günlük kahire ziyaretinin ardından ankara'ya resmi bir ziyaret gerçekleştirmişti. al jazeera'ye bilgi veren bir türk diplomat, kral selman'ın iki ülke ilişkilerinin normalleşmesi için iki tarafa da kuvvetli mesajlar verdiğini söyledi. kral selman'ın ziyaretlerinin ardından istanbul'da düzenlenen islam işbirliği teşkilatı zirvesine mısır dışişleri bakanı sami şükri de katıldı, kısa bir konuşma yaptıktan hemen sonra kahire'ye geri döndü. türk diplomat "şimdilik hedeflenen zaten buydu, daha ileri düzeyde adımlar gelecek dönemde atılacak" yorumunu yapmıştı.

ilişkilerde yumuşama sinyalleri veren ankara, darbe döneminde başta seçilmiş cumhurbaşkanı muhammed mursi olmak üzere siyasi tutukluların durumunda yeni düzenlemeler yapılmasını talep ediyor. dışişleri bakanı çavuşoğlu, hakkında idam kararı verilmesinin ardından "biz başından beri mursi bir üçüncü ülkeye gitsin diyoruz" açıklaması yapmıştı.

erdoğan - putin görüşmesi

rusya dışişleri bakanı sergey lavrov ile görüşmesi ve iki ülke ilişkileri hakkındaki soruya da yanıt veren çavuşoğlu, 7 aylık süreçte rusya ile resmi temasların sadece bir defa olmak üzere 3 aralık'ta belgrad'da gerçekleştiğini hatırlattı.

cumhurbaşkanı tayyip erdoğan'ın inisiyatifi, gönderdiği mektup ve telefon görüşmeleri, lavrov ile baş başa görüşmenin ilişkilerin tekrar eski günlere dönmesi bakımından önemli adımlar olduğunu söyleyen çavuşoğlu, rusya'nın turizmden başlayarak yaptırımları kaldırmaya başladığını, türkiye'den ihraç edilecek ürünlerin önündeki engellerin kaldırılacağının da belirtildiğini ifade etti.

cumhurbaşkanı erdoğan ile putin'in g-20'den önce, eylül başından önce de görüşebileceğinin söylendiğini kaydeden çavuşoğlu, "büyük olasılıkla temmuz sonuna doğru veya ağustos başında sayın cumhurbaşkanımız ile putin arasında bir görüşme olacak" dedi.

lavrov'u türkiye'ye davet ettiğini söyleyen çavuşoğlu, ikili ilişkilerde bu adımları atmanın önemli olduğunu vurguladı.

bakan çavuşoğlu, suriye ve kırım gibi konularda görüşlerin farklı olabileceğini ancak bunu uluslararası platformda karşılıklı suçlamaya dönüştürmek yerine bu farklılıkların diyalog ve diplomasiyle nasıl yakınlaştırılabileceği konusunda hemfikir olduklarını belirtti.

"daeş terör örgütüne karşı herkesle iş birliği yaparız"

suriye konusunda ise esasen rusya ile bir görüş ayrılıklarının olmadığını ifade eden çavuşoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

"sınır ve toprak bütünlüğü olan, istikrarlı, güvenli, herkesi kapsayacak, kucaklayacak laik bir rejim olsun. esad kalsın, gitsin... bu konuda daha önce de görüş ayrılıklarımız vardı, şimdi de olabilir. önemli olan suriye'de ateşkesin tam olarak sağlanması, insani yardımların ulaştırılması, cenevre'de ara verilen müzakerelerin tekrar başlaması. çünkü hepimiz, en iyi çözümün siyasi çözüm olduğunu biliyor ve inanıyoruz. o sebeple müzakerelerin kesintiye uğramaması lâzım. kesintiye uğramaması için de herkesin siyasi dönüşümü de konuşmaya hazır olması lâzım. rejim siyasi dönüşümü konuşmak istemiyor, esad'ın pozisyonunu konuşmak istemiyor."

rusya ile suriye'de terörle mücadelede önceki çalışma grubunun yeniden oluşturulması konusunda ne gibi somut adımlar atılacağı yönündeki soruyu çavuşoğlu, şöyle yanıtladı:

"suriye'de siyasi çözüm olacaksa rusya ve iran'ı dışlamadan olmaz diye başında beri söylüyoruz. uçak düşürme hadisesinden önce de bunu açıkça söylüyorduk, şimdi de söylüyoruz. askerlerimiz arasında bir mekanizma vardı. özellikle rusya'nın burada bir mevcudiyeti var, uçakları ve asker var. biz de daeş ile mücadele ediyoruz, pyd-ypg ile mücadele ediyoruz. o nedenle herhangi bir kazanın olmaması için ve terörle mücadele için askerlerimiz arasındaki bu mekanizmanın tekrar kurulmasında fayda var. ayrıca istihbaratlarımız arasında da iş birliğinin çok iyi olması lâzım. çünkü son zamanlarda, başından beri maalesef rusya ve rejim sivilleri hedef alan hava saldırıları gerçekleştirdi. dolayısıyla bu sivillerin hedef alınmaması için de bu iş birliğini yapmamız gerekiyor. rusya bazı bölgelerde 'el nusra ile muhalefetin bir kısmının birbirinin içine girdiğini' söylüyor. doğrudur, bu saldırılar arttıkça bazı bölgelerde birbirinin içine girme olmuş olabilir. ama özellikle şu dönemde ateşkesi sağlayabilirsek, biz ılımlı muhalefete, el nusra'dan tamamen uzak durması için hem uyarı yaparız hem fırsat verebiliriz. ama bunu yaparken de bunu bölgeyi hedef almak yerine ortada bariz suriye'nin topraklarının yüzde 40'ını işgâl eden bir daeş terör örgütü var. bugün de daeş terör örgütüne karşı biz herkesle iş birliğini yaparız."

çavuşoğlu, rusya'nın, ukrayna ve özellikle kırım konusunda türkiye ile diyalog halinde olmak istediğini kendilerine söylediğini kaydetti.

israil doğalgazı

"israil başbakanı netanyahu'nun 'israil doğalgazının batı'ya transferinde yunanistan değil türkiye aracı ülke olmuştur' sözlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?" sorusu üzerine ise çavuşoğlu, israil'in bölgede çıkan doğalgaz konusunda da türkiye ile iş birliği yapmak istediğini kaydetti.

bölgedeki çıkan gazın avrupa piyasalarına ulaşabilmesi için en mantıklı güzergâhın türkiye olduğunun altını çizen çavuşoğlu, türkiye'nin kuzeyden, doğudan, güneyden gelen doğalgaz ve petrol hatlarının merkezi olduğunu dile getirdi.

çavuşoğlu, transit ülke olarak gelir elde etmek bakımından böyle bir iş birliğine her zaman "evet" diyeceklerini, bunun türkiye'nin çıkarına olduğunu anlattı.

kaynak: aa