lavrov, moskova'da düzenlenen yıllık basın toplantısında 2014'e ilişkin değerlendirmelerde bulunarak, rus ve yabancı medya mensuplarının sorularını yanıtladı.

lavrov, gelecek hafta moskova'da suriye yönetimi ve muhalefet temsilcilerinin katılacağı belirtilen toplantıya ilişkin, krizin çözümüne yönelik müzakerelere yeni bir bakış açısı getirmek istediklerini belirtti. lavrov, "cenevre'de yapılan hataları tekrar etmiyoruz. görüşmelere tüm muhalif grupları davet ediyoruz. daha önce görüşmelerde muhalefeti sadece suriye muhalif ve devrimci güçler ulusal koalisyonu temsil etmişti. moskova'ya diğer önemli tüm muhalif gruplar da davet edildi" diye konuştu. 

toplantının detayları

"katılımcı listesi henüz netlik kazanmadı. netleştiği zaman kamuoyuyla paylaşacağız" diyen lavrov, toplantının içeriği ve formatı konusunda da bilgi verdi. lavrov, şunları söyledi:

"suriyeli muhalif gruplar bir salonda bir araya gelecek. rusya hükümetinden resmi temsilci katılmayacak. toplantının moderatörlüğünü tarafları iyi bilen rus akademisyenler üstlenecek. bir döküman imzalanması planlanmıyor. muhalif grupların ne yapmak istediğini ve birbirini anlaması lazım. daha sonra görüşmelere hükümet temsilcileri dahil olacak. eğer bir kimya oluşturulabilirse bunu bm düzeyine çıkartacağız."

lavrov, görüşmelerin basına kapalı yapılacağını vurguladı. lavrov, ayrıca suriye krizinde çözülmesi gereken ilk sorunun işid'le mücadele olduğunu söyledi ve "bu terör örgütüyle mücadele esed'ın gitmesi ya da rejim değişikliğinden daha önemli" ifadesini kullandı. 

iran'a s-300 teslimatı

lavrov, bir başka soru üzerine rusya ve iran savunma bakanları arasında salı günü tahran'da yapılan toplantıda s-300 füzelerinin teslimatı konusunun gündeme gelmediğini söyledi. 

lavrov, basında yer alan, iran’ın 2007’de rusya’dan satın aldığı ancak halen teslim edilmeyen s-300 hava savunma sistemlerinin teslimatının önündeki engellerin kalktığı ve s-300’lerin yakın zamanda teslim edileceği yönündeki haberlerle ilgili soruya, "dünkü görüşmelerde s-300'ün gündeme geldiğine dair bir bilgi almadım. bu konu iki ilişkilerimiz çerçevesinde değerlendirilecektir" karşılığını verdi.

lavrov, iran ile ekonomi ve askeri savunma sanayi alanları başta olmak üzere ikili ilişkilerin gelişerek devam ettiğini ifade etti. 

abd'ye eleştiri

rusya dışişleri bakanı sergey lavrov, abd başkanı obama’nın ‘birliğin durumu’ konuşması hakkında da konuştu. konuşmanın abd’nin dünyanın bir numaralı ülkesi olduğu inancını yansıttığını belirten lavrov, washington yönetiminin ‘dikte etme’ anlayışından ‘birlikte çalışma’ anlayışına geçmesi gerektiğini ifade etti. rusya dışişleri bakanı lavrov, yeni bir soğuk savaş istemediklerini ve batı’nın kendilerini izole edemeyeceğini söyledi.

lavrov, ordu ile moskova yanlısı ayrılıkçıların ateşkese rağmen çatışmalara devam ettiği ukrayna’da barışın sağlanması için ellerinden gelen her şeyi yapabileceklerini söyledi. rus dışişleri bakanı, yarın almanya’nın başkenti berlin’de yapılacak ukrayna zirvesinde acil ateşkesi sağlamaya çalışacaklarını belirtti.

eylül ayındaki ateşkesin ayrılıkçıların ve kiev’in kontrolündeki bölgelerin yanlış tanımlanmasından dolayı etkisiz kaldığını ifade eden lavrov, ayrılıkçıların önceden belirlenen bölgelerine döneceklerinin teminatını verdiğini açıkladı.

lavrov, rus askerlerinin ve silahlarının ukrayna’da olduğuna dair hiçbir kanıtın kendilerine sunulmadığını söyledi.

dün açıklama yapan kiev yönetimi, rus askerlerinin ülkenin doğusundaki ukrayna ordusuna saldırdığını açıklamıştı. ukrayna devlet başkanı petro poroşenko, ülkenin doğusundaki durumun son günlerde gerginleşmesinden dolayı dünya ekonomik forumu toplantıları için gittiği davos’taki temaslarını yarıda keserek bugün ülkesine dönecek.

rusya, kiev ve batılı ülkeler tarafından ukrayna'nın doğusundaki iç savaşın sorumlusu olarak gösteriliyor. moskova yönetiminin ayrılıkçılara asker ve silah desteği verdiği iddia ediliyor. putin yönetimi ise bu iddiaları reddediyor.

