avrupa insan hakları sözleşmesi'nin (aihs) tutukluluk koşullarıyla ilgili 3'üncü maddesinden yapılan şikâyeti inceleyen strasbourg'daki avrupa insan hakları mahkemesi (aihm), öcalan'ın cezaevinde tek başına tutulduğu 17 kasım 2009'a kadar ihlal olduğuna hükmetti. bu karar 3'e karşı 4 oyla alındı.

mahkeme, 2009'dan sonraki yıllarda ise ihlal olmadığına karar verdi.

aihm, yine aihs'nin şartlı tahliye imkânı olmadan ömür boyu hapis cezasıyla ilgili şikâyetten yapılan başvuruyu ise oy birliğiyle kabul etti.

mahkeme, aihs'nin özel ve aile yaşamına saygı ile ilgili 8'inci maddesinin ise türkiye tarafından ihlâl edilmediğine hükmetti. bu karar da 3'e karşı 4 oyla alındı.

25 bin euro mahkeme masrafı

mahkeme yine aihs'nin 'kanunsuz suç olmaz' ilkesiyle ilgili 7. maddenin ihlal edildiği şikâyetiyle yapılan başvuruyu oy birliğiyle reddetti.

tazminata gerek görmeyen aihm, mahkeme masrafları için öcalan'a 25 bin euro ödenmesine hükmetti.

strasbourg mahkemesi gerekçeli kararında, avrupa konseyi'nde faaliyet gösteren işkence ve kötü muameleyi önleme komitesi'nin imralı adasına yaptığı ziyaretlere ve daha sonra yayınladığı raporlara dikkat çekti. tutukluluk koşullarıyla ilgili eksikliklerin türk yetkililer tarafından düzeltildiğini belirtti.

dava 2003'te açıldı

abdullah öcalan, 2003'te avukatları aracılığıyla ankara'ya karşı açtığı davada, 'imralı'daki ilk yıllarında sosyal izolasyonda tutulmuş ve serbest bırakılma olanağı olmadan müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olması'nı 'insanlık dışı muamele' olarak göstermişti. ankara'nın, avrupa insan hakları sözleşmesi'nin kötü muamelenin önlenmesiyle ilgili 3'üncü maddesini ihlal ettiğini savunmuştu.

pkk lideri, telefon görüşmelerine, mektuplaşmasına, ailesi ve avukatlarıyla görüşmelerine kısıtlama getirilmiş olmasının da avrupa insan hakları sözleşmesi'nin özel yaşama saygıyla ilgili 8'inci maddesine aykırı olduğunu belirtmişti.

öcalan, imralı'da 'kademeli biçimde zehirlendiğini' de ileri sürerek bu durumun avrupa sözleşmesi'nin 2'nci maddesine aykırı olduğunu ifade etmişti.

imralı'daki şartlar iyileştirildi

avrupa işkence ve kötü muameleyi önleme komitesi (cpt) öcalan'ı cezaevine girdiği 1999'dan bu yana imralı'da altı kez ziyaret etti.

son raporunu geçen hafta açıklayan komite, öcalan'ın tutukluluk koşullarında sorun olmadığını ve kötü muamele görmediğini belirtip avukatlarıyla ve yakınlarıyla görüşmesinde yaşadığı sorunların giderilmesini istemişti.

türkiye de abdullah öcalan'ın tutukluluk koşullarını iyileştirmek için imralı'ya başka mahkûmlar transfer etti. öcalan'a hücre dışı ve açık hava faaliyetleri imkânı sağlandı. öcalan ayrıca televizyon da izleyebiliyor. devlet ve barış ve demokrasi partisi (bdp) - halkların demokratik partisi (hdp) heyetiyle görüşmelerini de sürdürüyor.

benzer bir davada aihm, ingiltere'yi, sözleşmenin 'insanlık dışı davranış ve aşağılayıcı muamele' ile ilgili 3. maddesini ihlal ettiği için mahkûm etmişti. aihm içtihatlarına göre, ömür boyu hapse mahkûm edilen bir suçlunun hapishanede geçen 25 yıldan sonra davasını revizyona götürebilme ya da serbest bırakılma hakkı olmalı.

kaynak: al jazeera ve dha