Mısır Seçimleri
Mısır'da seçime giren partiler
Devrimi ateşleyen gruplardan hırsızların ellerinin kesilmesini isteyen İslamcı akımlara ve azınlık haklarını savunan laiklere birçok parti oy peşinde.
Haberin Öne Çıkanları
Mısır'da seçim için geri sayım
Partiler ittifak kurdu
Farklı görüşler aynı blokta
mısır'da 30 yıllık hüsnü mübarek’in devrilmesinin ardından 28 kasım’da yapılacak ilk parlamento seçimlerine 40 parti ve 6 bin aday kayıt oldu.
mübarek rejiminin sona ermesiyle ilk demokratik seçimlere katılacak gruplar, serbest ticaret ve kadın haklarını savunan neo liberallerden hırsızların ellerinin kesilmesini isteyen islamcılara kadar geniş bir yelpazeye yayılıyor.
seçimlere katılacak ittifaklarda ise laik ve dini partiler aynı çatı altında yarışacak. partilerin oluşturduğu ittifaklar beş ana çatı altında toplanabilir.
demokratik ittifak
çok sayıda islamcı ve laik partinin bir araya geldiği blok. grubun, devrim sonrası mısır siyasetinin en etkin gruplarından biri olması bekleniyor. ancak ittifak, kurulduğu haziran ayından bu yana çok kan kaybetti. grubun 34 kurucu üyesinden 23’ü ayrıldı. islamcıların büyük kısmı gruptan ayrılmayı seçti. ayrılan radikal görüşlü kesim, müslüman kardeşler'den koparak kurulan özgürlük ve adalet partisi'ne katıldı.
grubun içindeki liberal ve solcu kesim ise vefd ve mısır özgrülük partisi gibi partilere kaydı. grup içindeki çatlağın temel nedeni anayasanın nasıl olacağı. islamcı gruplar hem ordunun etkisinin görüleceği bir metne hem de fazla laik yapıda bir metne şiddetle karşı çıkıyor.
özgürlük ve adalet partisi, müslüman kardeşler
grubunu temsil ediyor. [reuters]
özgürlük ve adalet partisi: 1928’de kurulan ve 1954’te yasaklanan müslüman kardeşler’in siyasi kanadı. mısır toplumu içinde geniş bir tabana sahip hareketin milyonlarca sempatizanı bulunuyor. askeri rejimlerde hapis cezaları ve yoğun baskıya maruz kalan grup, mübarek’in devrilmesinin ardından oluşması beklenen demokratik ortamda, öne çıkmak için en çok şansa sahip siyasi akım arasında gösteriliyor.
parti meclisteki koltukların yarısından fazlası için aday çıkarıyor. bu durum, meclisin seküler yapısını tehlikeye atabileceği gerekçesiyle laikleri ve batıyı endişelendiriyor.
özgürlük ve adalet partisi, ülkede kanunların islami kurallarla uyumlu olması gerektiğini ve serbest piyasa ekonomisinin uygulanmasını savunuyor, ancak partinin verdiği ücretsiz kamu hizmetleri sözü bazı alanlarda devlet kontrolü olacağının göstergesi niteliğinde. uluslararası toplum partinin israil’e karşı filistin yanlısı bir dış politika izleyeceğini düşünüyor.
yarın partisi (el gad): mısır’da muhalefetin en güçlü isimlerinden eymen nur'un kurucusu olduğu parti. 2001’de vefd partisi'nden ayrılan nur, yarın partisi’ni kurmak için kullandığı belgelerde sahtecilik yaptığı suçlamasıyla üç yıl hapis yattı.
nur 2009 yılında hapisten çıktı ancak bu süre içinde parti içinde anlaşmazlıklar yaşanarak ikiye bölündü. nur'u destekleyenler yeni gad partisi adı altında başka bir grup oluşturdu ancak nur, hakkındaki sahtecilik suçlamasının hala geçerli olması nedeniyle başkanlık seçimlerinde yarışamayacak, partinin üyeleri demokratik ittifak içinden seçimlere katılacak.
seküler bir yapıya sahip parti, din, cinsiyet ve ırklarına bakılmaksızın tüm vatandaşlara eşit haklar verilmesi gerektiğini savunuyor. liberal partilerin çoğu gibi serbest piyasa ekonomisini savunuyor ancak sosyal adalet vurgusu da yapıyor. israil ile 1979’da yapılan barış anlaşmasının yenilenmesini ve sina yarımadası'nda daha çok asker bulundurulmasını istiyor.