rusya yanlısı ayrılıkçılar ile ukrayna ordusu arasındaki savaş 4 bin 800’den fazla kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. ülkede nisan ayından bu yana süren çatışmalar nedeniyle bir milyondan fazla kişi de evlerini terk etmek zorunda kaldı. rusya'nın da girişimiyle 5 eylül'de yapılan ateşkes ise sözde kaldı. daha sonra yapılan görüşme ve toplantı girişimleri de sonuçsuz kaldı.

smdk'dan olumsuz yanıt

suriye muhalif ve devrimci güçler ulusal koalisyonu (smdk) başkanı halid hoca, geçen hafta yaptığı açıklamada, cenevre-1 temelinde yetkilerin geçici bir yönetime devredilmemesi durumunda suriye rejimiyle masaya oturmayacaklarını söylemişti.

hoca, "muhalefetin en büyük kanadı" smdk'nın moskova'da yapılması planlanan müzakerelere davet edilmediğini, yalnızca bazı muhaliflere kişisel olarak davet gittiğini belirterek, ‘ne smdk'nın ne de diğer muhalif grupların gündeminde rejimle diyalog var’ demişti.

rusya'nın moskova'daki görüşmelere davet ettiği 28 muhalif figür arasında bulunan ve suriye muhalefetinin kahire'deki görüşmelerinde yer alan smdk siyasi komite üyesi bedir camus, rusya'nın suriye girişimini 'göstermelik bir balon' olarak nitelemiş ve hayata geçirilmesinin de söz konusu olmadığını belirtmişti.

muaz hatib de gitmeyeceğini açıklamıştı

daha önce moskova'ya giden ve rus yetkililerle görüşen smdk eski başkanı ahmed muaz hatib, moskova'da rejimle muhalefeti bir araya getirmesi öngörülen görüşmelere katılmama kararı aldığını açıklamıştı. rejimle masaya oturmak gibi bir çekincelerinin olmadığını belirten hatib, gerekçe olarak rejimin taleplerine cevap vermemesini göstermişti.

de mistura planı

moskova görüşmeleriyle gündeme gelen bir diğer konu da bm suriye özel temsilcisi staffan de mistura'nın halep başta olmak üzere suriye'de dondurulmuş bölgeler oluşturulması ve çatışmaların durdurulması planıydı.

de mistura planıyla ilgili çekincelerini açıklayan ve esed rejiminin daha önceki ateşkesleri ihlal ettiğini vurgulayan türkiye ise moskova'da yapılacak görüşmelerden hiçbir kesimin dışlanmamasını istiyor.

dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu, rusya'nın girişimiyle ilgili şu ifadeleri kullanmıştı:

'süreci gerek muhalefetle, gerek rus yetkililerle yakından takip ediyoruz. bizim için suriye halkının meşru temsilcisi suriye ulusal koalisyonu'dur. ve suriye ulusal koalisyonu'nun diğer muhalif gruplarla da temas halinde olduğunu ve bundan memnun olduğumuzu söylemeliyiz. suriye'de istikrarı, kalıcı barış ve huzuru getirmek, varolan sorunların çözülmesini istiyorsak siyasi dönüşüm şart. cenevre deklarasyonu da bu siyasi dönüşümün temelini oluşturuyor. bu siyasi dönüşümde hiç kimse dışlanmamalıdır. suriye içinde de kimse dışlanmamalı. hıristiyanlar, nusayriler, şiiler, sünniler, araplar, türkmenler, kürtler herkes işin içinde olmalıdır. ama esed rejiminin meşruiyetini kaybettiğini defalarca söyledik. en son iran ziyaretinde de açık bir şekilde söyledik. ama bu siyasi dönüşümü sağlarken hiçbir ülke de dışlanmamalı, buna rusya ve iran dahil. bugün suriye ve özellikle esed rejimi konusunda farklı düşündüğümüz için bu iki ülkenin ismini verdim. herkesin siyasi dönüşümde desteği olmalıdır, hiç kimsenin de endişesi olmamalıdır. dolayısıyla bu yönde muhalefetle rusya'nın görüşmesi de gayet doğaldır. iletişimimiz de gayet şeffaf bir şekilde devam ediyor.'

rusya 'merkez ülke' olmak istiyor

rusya son dönemde suriye krizinde ağırlığını koymaya ve ‘merkez ülke’ haline gelmeye çalışıyor.

rusya’nın hedefi moskova’da suriye rejimi ve muhalefetini bir araya getirerek yeni bir cenevre süreci başlatmak.

suriye iç savaşını sonlandırmayı hedefleyen ancak başarısızlıkla sonuçlanan cenevre görüşmeleri de abd ve rusya inisiyatifinde gerçekleşmişti.

suriyeli muhalifler, de mistura’nın planını muhalefeti bitirme planı olarak görüyor ve kendilerine 'esed'i bırak, işid ile savaş' baskısının yapıldığını iddia ediyor.

suriye’de sahadaki etkisini 'koz' olarak kullanmaya çalışan iran da, bu noktada esed’in koltuğunu korumasını sağlayacak bir ‘siyasi çözümü’ hayata geçirmek için uğraşıyor. de mistura’nın planına iran’ın yanı sıra rusya ve abd de destek veriyor.

kaynak: al jazeera, aa ve reuters