türkiye ile füze savunma sistemi ihalesinde en iyi teklifi veren çinli şirket arasında 10 aydan uzun süren müzakerelerde henüz sonuç alınmadı. çin’den gelecek sistemin nato’ya uyumlu olmadığı gerekçesiyle abd ve nato’nun tepki gösterdiği ihale süreci, en son 26 ağustos’ta dört aylık süre için uzatıldı.

cumhurbaşkanı erdoğan, nato zirvesinin ardından dönüş uçağında gazetecilere yaptığı açıklamada, çin’in kazandığı füze savunma sistemi ihalesinde, diğer seçenekleri de değerlendirdiklerini söyledi:

“gerek ortak üretim, gerek know how meselesinde daha sonra bazı uyuşmazlıklar çıktı çin ile aramızda. şu anda buna rağmen arkadaşlar görüşmeye devam ediyor ama ikinci sıradaki fransa yeni tekliflerle önümüze geldi. şu anda fransa ile görüşmelerimiz sürüyor. çünkü burada bizim için ortak üretim çok çok önemli.”

‘çinli firmayla görüşmeler sürüyor’

cumhurbaşkanı’nın sözünü ettiği fransa-italya ortaklığındaki eurosam, ihalede en iyi teklifi veren ikinci firma oldu. fransa cumhurbaşkanı hollande, ocak ayında türkiye’ye yaptığı ziyarette konuyu gündeme getirmiş; türkiye’nin önem verdiği ancak eurosam’ın ilk teklifinde yeterince yer almayan ortak üretim konusunda adımlar atılacağını söylemişti.

ihale sürecini yürüten savunma sanayi müsteşarlığı (ssm) yetkilileri al jazeera’ye, 26 ağustos’ta uzatılan ihale sürecinde, eurosam’ın teklifini yenilediğini söyledi. “bu, eurosam’ın ihalede kaldığını gösterir, ama aslında çinli firmayla görüşmelere sürüyor. eurosam ile teklifi görüşmeye henüz başlamadık ama süreci hızlandırmak için 26 ağustos’tan sonra verdikleri teklifi iyileştirme şeklinde görüşmelerimiz sürüyor” dedi.

cmpiec, abd’nin yaptırım listesinde

ihale sürecinde ilk uzatmanın yapıldığı 1 şubat’ta ssm yetkilileri açıklama yaparak “iki firmayla da görüşmeye devam ediyoruz, fakat bu görüşmeler ihale için müzakere şeklinde, tekliflerini değerlendirmek şeklinde değil. çünkü şu an çinli firmayla görüşmelerimiz sürüyor, o görüşmeler tıkanmadan ve çinli firma ihaleden çekilmeden ikinci ve üçüncü firmalarla görüşmemiz mümkün değil” demişti.

ihaleyi kazanan çinli cmpiec firmasıyla türkiye’nin müzakereleri hala sürüyor ancak türk tarafından bazı olumsuzluklar olduğuna dair açıklamalar geliyor.

cpmiec; iran, kuzey kore ve suriye'ye silah sağladığı gerekçesiyle abd'nin yaptırımlar listesinde bulunuyor.

‘nato zirvesinde gündeme getirilecek’

abd dışişleri bakanlığı sözcüsü jen psaki ekim 2013'te yaptığı açıklamada, “türk hükümetine, nato sistemleriyle veya kolektif savunma kapasitesiyle uyumlu çalışmayacak bir füze savunma sistemiyle ilgili olarak, abd’nin yaptırım uyguladığı bir şirketle anlaşma görüşmelerine yönelik ciddi kaygılarımızı ilettik” dedi.

nato genel sekreteri anders fogh rasmussen de, yine ekim ayında “bizim için önemli olan üye devletlerin satın aldıkları sistemin diğer devletlerdeki sistemlerle uyuşması. türkiye’nin de buna uymasını bekliyorum” diye konuştu. başka bir konuşmasında da 4-5 eylül’de yapılan nato zirvesinde bu konuyu gündeme getireceğini belirtmişti.

zirveden sonra bu konunun görüşülmesiyle ilgili iki taraftan da hiçbir açıklama gelmedi. ancak erdoğan, dönüş yolunda gazetecilere ‘fransa ile de görüşüyoruz’ diyerek eurosam’a açık kapı bıraktı.

çin'le anlaşmanın mali boyutu yükseldi

abd, aralık sonunda kabul edilen 2014 abd ulusal savunma yetki yasası’na, ‘abd savunma bakanlığı’na ait hiçbir fonun çin füze savunma sistemlerinin abd savunma sistemleriyle entegrasyonunda kullanılmaması’ maddesini de ekledi.

buna göre iki ülke arasında anlaşma imzalanırsa, çin'den gelen füze savunma sisteminin türkiye'deki savunma sistemine entegre edilmesi gerekiyor. bu işlem için, türkiye’nin fazladan maliyet hesabı yapması gerekecek.

türkiye, nato'nun ikinci büyük orduya sahip üyesi. ancak ordunun uzun menzilli füze ve hava savunma sistemi yok.

kaynak: al jazeera