mısır ittifakı
ağustos ayında liberal ve sol partilerin islamcıların domine ettiği demokratik ittifak'a karşı kuruldu. ittifakın ana akım partileri ülkede telekom imparatoru necip saviris tarafından kurulan özgür mısırlılar ile sosyal demokratlar. iki parti içinde de liberal demokratlar var. bazılarının mevcut rejimle bağı bulunmakta.
ancak mısır ittifakı da marjinal partilerin serbest olması ve bazı milletvekillerinin bağımsız olarak yarışmak istemesi nedeniyle çok kan kaybetti. mısır özgürlük partisi, demokratik cephe ve sufi mısır özgürlük partisi bloktan ayrıldı. ayrılan gruplar, blok içinde mübarek rejimi kalıntılarının mevcut olmasından şikayet ediyordu.
her ne kadar demokratik blok ile mısır ittifakı arasında sivil devlet istemeleri yönünde benzerlik olsa da iki grup dinin yönetim üzerindeki etkisi konusunda ayrışıyor. blok, israil ile ilgili daha ılımlı görüşlere sahip ve serbest piyasa ekonomisi konusunda daha cesur görüşlere sahip. blok, dini halkı birleştiren bir tutkal olarak görürken, din kurallarının yönetimde kullanılmasını benimsemiyor.
matbaa işçileri, bugünlerde hummalı bir şekilde
seçim afişleri hazırlıyor. [reuters]
mısır ittifakı'nın içinde özgür mısırlılar partisi, mısır sosyal demokratik partisi ve tecemmu partisi yer alıyor.
özgür mısırlılar partisi: 1998’de mısır’ın ilk cep telefonu ağını kuran hristiyan telekomünikasyon devi necip saviris tarafından kuruldu. partinin destekçileri yeni nesil bir sosyal adalet sistemini getirecek liberallerin mısır siyasetinde yer alması gerektiğini savunuyor. laik yapıdaki parti ülkedeki azınlıkların haklarının korunmasına özel vurgu yapıyor.
mısır sosyal demokratik partisi: laik ve liberal görüşleri savunuyor. partinin başında kahire üniversitesi’nde profesör olan muhammed ebu el-gar, film yapımcısı davud abdüssait ve siyaset yorumcusu amr hamzavi var. parti devrimin fitilini ateşleyen protesto gösterilerinin öncülerinden.
parti üyeleri cinsiyet ırk ve dine bağlı olmaksızın tüm vatandaşların eşit haklardan yararlanmasını talep ediyor. serbest ekonomi ve yabancı yatırıma sıcak bakıyor ancak sosyal adaleti savunuyor.
tecemmu partisi: seçimlerde yarışacak en eski partilerden biri. partinin kökeni enver sedat’ın başkanlığı dönemine dayanıyor. ana sektörlerin kamulaştırılmasını ve zenginliğin eşit dağılımını istiyor. parti teknik olarak mısır ittifakı'na dahil olsa da seçimler için hiç adayı yok.
islamcı ittifak
eylül ayında radikal nur partisi tarafından kuruldu. selefi grupları arasında en popüler olanı. demokratik ittifak’tan ayrılarak islamcı ittifakı hayata geçirdi. nur ve destekçileri, her ne kadar eşit haklar ve azınlık haklarını önemsese de islam kurallarının uygulandığını görmek istiyorlar ve israil konusunda da daha sert bir tutum izliyorlar. grup, rakiplerine göre daha az siyasi deneyime sahip.
adayların seçim afişlerini, 10 milyondan fazla kişinin
yaşadığı kahire sokaklarında görmek mümkün. [reuters]
bloğu nur partisi, inşa ve gelişim partisi ile gerçeklik partisi oluşturuyor.
nur partisi: devrimin ardından dinci selefilerin resmi olarak kabul gören ilk partisi. partinin geniş bir tabanının olduğu var sayılıyor ve parlamentoda önemli sayıda koltuk sahibi olması bekleniyor. enver sedat’a yönelik suikastın ardından gözler selefilere çevrilmiş, 30 yıllık mübarek rejimi boyunca selefiler baskı altına alınmıştı. 31 aralık’ta iskenderiye’de 21 kişinin ölümüne yol açan ve bir kiliseye düzenlenen bombalı saldırının ardından polis selefileri hedef almıştı.
inşa ve gelişim partisi: mısır'da devrim atmosferinin bir ürünü. radikal öğrencilerin oluşturduğu grup, mısır’da rejimi devirerek bir islam devleti kurulmasını istiyordu. parti, enver sedat’ın öldürülmesinden bir ay önce 1981 yılında fesh edilmişti. partinin kurucularından biri 'kör şeyh' olarak bilinen ve şu an abd’de terör saldırısı düzenlemek suçundan hapiste bulunan ömer abdürrahman.
