iran'ın nükleer silah sahibi olmaya çalıştığından şüphelenen ülkeler tahran'a nükleer programını durdurma yönünde baskı yapıyor. son olarak amerika birleşik devletleri (abd), ingiltere ve kanada nükleer  iran'a karşı yeni yaptırımlar uygulayacaklarını açıkladı.

abd dışişleri bakanı hillary clinton yaptırımlarla iran'ın petrokimya, petrol ve gaz sanayi ile bu ülkede mali sektörün hedef alınacağını açıkladı. clinton, washington'da düzenlediği basın toplantısında, iran'ın 'kara para aklama açısından da' kendilerini çok kaygılandırdığını söyledi.  

iran'ı "önde gelen para aklama bölgesi" ilan eden abd, 11 kurumu ise bu ülkenin nükleer programa destek verdikleri gerekçesiyle  kara listeye aldı. 

abd, iran merkez bankası’na yaptırım uygulamaktansa, bunun petrol fiyatlarını olumsuz etkileyeceği ve dünya ekonomisi üzerinde olumsuz etkisi olacağı gerekçesiyle vazgeçti.

petrol ticaretini kapsamıyor

abd'den önce ingiltere de tüm finans kuruluşlarının, iran merkez bankası da dahil olmak üzere, iran merkezli kuruluşlarla bağlantı kurmasının yasaklandığını duyurdu. ancak ingiltere'nin yaptırımlarının petrol ticaretini kapsamadığı belirtiliyor. ingiltere ilk kez bir ülkenin tüm bankacılık sektörüyle ilişkisini kesiyor.

kanada da, iran'a karşı yaptırımları ağırlaştıran bir diğer ülke. kanada hükümetinden yapılan açıklamada, uluslararası yaptırım paketi çerçevesinde iran'a petrokimya, petrol ve doğalgaz endüstrisinde kullanılan tüm malzemelerin ve ürünlerin ihracının derhal yasaklanacağı belirtildi.

açıklamada ayrıca, iran ile merkez bankası dahil olmak üzere tüm ticari işlemlerin de 'sanal' olarak engelleneceğini kaydetti. kanada'da yaşayan iran asıllıların ülkelerine para göndermeleri ise engellenmeyecek. yetkililer, yaptırımların özellikle cumhuriyet muhafızları'nın önde gelen yöneticilerini hedeflediği ifade edildi.

üç ülkenin son yaptırımları, birleşmiş milletler (bm) bünyesinde faaliyet gösteren uluslararası atom enerjisi kurumu’nun (uaek) iran’ın nükleer programına ilişkin son raporu kabul etmesini izliyor. raporda, ‘iran'ın nükleer tesislerinde nükleer silah üretmeye yönelik kimi faaliyetlerde bulunulduğuna ilişkin güvenilir kaynaklardan istihbarat alındığı’ belirtiliyor.

fransa'dan yaptırım önerisi

öte yandan fransa da avrupa birliği'ne (ab), iran merkez bankası'nın malvarlıklarının dondurulmasını ve iran petrolünü satın almayı durdurmasını önerdi.

fransa cumhurbaşkanlığı'ndan yapılan açıklamada, şimdiye kadar görülmedik çaptaki bu yeni yaptırım önerilerinin almanya, kanada, abd, japonya ve ingiltere yetkilileri ile  avrupa birliği konseyi ve avrupa komisyonu'na iletildiği belirtildi.

yaptırımlara tepkiler

rusya sert bir açıklamayla abd’nin açıkladığı yaptırımları ‘kabul edilemez’  olarak değerlendirdi.  dışişleri bakanlığı sözcüsü aleksander lukaşeviç, bu tür adımların tahran ile nükleer programıyla ilgili görüşmelerin yeniden başlaması şansını zedeleyeceğini belirtti  ve bu tür adımların uluslararası hukukla çelişkili olduğunu kaydetti. 

iran dışişleri bakanlığı sözcüsü ramin mehmanparast ise bu tür adımların iranlıları birleştireceğini ve ekonomi üzerinde etkisi olmayacağını savundu. 

iran meclis başkanı ali laricani daha önce yaptığı açıklamada uaek başkanı yukiya amano'nun raporunun gerçekleri yansıtmadığını; ülkesinin uaek ile ilişkisinin ve işbirliği düzeyinin bu kurumun tavrına bağlı olduğunu söylemişti. laricani uaek ile konusunun da görüşülmek üzere meclis milli güvenlik ve dış politika komisyonu’na havale edildiğini açıklamıştı.

başta amerika birleşik devletleri (abd), ingiltere ve israil olmak üzere, birçok ülke iran’ın nükleer silah sahibi olmaya çalıştığını iddia ediyor. tahran ise, nükleer programının barışçıl olduğunu öne sürerek, bu iddiaları reddediyor.

iran, geçtiğimiz ay ilk nükleer santrali olan bir milyar dolar değerindeki buşehr’i devreye sokmuş ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini başarıyla yürüttüğünü açıklamıştı. santral, uaek’nun aktif reaktörler listesinde bulunuyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar