abd genelkurmay başkanı joseph f. dunford, iki günlük resmi ziyaret için ankara’daydı. başbakan davutoğlu ve genelkurmay başkanı hulûsi akar ile yaptığı görüşmelerde gündem işid, rusya, iran, mülteci krizi ve sınır güvenliğiydi.

abd başkan yardımcısı joe biden’ın 23 ocak’ta yapması planlanan ziyaretinin öncesine denk gelen ve pkk’nın suriye kolu olan pyd’nin silahlı birlikleri ypg’nin, türkiye sınırının 70 km güneyinde fırat nehri üzerindeki tişrin barajı’nın kontrolünü ele geçirdiği haberlerinin hemen ardından yapılan ziyaretin zamanlaması önemli. abd’nin hava bombardımanıyla ve cephane yardımıyla desteklediği pyd’nin fırat’ın batısına geçmesi, ankara’nın kırmızı çizgilerinden.

dunford’un görüşmelerine mit müsteşarı hakan fidan ve dışişleri bakanlığı müsteşarı feridun sinirlioğlu da katıldı. dunford, ziyaretin irak’ta ve suriye’de işid’le savaşın kritik bir evresinde gerçekleştirilmesine rağmen, abd ve türkiye arasındaki ilişkinin işid’den ibaret olmadığını söyledi. ankara'nın ardından dunford, incirlik'teki abd hava üssünü de ziyaret etti.

tişrin barajı için ‘güzel şeyler oluyor’ dedi

uçağındaki amerikalı gazetecilere konuşan dunford, türkiye ile ortak güvenlik çıkarları olduğunu söyledi. göreve geleli üç ay olmasına rağmen akar ile üç kez telekonferans yöntemiyle görüştüğünü hatırlatan dunford, işid’in sınırında olan türkiye’den yetkililerin görüşlerinin çok önemli olduğunu da ifade etti. “duyduğum hiçbir şey sürpriz olmadı” dedi.

işid’le savaşa sayı itibariyle daha fazla sünni arap’ın katıldığını belirten dunford, ardından da “bazı güzel şeyler oluyor” diyerek tişrin barajı’nın pyd öncülüğündeki suriye demokratik güçleri’nce alınmasını hatırlattı:

“tişrin barajı güvende ve arazideki önemli bir bölüm ypg ile birlikte çalışan sünni arap koalisyonu sayesinde açığa çıkarıldı.”

dunford, gerekli bilgiyi aldıktan sonra ilerleme talimatı vereceğini söyledi, abd başkanı obama’nın da ‘hızlı ilerlemek istediğini’ belirtti. 

tişrin barajı’nı ele geçiren suriye demokratik güçleri’nin öncülüğünü ypg güçleri yapıyor. ypg’nin fırat’ın batısına geçtiğine yönelik haberler için davutoğlu “bize gelen bilgiler, geçen unsurların pyd olmadığı, daha çok arap ve o bölgede koalisyonla birlikte hareket eden gruplar olduğu yönünde” demişti.

erdoğan da "ypg’nin fırat’ın batısına geçtiğine dair bir bilgi almadım. böyle bir şey varsa gereği yapılır. suriye’nin kuzeyinde bir kürt bandı oluşumuna ‘evet’ dememiz mümkün değil" açıklaması yapmıştı.

daha fazla sünni askerin eğitimi için talep

dunford, türk yetkililerin daha fazla suriyeli sünni arap grubun eğitilmesi ve cephane yardımı yapılması için de görüş bildirdiğini söyledi:

“eğitilip donatılmasına yardımcı olmamızı istedikleri, belirledikleri bazı gruplar var. buna bakacağız. daha fazla detay veremem. ancak suriye’de sınır boyunca yapılan operasyonlarda yardımcı olacağını düşündükleri bazı grupların olduğunu söylediler. bu, abd’nin suriyeli sünni arap savaşçıları eğitip-donatma stratejisiyle uyumlu.”

abd savunma bakanlığı’na göre türk yetkililer dunford’a, sınıra 25 bin asker daha gönderdiklerini ve yeni duvar inşa edildiğini söyledi. aynı zamanda silah kaçakçılığının ve yabancı savaşçı geçişinin kesildiğine inandıkları bilgisini verdi.

‘pyd konusunda oldu bitti olamaz’ mesajı

dunford’un ziyaretiyle ilgili türk basınına da bazı bilgiler yansıdı. milliyet ve hürriyet gazetelerinin haberine göre kaynaklar, dunford’a ‘fırat’ın batısının pyd’nin eline geçmesi konusunda oldu bittiye izin verilmeyeceği uyarısı’ yapıldığını söyledi.

milliyet’in ve hürriyet’in haberlerine göre genelkurmay başkanı akar, dunford’a şu mesajları verdi:

fırat’ın batısı kırmızı çizgi

akar, dunford’a pyd’nin suriye’nin kuzeyinde kontrol altına almadığı tek nokta olan cerablus ve fırat’ın batısına geçmesine ankara’nın tahammülü olmadığını, fiili olarak fırat’ın batısına geçen pyd’nin bölgeyi oldu bittiyle eline geçirmesi konusunda türkiye’nin hassasiyetinin sürdüğünü açıkça belirtti.

