rejimle yapılması öngörülen olası görüşmelerle ilgili hazırlanan yol haritasında muhalifler tarafından sunulması planlanan hedefler üç başlık halinde sıralanıyor: bunlar, çoğulcu demokratik bir sisteme geçmek, suriye’nin toprak bütünlüğü ve egemen devletin yetkilerinin kabulü ve demokrat sistemde silah taşımak hakkına sahip tek kurumun devletin güvenlik güçleri olması. 

hedeflerin ardından yol haritasını yedi başlık inceleyen muhalif gruplar siyasi yükümlülükler kısmında müzakere sürecinin esası olarak cenevre bildirgesinin kabulünü istiyor. şeffaflığı garanti edilen bir durumda suriye'de referandum yapılabileceğini öngören muhalifler ayrıca müzakerelerin ve sonuçlarının zaman tablosuna bağlanmasını istiyor.

rai el yevm gazetesi'ne göre, yol haritası üzerinde anlaşan taraflar yönetim sistemi olarak parlamenter demokratik cumhuriyet sisteminden yana. ayrıca muhalifler baas partisi'nin en geç üç ay içerisinde devletin tüm organlarından ayrıma sürecinin tamamlanmasını istiyor.,

uygun müzakere ortamının sağlanması için şartlar

uygun müzakere ortamının sağlanması başlığı altında ise muhalifler öncelikle şiddetin durdurulduğunun ilan edilmesini, suriye'deki tüm felaket bölgelerine insani yardımın ulaştırılmasına müsade edilmesini, göç ettirilenlerin evlerine dönmesinin sağlanmasını, yurt dışındaki siyasetçilerin ülkeye dönüşüne izin verilmesini, tutukluları ve kaçırılanların sebest bırakılmasını ve tüm arananlarla ilgili genel af ilan edilmesini istiyor.

alınacak uluslararası önlemler kısmında ise cenevre bildirgesi üzerinde mutabakat sağlanmasını isteyen muhalif gruplar mısır, suudi arabistan, türkiye ve iran'ın da maddeler üzerine imza atmasını istiyor. muhalifler ayrıca, bm güvenlik konseyi'nin suriye'de ateşkes kararı almasını, bunu denetleyecek mekanizmalar oluşturmasını, suriye'ye silah yasaklayan bir karar benimsemesi ve suriye'ye barış gücü göndermesini istiyor. muhaliflerin bir diğer talebi de ateşkesin sağlanmasından sonra suriye ordusu yeniden yapılandırılana kadar silahlı grupların sivil bölgelerden uzak kamplarda toplanması.

anayasanın belirlenmesi ve seçim sürecinde oluşturulacak milli kongre'nin geçici hükümeti denetleyeceğini belirten muhalif gruplar milli kongre'nin üye sayısının rejim ve muhalifler tarafından belirlenebileceğini belirtiyor. kongreye rejim, muhalefet, sivil toplum örgütleri ve bağımsız kişilerin katılacağını kaydeden muhalifler, yasama görevini üstlenecek kongrenin görevinin geçici anayasayı hazırlamak olacağını belirtti.

yürütmenin başına muhalif bir figür

yürütme kısmında milli kongre'nin sonuçları ışığında hem cumhurbaşkanı hem de bakanlar kurulu yetkilerine sahip geçici bir hükümet kurulmasını öngören muhalifler hükümetin başına ise başkanlık yeterliliği ve dürüstlüğüne sahip muhalif bir figürün geçmesini istiyor.

muhalifler ayrıca suriyeliler ve arabulucu ülkelerden oluşan bir danışman ekibini de yol haritasına eklediler. muhaliflere göre, danışman ekip hükümetin karşılaştığı sorunlarda destek sağlayacak.

yol haritasında ayrıca geçici bir askeri meclis oluşturulması da bulunuyor. suriye ordusu ve siyasi çözüme inanan silahlı gruplardan oluşturulacak askeri meclisin geçici hükümetten savunma bakanlığı'na bağlı olacak profesyonel milli bir kurul olması öngörülüyor.

hedef anayasa çerçevesinde ise ademi merkeziyetçi bir yapıp benimseyen muhalifler yerel yönetimlerin de yürütme kurullarında görev alabileceği görüşünde. suriye'nin kuzeyindeki üç bölgede kanton ilan eden pyd'yi de ilgilendiren yol haritasına göre muhalifler "suriye devletinin içinde kürt bileşenini kabul eder, onların haklarını korur, kültüren ve sosyal beklentilerine saygı duyar" ifadeleri geçiyor. anayasal kısmın bir diğer önemli maddesi de ordunun devleti koruma grörevi ve siyasi hayattan uzak durma sorumluluğu olarak öne çıkıyor. 

"resmi bir girişim yok"

suriye krizinin çözümünde rol oynamak isteyen mısırlı yetkililer, ülkeyi ziyaret eden suriye muhalif ve devrimci güçler koalisyonu (smdk) başkanı hadi bahra ile görüşmüştü.

kahire'ye giden suriye muhalif ve devrimci güçler koalisyonu (smdk) başkanı hadi bahra öncelikle kahire merkezli arap birliği başkanı nebil arabi ile de bir araya geldi.

bahra, arabi ile görüşmesi ardından yaptığı açıklamada, moskova veya kahire’nin şu aşamada suriye krizine yönelik resmi bir girişiminin olmadığını  söyledi.

bahra, "suriye krizine yönelik bir mısır veya rusya girişimi yok. söz konusu olan tek şey, kahire’de tüm muhalefetin bir araya gelebileceği görüşme. onunla ilgili bile daha kesin bir şey yok" dedi. bahra, nebil arabi ile bm özel temsilcisi staffan de mistura’nın ‘dondurulmuş bölgeler’ planını ve rusya’nın suriye siyasetinin aktörlerini davet edeceği  moskova kongresini ele aldıklarını belirtti.

'ortak yol haritası'

bahra "biz muhalefet olarak üzerimize düşen sorumluluğu yerine getirmek adına aramızda toplanarak olası barış müzakerelerinde kullanılabilecek ‘ortak yol haritası’ üzerinde anlaşma sağlamayı hedefliyoruz" dedi. 

anadolu ajansı'na konuşan mısırlı bir diplomat, mısır’ın suriye'deki krizin çözümüne ilişkin birtakım önerileri olduğunu ancak bu önerilerin somut bir hale gelecek kadar olgunlaşmış olmadığını ifade etmişti.

suriye rejimi 17 aralık’ta beşşar esed’in kuzeni olan imad esed başkanlığında bir heyeti mısır’a göndermişti.

bu ziyaretten günler sonra suriye’nin içinden yerel devrim koordinasyonlarını temsil eden bir başka heyet mısır’a giderek dışişleri bakanı şükri ile görüşmüştü.

şam masaya oturmaya hazır

suriye dışişleri bakanlığı, cumartesi günü rusya'nın ortaya koyduğu rejimle muhalefeti bir araya getirme girişimini kabul ettiğini ve muhaliflerle bir araya gelmeye hazır olduğunu duyurmuştu.

bakanlık, açıklamasında "suriye, ülkedeki krize bir çıkış yolu bulmak ve suriye halkının beklentilerine cevap vermek adına moskova'da düzenlenmesi öngörülen hazırlık istişare toplantılarına katılmaya hazır" ifadelerini kullandı. 

suriye topraklarındaki "terörle mücadeleyi" devam ettireceğini kaydeden dışişleri bakanlığı, moskova'daki ön görüşmelerin hedefinin "suriyeliler arasında dış müdahalesiz diyalog kongresi düzenlenmesi" olduğunu kaydetti.

rusya ağırlığını koyuyor

rusya son dönemde suriye krizinde ağırlığını koymaya ve ‘merkez ülke’ haline gelmeye çalışıyor.

rusya devlet başkanı vladimir putin'in özel temsilcisi mihail bogdanov 7 aralık’ta istanbul’da suriye muhalif ve devrimciler koalisyonu (smdk) başkanı hadi bahra ile görüşmüştü.

kısa bir süre önce de suriye dışişleri bakanı velid muallim rusya’da devlet başkanı vladimir putin ve dışişleri bakanı sergey lavrov ile bir araya gelmişti.

rusya’nın hedefi moskova’da suriye rejimi ve muhalefetini bir araya getirerek yeni bir cenevre süreci başlatmak.

suriye iç savaşını sonlandırmayı hedefleyen ancak başarısızlıkla sonuçlanan cenevre görüşmeleri de abd ve rusya inisiyatifinde gerçekleşmişti.

rusya muhalefeti sıkıştırıyor

al jazeera türk’e bilgi veren smdk yetkilileri, rusya ile smdk arasındaki temasların son dönemde arttığını ve rusya’nın muhalefeti masaya oturması için sıkıştırdığının söyledi.

smdk yetkililerine göre moskova, ‘barış görüşmelerinin’ bir an önce başlamasını istiyor ve suriye muhalefetine acele etmesi için baskı yapıyor.

‘iran-rusya girişimi’ iddiası

suriye krizinde denklemin bir tarafında da esed rejiminin bölgedeki en önemli destekçisi iran duruyor.

suriye devlet başkanı beşşar esed yönetimine ve hizbullah'a yakınlığıyla bilinen lübnan merkezli sefir gazetesi, rusya-iran girişimiyle yeni bir planın gündeme getirildiğini ve bu plana göre, esed'in bazı yetkilerinden taviz vermeye hazır olduğunu ve önce moskova'da sonra şam'da muhaliflerle diyaloğu kabul ettiğini yazdı.

beşşar esed'in yılbaşından sonra rusya'ya gideceğini öne süren gazetenin haberinde, "nisan ayında, çoğunluğu muhaliflerden oluşacak, ahmed muaz hatip başkanlığında bir hükümetin kurulmasını da öngören girişimi görüşeceği" iddiası yer alıyor. habere göre hatip başkanlığındaki yeni hükümetin, anayasa yazma ve genel seçime hazırlanma görevleri olacak. haberde, söz konusu hükümette, rusya'nın ısrar ettiği gibi savunma bakanlığı ile hava, askeri emniyet ve devlet emniyeti birimlerinin esed'de kalacağı, içişleri bakanlığı'nın muhaliflerde kalmasında ise bir sakınca görülmediği ileri sürüldü.

ancak suriyeli muhalifler gazetenin iddialarına şüpheyle yaklaştıklarını söylüyor; iran ve rusya'nın, suriye krizinin önemli ve güçlü bir tarafı olması nedeniyle tüm tarafların memnun kalacağı bir çözüm için çaba göstereceğini veya tarafsız arabulucu rolünü oynayacağını düşünmüyor.

kaynak: al jazeera ve rai el yevm