galler'de süren nato zirvesinin en önemli gündem maddelerinden biri, irak şam islam devlet işid'in irak'taki ilerleyişiydi. birkaç haftadır hava operasyonları ile irak ordusu ve peşmerge geçlerine destek veren abd, irak'a nato desteğini somutlaştırmak için adım attı.

abd dışişleri bakanı john kerry, üye ülkeler arasında bir 'çekirdek koalisyon' oluşturulması için çalıştıklarını söyledi.

kerry, 'işid'in toprak almasını engellemek için saldırmalı ve irak ordusunu ve işid'e karşı mücadele eden diğerlerini desteklemeliyiz" dedi. ancak kerry, nato birliklerinin karaya ayak basmayacaklarının altını çizdi. 

bölgede işid'e karşı abd'nin kurmak istediği uluslararası koalisyonda abd, ingiltere, fransa, almanya, italya, danimarka, türkiye, polonya, kanada ve avustralya var. bu ülkelerin savunma ve dışişleri bakanları irak ve suriye'de işid'e karşı bir strateji belirlemek üzere bir araya geldi. 

çekirdek grup zamanla genişleyecek

abd savunma bakanı chuck hagel, "buradaki çekirdek grup, ileride daha geniş ve kapsamlı bir grubun oluşturulmasını sağlayacak" dedi. 

nato’nun bölgede kuracağı merkezlerle irak ordusuna askeri mühimmat ve havadan taşıma desteği vermesi planlanıyor. 

abd dışişleri bakanı john kerry, eylül’de yapılacak birleşmiş milletler'deki genel oturuma yetişmek üzere, işid’e karşı bir plan yapılması çağrısında bulundu.

kerry ayrıca, "işid'i önümüzdeki günlerde yok edeceğimize eminiz. bu bir yıl da sürebilir, üç yıl da. fakat bunu başarmaya kararlıyız" diye ekledi.

üç aşamada işid'le mücadele

al jazeera’ye konuşan kanadalı bir diplomat, nato olarak işid’e karşı atılacak adımların üç aşamalı olduğunu söyledi. buna göre öncelikle işid’in ne olduğuna dair bilinç geliştirmeye ve istihbarat çalışması yaparak işid’i daha yakından tanımaya çalışılacak.

ardından irak’a malzeme, silah ve eğitim desteği verilecek. bu noktada havadan gelen yardımların tüm koordinasyonunu nato üstlenecek. son olarak da bu iki adım atıldıktan sonra işid tehdidi nereden gelirse gelsin nato ülkeleri kendilerini korumaya hazırlıklı olacak.

nato’nun askeri birliklerinin irak veya suriye’ye ayak basmayacağını söyleyen kanadalı diplomat, abd ve birleşik krallık’ın farklı planları olabileceğini belirtti. bu planları son iki gündür yapılan ikili görüşmelerde, işbirliği yapılabilecek ülkelerin liderleriyle konuştuğunu söyledi. 

türk dışişleri bakanlığı'ndan diplomatlar da, kerry'nin çavuşoğlu ile yaptığı görüşmede abd'nin irak ve suriye'de işid ile mücadele ile ilgili fikirlerini aktardığını doğruladı. 

nato askerleri irak ve suriye’ye ayak basmayacak olsa da, nato planlamacıları ve eğitmenleri bağdat’a gidebilecek. verilecek eğitim silah kullanımı üzerine değil, taktiksel olacağı için bu görevliler sahada değil, bağdat’taki salonlarda olacak.

'öncü acil müdahale gücü'

nato bünyesindeki acil müdahale gücü’nde 13 bin görevli bulunuyor. zirvede, işid’e karşı özel bir öncü acil müdahale gücü oluşturulmasına karar verildi. buna göre işid’in etkin olduğu bölge daha yakından tanınmaya çalışılacak ve bir müdahale gerektiğinde beş günde değil, iki günde gidilebilecek. öncesinde harita çalışması, bölge araştırması yapmak gerekmeyecek. güvenli evler ve üsler hazır olacak. kanadalı diplomat, bu yeni oluşuma türkiye’nin ne kadar ve nasıl katkı vereceğinin henüz kararlaştırılmadığını söyledi.

ürdün’ün de bölgedeki en aktif nato partneri olduğunu söyleyen diplomat, askeri olarak birlikte hareket etme gücünü artıracaklarını ve nato ile ürdün arasındaki ilişkiyi güçlendireceklerini belirtti.

‘türkiye’nin yapacağı daha fazla şey var’

nato partner ülkesi olan finlandiya’nın dışişleri bakanı erkki tuomioja da, işid’in küresel bir tehdit olduğunu, ancak toplu bir müdahale yerine güçlü olduğu ülkelerin ordularına yardım edilmesi gerektiğini söyledi.

al jazeera’ye konuşan tuomioja, ‘bir abd vatandaşının kafası kesildiğinde olay büyüyor ama unutlmamalı ki bu her gün onlarca suriyeli ve iraklı'nın başına geliyor” dedi. finlandiyalı bakan, türkiye’nin sınır geçişlerini kontrol altına almasının zor olduğunu, ama yapabileceği daha fazla şey olduğunu belirtiyor.  

kaynak: al jazeera, reuters