demografik yapıda değişim uyarısı

pyd’nin, öncülüğünü yaptığı ve az sayıda arap ve türkmen’i, de barındıran suriye demokratik güçleri’ni kullanarak bölgedeki demografik yapıyı değiştirme çabaları; arap ve türkmen köylerinin boşaltılarak kürtlerin yerleştirildiği iddiaları da dunford’a anlatıldı. suriye’nin toprak bütünlüğünü tehlikeye atabilecek ve türkiye’yi rahatsız edecek olan bu yapılanma ihtimaline karşı koalisyon güçlerinin birlikte hareket etmesi istendi.

işid’le savaşta sınır güvenliği için hava bombadırmanı vurgusu

akar, abd genelkurmay başkanı’na sınıra 30 bin asker göndermenin de mümkün olamayacağını söyledi. ancak sınır birliklerine ve örülen duvara rağmen diğer tarafta işid olduğu sürece kontrolün tam anlamıyla sağlanamayacağını belirtti. işid unsurlarının hava operasyonlarıyla temizlenerek bölgeye ılımlı muhaliflerin yerleştirilmesinin, yabancı savaşçı geçişine de engel olacağını bir kez daha vurguladı.

rus uçağının düşürülmesi

akar, aynı zamanda rus uçağının düşürülmesinden sonra bölgede aktif olarak bulunan tek hava kuvvetinin abd’ye ait olduğunu, türk uçaklarının hava taarruzuna katılamadığını da belirtti. dunford’dan işid’le mücadelenin kararlılıkla sürmesi için moskova’ya gereken mesajların verilmesi gerektiğini söyledi.

suriye demokratik güçleri'nin öncü kuvveti ypg

washington ve ankara’dan son aylarda sıklıkla, türkiye-suriye sınırında işid kontrolündeki 90 kilometrelik alana bir saldırı düzenleneceği ve bölgenin işid’den temizleneceği açıklamaları gelmişti. ancak sınırın 80 km güneyindeki bu harekatın kuzeye doğru ilerleyip ilerlemeyeceğine dair henüz bir açıklama yapılmadı.  

ankara, türkiye sınırında fırat’ın batısında işid’in elinde bulunan azez-cerablus hattının güvenlikli bölge ilan edilmesini talep ediyor. ancak abd ve batı ülkeleri bölgeyi ilk aşamada sadece işid’den temizlemek için harekat yürütüyor. harekat  sırasında ypg’ye destek verilmemesi türkiye’nin önceliklerinden. türkiye, bölgenin 'temizlenmesi'nin ardından türkmen ve arapların yerleştirilmesini istiyor.

ypg’nin sınırda fırat nehri’nin batısına geçmesi ve şu an işid kontrolünde olan cerablus'a yerleşmesi, ankara’nın kırmızı çizgisi.

kasım ayı başında açıklama yapan washington, türkiye’nin kaygılarını dikkatle incelediğini ve ‘ypg’ye artık yardım etmeyeceğini’ duyurdu. bölgeden işid’i çıkarmak için hava desteğini suriye demokratik birlikleri’ne yapmaya başladı.

ekim ayının başında abd desteğiyle kurulan kürt-arap koalisyonu demokratik suriye birlikleri son birkaç aydır bu operasyon için hazırlık yapıyordu. abd bu birliklere havadan cephane desteğinde de bulunmuştu. ancak bu birliğin de başını aslen pkk'nın suriye kolu pyd'nin askeri kanadı ypg çekiyor. birliklerin dörtte üçü ypg'li kürt savaşçılardan, geri kalanı çoğunlukla türkmen ve arap birliklerinden oluşuyor.

bass ve mcgurk'ten de 'sınır güvenliği' açıklaması geldi

dunford'un ziyaretinin ardından abd'nin ankara büyükelçisi john bass, içişleri bakanı efkan âlâ'yı ziyaret etti. büyükelçiliğin twitter hesabında "ziyarette pkk'yı da kapsayan terörle mücadele alanında işbirliği ve türkiye'nin sınır güvenliğini artırma çabaları ele alındı" açıklaması yapıldı.

obama'nın işid'le mücadelede özel temsilcisi brett mcgurk de, abd dışişleri bakanlığı'nda yapılan günlük basın toplantısı öncesinde konuştu. "fırat'ın doğusundaki tüm sınırı işid'in elinden aldık" dedi:

"sınırda türkiye tarafından kesinlikle bir ilerleme kaydedildiğini görüyoruz. ne yapılması gerektiğine dair türklerin bizimle işbirliği içinde olmaya istekli ve hazır olduklarını görüyoruz. basında da yer aldığı gibi, kaynaklarını oraya taşıdılar. o şeritte sınırın türkiye tarafından suriye’ye geçmek artık daha zor. tüm bunlar çok olumlu. işbirliğinin iyi olduğunu söyleyebilirim. daeş savaşçısı için şimdi türkiye’den suriye’ye geçmek bundan birkaç ay öncesine göre çok daha zor."

kaynak: al jazeera, defense.gov, hürriyet, milliyet