kılıç, anayasa mahkemesi üyeliğine seçilen kadir özkaya'yla birlikte yemin töreni öncesi konukları kapıda karşıladı. kılıç, anayasa mahkemesi'nin yasaların anayasaya uygunluğunu denetleyen bir kurum olmaktan daha çok, bugün itibarıyla hak ve özgürlükler mahkemesi olmanın onurlu sürecini yaşadığını belirtti. kılıç, 2012'den bu yana mahkemeye yapılan bireysel başvuru rakamlarını paylaştı.

kılıç, bunlarla ilgili kararların avrupa insan hakları mahkemesi'nce de övgüyle karşılandığını belirtti, demokrasi ve hukukun üstünlüğünü vurguladı.

anayasa mahkemesi'nin özveriyle çalıştığını belirten kılıç, "büyük devlet olma" idealinin türkiye'nin kaderi haline geldiğini savundu, "medeniyetlerin barıştırılması" gerektiğini vurguladı:

"demokrasi ve hukukun üstünlüğü temelinde yürüdüğümüz sürece sorunlardan korkmanın yılmanın anlamsızlığı açıktır. her şeye rağmen geleceği umutla baktığımız ifade etmek istiyorum. yasama, yürütme ve yargı organlarının, üstün hukuka bağlı, özverili gayret ve çalışmaları demokratik hukuk devleti olma idealinin yolunu açacaktır. türkiye'de artık ülkeyi kurtarma çağrısı yapılan kurum ve kişiler dönemi kapanmış, sorunların demokratik yol ve yöntemlerle çözülmesi gereken bir süreç başlamıştır. bu süreçte hukukun üstünlüğü, güçler ayrılığı, adalet, temel hak ve özgürlüklerin kutsallığı, hoşgörü temelinde yükselen toplumsal barış, insani ve ahlaki değerler merkeze yerleştirilerek sorunların çözümü bu ilkeler üzerinden inşa edilmelidir. büyük devlet olma ideali, bu toprakların insanı için bir tercihten ziyade kaderi haline gelmiştir. miras aldığımız tarih ve içinde yaşadığımız coğrafya, bizi bu bölgede hem de dünyada kurucu aktör olmaya zorluyor. bu görevi yerine getirirken, medeniyetleri çatıştırarak değil, barıştırırak yol almak zorundayız. bu rolün içeriğinde sevgi, barış ve insanlık sorununu korumanın olması gerektiğine yürekten inanıyoruz."

"hak ve özgürlükler mahkemesi"

aym başkanı kılıç hak ve özgürlükler konusunda oluşmuş evrensel standartların artık bir "dünya mirası" haline geldiğini söyledi. kılıç, "yargı organlarından beklenen tavır da özgürlük ekseninde yükselen uluslararası insan hakları uygulamalarını ulusal referansa dönüştürerek ülkemizin çağdaş dünyanın kenar mahallesi olmasına engel olmaktır" dedi: 

"esasen evrenselleşen hak ve özgürlükleri derinleştirmek, tehditler karşısında savunmak, onurlu her insanın doğal görevi olması gerekmektedir. farklılıkları ve çeşitliliği devlete yönelmiş potansiyel bir tehlike olarak nitelediğimiz takdirde özgürlük alanlarını genişletme imkanının ortadan kalkacağı kuşkusuzdur."

haşim kılıç, "kendi özgürlüğümüz ne kadar önemliyse başkalarının özgürlükleri de o kadar önemlidir" duyarlılığı ve bilincinin, toplumsal barışı sağlayacak yegane formül olduğunu vurgulayarak, "hak ve özgürlükler mahkemesi olarak anayasa yargısı yoluyla hukukun üstünlüğü güçlendirildikçe, çok dayanıklı bir toplumsal barışın tesis edileceği açıktır" dedi.

bireysel başvuru sistemine ilişkin rakamlar

haşim kılıç, hukuk devleti anlayışı ve demokratik değerlerle beslenen ve insan onurunu yüceltme idealine hizmet eden anayasa mahkemesi'nin, bireysel başvuru yolunda hak ve özgürlüklerin etkin korunması ilkesini benimsediğini ve özgürlük alanlarını genişlettiğini belirtti.

aym başkanı kılıç aym'nin iş yükünün, uzun tutukluluk ve uzun yargılama sorunlarından kaynaklandığını belirtti. istatistiki örnekler verdi. buna göre aym'ye bireysel başvuruların başladığı 23 eylül 2012'den 29 ocak 2015 tarihine kadar toplam 33 bin 569 bireysel başvuru yapıldı. bu rakam 2012'de bin 342, 2013'te 9 bin 897 oldu. 2014'te 20 bin 578'e çıkan bireysel başvuru sayısı 2015'in daha ilk bir aylık dönemi için bin 752 oldu. kılıç'ın verdiği bilgiye göre, 16 bin 616 bireysel başvuru dosyası karara bağlandı, mahkeme önünde halen 16 bin 952 bireysel başvuru dosyası bekliyor. 

60 yıl süren kadastro davası

kılıç mahkemeye yapılan bireysel başvuruların en fazla adil yargılama, uzun yargılama şikâyetleri ve mülkiyet haklarına ilişkin davalardan oluştuğunu söyledi. kılıç bir kadastro davasında 60 yılı aşmış olması nedeniyle adil yargılama kararının ihlali yönünde karar verildiğini anlattı.

kılıç, adalet bakanlığı bünyesinde oluşturulan tazminat komisyonu'nun devreye girmesiyle türkiye'nin aihm'de en çok şikâyet edilen ikinci ülke sıralamasındaki yerinin beşinci sıraya kaydığını belirtti. aym başkanı "bu çözüm yolunun aym'ye yapılan bireysel başvurular için de düşünülmesi acil ihtiyacımızdır" dedi. kılıç, mahkemenin artan iş yükü karşısında bu düzenlemenin ferahlık sağlayacağını belirtti. 

anayasa'ya uygunluk davaları

kılıç artan iş yükünün, yargıdaki yapısal sorunların giderilmesiyle azaltılabileceğini söyledi. kılıç, mahkemenin asıl görevi olan "anayasa'ya uygunluk" davalarıyla ilgili de bilgi verdi: 

"geçmiş yıllarda davaların sonuçlandırılması ve gerekçelerinin açıklanmasıyla ilgili sorun yaşanmaktaydı. 2014 öncesine ilişkin dava yoktur, 2014 içinde açılan davalar vardır. 2014’ün son aylarında açılan davalardan 33’ü zorunlu olarak 2015’e devredilmiştir. itiraz ve iptal davalarında gecikme yaşanmamaktadır." 

kılıç'ın konuşmasının ardından yeni üye kadir özkaya yemin etti, kılıç özkaya'ya kisvesini giydirdi. kılıç, cumhurbaşkanı erdoğan, başbakan davutoğlu ile bazı konukları da tören sonrası makamında konuk etti.

"anlayışla karşılamanızı dilerim"

başkan kılıç, kısa bir süre sonra emekli olacağını söyledi, konuşmasını "uzun yıllar başkanlığı yürüttüğüm anayasa mahkemesinin kısaca özetlediğim bu çalışmaları ve geldiği noktayı emekliliğine çok kısa günler kalmış bir başkan olarak ifade etme sorumluluğumu anlayışla karşılamanızı dilerim" sözleriyle bitirdi. 

kaynak: al jazeera