kktc cumhurbaşkanı derviş eroğlu ve rum yönetimi lideri nikos anastasiadis 11.30’da bir araya geliyor. görüşmede birleşmiş milletler genel sekreteri’nin kıbrıs özel temsilcisi lisa buttenheim da olacak. görüşmeler lefkoşa uluslararası havaalanı yakınındaki ara bölgede bulunan birleşmiş milletler konferans merkezi’nde yapılacak.

müzakereler sürerken, kktc’nin atadığı özel temsilci kudret özersay atina'ya, rum tarafının özel temsilcisi andreas mavroyannis de ankara’ya gidecek. bu her iki taraf için de bir ilk.

türk tarafı umutlu

kudret özersay bu görüşmelerin sonrasında iki tarafın uzlaşacağı bir metnin referanduma götürülebileceğini söyledi. kktc  müzakerecisi, türk tarafının barış görüşmelerinden hayli umutlu olduğunu da aktardı. kktc cumhurbaşkanı derviş eroğlu da görüşmeler öncesi yaptığı açıklamada aynı umuttan bahsetti.

ancak benzer atmosferi rum tarafında görmek zor. görüşmeleri izleyen al jazeera’dan ece göksedef rumların türklerden daha temkinli yaklaştığını bildirdi. 

çözüm için yoğun destek

türk ve rum tarafları, müzakerelerin yaklaşık üç ay sürmesini, bu süre içinde karşılıklı olumlu adımlarla bir sonuca ulaşılmasını umuyor. uluslararası alanda da destek ve yoğun çaba var.

bm genel sekreteri’nin kıbrıs özel danışmanı alexander downer, ekim ayından beri adada müzakerelerin başlaması için karşılıklı görüşmeler yürütüyordu. güney kıbrıs ise müzakerelerin çerçevesini belirleyecek bir ortak bildiri metninde anlaşılmasını şart koşuyordu. metin, iki tarafça da 7 şubat günü kabul edildi.

müzakere konuları

müzakere sürecinde masadaki en önemli konular toprak ve garantiler olacak. garantörlük konusu ortak metne girmedi. çerçevesi müzakereler sırasında belirlenecek.

bir önceki müzakere sürecinde ilerleme sağlanan ancak kktc dışişleri bakanı özdil nami’ye göre sonuca ulaşılamayan yönetim, mülkiyet, ekonomi ve ab ile ilişkiler konuları da görüşülecek.

liderlerin üzerinde mutabakat sağladığı ortak metinde, yetkilerin kurucu devletlere ait olması, ada'da eşit statüde iki kurucu devlet bulunması, federal hükümetin vatandaşı olan herkesin kıbrıs türk devleti'nin ya da kıbrıs rum devleti'nin vatandaşı olması gibi bir dizi yeni uzlaşı da yer alıyor.

görüşmeler sonucunda oluşturulacak yeni kapsamlı çözüm planının ise önce ada halklarına anlatılması, ardından referanduma götürülmesi planlanıyor.

ortak metne göre sürecin sonuçlanması için görüşülen başlıklardan tümünün çözülmesi gerekiyor. birinde bile uzlaşılamamış olması, tümünde uzlaşılmadığı anlamına gelecek.

türkiye’nin çabaları

birleşmiş milletler 11 şubat’ta müzakere sürecini yeniden başlatmaya bu çerçevede karar verdi. 2012 yılından beri askıda olan müzakere sürecinin yeniden başlayacak olması bile kıbrıs sorununun çözümü için ciddi bir adım.

kktc, müzakere sürecinde türkler ve rumların mutlak siyasi eşitliği ile iki kurucu devletin eşit statüsü temelinde gerçek ortaklığa dayalı bir çözüm istiyor.

türk dışişleri bakanlığı da, 2013’ün ekim ayından beri kıbrıs’ta çözüm sürecinin başlaması için çalışmalarını hızlandırdı. 14 aralık’ta kktc’ye giden dışişleri bakanı ahmet davutoğlu, downer ve eroğlu ile görüşmüş, ‘ada'da ve doğu akdeniz’de barış ve istikrarın sağlanmasının önemini’ vurgulamıştı.

doğalgaz ve barış suyu etkisi

kıbrıs açıklarında bulunan doğalgaz yataklarının enerji açığı sorunu çeken avrupa’ya aktarılmasının en az maliyetli yolu, uzmanlara göre türkiye’ye uzanacak bir boru hattı. ancak bunun sağlanması ada'da kalıcı bir barışı gerektiriyor.

ada'da kuraklık sebebiyle tarımdan elde edilen gelir de düşük seviyelere indi. türkiye, haziran ayı içinde bitmesi planlanan su boruları projesini başlattı. böylece türkiye’den kıbrıs’a içme ve tarım suyu iletilebilecek. güney kıbrıs’ın da bu suya ihtiyacı var. ancak suyun tüm adaya verilebilmesi için sorunun çözülmesi gerekiyor.

kktc başbakanı özkan yorgancıoğlu 30 ocak’ta al jazeera'ye, suya rum yönetiminin de ihtiyaç duyduğunu, doğalgazın da tüm kıbrıslılara ait olduğunu ve satışı için kıbrıs sorununun çözülmesi gerektiğini söyledi:

“doğalgazın kıbrıs sorununun çözümüne bir katalizör rol oynaması düşünceleri de artık tartışılmaya başladı. kıbrıs sorununun çözümüne bir katkı yapar diye düşünüyorum.”

doğalgaz, müzakere sürecinin en sonunda görüşülecek başlıklardan biri. masanın iki tarafında oturanlar da, doğalgaz konusunda ilerlemenin ancak çözüme ulaşıldıktan sonra sağlanacağını belirtiyor.

kaynak: al jazeera