grup aynı zamanda yabancılara ve hükümet yetkililerine yönelik 1990’lı yıllarda düzenlediği şiddet kampanyasıyla da biliniyor. 17 kasım 1997’de kraliçe hatşepsut tapınağı'nı ziyaret eden turistlere yönelik saldırıda 58 turist ve dört mısırlı öldürülmüştü. bu partiden 34 aday seçimlerde yarışacak.
gerçeklik partisi: devrimden sonra kurulmasına izin verilen ikinci selefi partisi. islam kurallarının uygulanması ve mısır’ın laik yapısının islam devletine dönüşmesini hedefliyorlar ancak grup facebook üzerinden yayınladığı mesajlarda, devrimin ülkede her gruba karşı yapılan haksızlıklara yönelik bir ayaklanmayla doğduğu belirtiliyor. grup müslüman olmayanların haklarının da korunacağını savunuyor.
kaynak: al jazeera
'devrim devam ediyor' ittifakı
liberal mısır ittifakı'ndan ayrılanların oluşturduğu blok. amr hamzavi’nin mısır özgürlük partisi, müslüman kardeşler'in genç kesiminin oluşturduğu şimdiki mısır partisi, sosyalist halk ittifakı partisi ve diğer gruplardan oluşuyor.
islami ve liberal görüşleri bünyesinde barındırsa da grubun kimliği solcu olarak tanımlanabilir. grubun önde gelen üyelerinin kesin olarak uzlaştığı konu müslüman kardeşler veya mısır ittifakı gibi büyük gruplarla bir araya gelmemek.
mısır özgürlük partisi: kurucusu amr hamzavi siyasi arenada popüler bir isim. hamzavi, yazar ve ortadoğu araştırmacısı. hamzavi devrim sırasında göstericiler ve mübarek rejimi arasında arabulucu rolünü üstlenen siyasiler ve entellektüellerden oluşan bilirkişi heyeti’nde yer alıyordu. daha sonra geçiş hükümetinde gençlik bakanı olması teklif edildi ancak bu teklifi reddetti.
partinin temel görüşleri bütün vatandaşların eşit haklara sahip olması, serbest piyasa ekonomisi ve sosyal adalet. hristiyanlara ve kadınlara yönelik ayrımcılığı kınıyor. parti aynı zamanda yerel konseylerin güçlendirilmesi ve bütçe kontrolünün merkeziyetçi yapısının değişmesini istiyor.
şimdiki mısır partisi: müslüman kardeşler'in genç ve daha az muhafazakar kesimi tarafından oluşturuldu. partinin liderleri 25 ocak’ta başlayan rejim karşıtı protesto gösterilerinde bizzat yer aldı. parti, din ve devlet işlerinin ayrılmasını ve ülkenin siyasi yapısının ak parti dönemi türkiye’sinin yapısına benzemesi gerektiğini savunuyor.
diğer partiler
ana koalisyonların yanı sıra seçimlerde iki siyasi güç daha yer alıyor, bunlar vefd ve eski rejim yanlıları.
vefd partisi, ülkenin en eski siyasi oluşumlarından biri. partinin kökleri mısır'ın ingiltere’den bağımsızlığını kazandığı döneme kadar gidiyor. 1952’deki darbeyle siyaset sahnesinden yasaklanan parti 1978’de yeniden politikaya döndü.
1984’te yapılan seçimlerde müslüman kardeşler ile ittifak yaparak parlamentoda 50 koltuk kazandı. üç yıl sonra yalnız katıldığı seçimlerde 35 koltuk kazanan parti 1995’ten sonra yedi koltuktan fazlasını alamadı.
parti 2004 yılında önde gelen muhalif figürlerden eymen nur'un ayrılmasıyla büyük bir sarsıntı yaşadı. nur’un destekçilerinin çoğu yarın partisi’ne geçti. parti serbest ticareti önemsiyor, bankalar üzerinde ve piyasalar üzerinde hükümet kontrolünün tamamen çekilmesini istiyor.
fulul, eski rejimin kalıntılarına, yani devrik lider hüsnü mübarek’in rejiminde çalışan kişilere deniliyor. seçimlerin en çok tartışılan konularından biri, eski rejim yanlılarının yeni dönem mısır siyasetinde yer alıp almayacakları. fulul üyeleri, şu an ülkenin en az sevilen siyasi yelpazesini temsil ediyor. bu kişilerin seçimlerde yer almasına ekim ayı başında izin verilmişiti.
kaynak: al jazeera
Yorumlar