Suriye'de iç savaş
"Rejim 'siyasi geçişi' konuşmayı kabul etti"
Cenevre'deki Suriye müzakerelerine temkinli bir iyimserlik hâkim. Muhalifler, 6 yıldan bu yana bir ilk olarak rejimin siyasi geçiş konusunu ele almayı kabul ettiğini söyledi. Ancak daha aşılması gereken çok sayıda engel var. Rejimin gündeme eklenmesini istediği ancak muhaliflerin karşı çıktığı 'terörle mücadele' konusu bu zorlukların sadece biri.
suriye’de 6 yıllık iç savaşa siyasi çözüm bulmak için cenevre’de bir haftadan beri devam eden müzakereler sürüyor. bm suriye özel temsilcisi staffan de mistura, bu süre zarfında hem rejimle hem muhaliflerin farklı gruplarıyla çok sayıda ikili toplantı gerçekleştirdi.
ancak bu görüşmeler, müzakerelerin şekli ve hangi konuların ele alınacağı ile ilgiliydi. yani müzakerelerin can alıcı konuları henüz masaya yatırılmadı. fakat, çarşamba günü muhalifler ile de mistura sonra da muhalifler ile rusya dışişleri bakan yardımcısı gatilov arasında gerçekleşen toplantılardan sonra yakında 'buzun kırılabileceğinin' işaretlerini verdi.
muhalifler: rejim siyasi geçiş konusunu ele almayı kabul etti
çarşamba günü de mistura ile 3 saatlik toplantıdan sonra riyad merkezli muhaliflerin heyet başkanı nasr hariri bir açıklamada bulundu ve bm temsilcisinden aldıkları bilgilere göre, rejimin siyasi geçiş konusunun da yer aldığı müzakere gündemini kabul ettiğini ifade etti.
rejimin temsilcisi beşşar caferi, 2015’teki cenevre görüşmelerinde siyasi geçiş konusunu müzakere etmeyi reddetmişti.
[Fotoğraf: Reuters]
ancak hariri’nin konuşmasına göre, rusya’nın uyguladığı baskı bu konuda belirleyici oldu ve rejim bunun için duruşunu yumuşattı.
muhalif yetkili sözlerini şöyle sürdürdü:
"şimdi görüyoruz ki, siyasi geçiş konusu masadaki ana konu haline geldi."
rus dışişleri bakan yardımcısı gennady gatilov, salı günü yaptığı açıklamada rejimin de mistura’nın önerdiği gündemi görüşmeyi kabul ettiğini ifade etmişti. ancak terörle mücadele konusunun da bu gündeme eklenmesi yönündeki rejimin taleplerini haklı bulduğunu ifade etmişti.
aynı rus yetkili, çarşamba günü riyad merkezli muhaliflerle görüşmesinden sonra tüm tarafların gündem maddelerini eş zamanlı olarak ele almayı kabul ettiğini açıkladı.
toplantıdan sonra muhalifler, terörle mücadele konusunun cenevre’de müzakere edilmesini bir kez daha reddetti.
Gatilov, rejimin de Mistura’nın önerdiği gündemi görüşmeyi kabul ettiğini, ancak terörle mücadele konusunun da eklenmesini istediğini belirtmişti.
[[Fotoğraf: Reuters]]
muhaliflerin heyetinden yahya kudmani, toplantı sırasında ruslardan rejime baskı uygulamasını istediklerini ifade etti ve sözlerine şunları ekledi:
"biz rusların tarafsız olmasını istiyoruz. suriye halkına düşman olmasını istemiyoruz. siyasi geçişi desteklemelerini ve bu konuda baskı uygulamasını talep ettik. biz rusya’nın suriye’deki terörle mücadele konusunda bizimle çalışmasını istiyoruz."
müzakerelerin gündemi ve öncelikler
de mistura, müzakerelerin gündemini, bm güvenlik konseyi’nin 2254 sayılı kararında yer alan 3 ana konudan oluşturmuştu. bunlar; yönetim, anayasa ve seçim. muhalifler siyasi geçiş ve yönetim konusunu öncelikli olarak müzakere etmek istiyor. rejim ise bu konuyu mümkün olabildiğince ötelemeye çalışıyor.
taraflar arasındaki farklı öncelikler engelini aşmak için bm yetkilisi bu 3 konunun eş zamanlı olarak ele alınmasını önermişti.
riyad merkezli muhalifler, bm kararının bu 3 konunun belli bir sıralamaya göre ele alınmasını ön gördüğünü savunarak önce yönetim konusunda bir ilerleme kaydetmek gerektiğini bundan sonra diğer 2 konunun eş zamanlı olarak ele alınabileceğini ifade etmişti.
rejim ise de mistura’nın astana’ya bırakmak istediği terörle mücadele konusunun cenevre’de de masada olmasını istedi.
Rejimin Temsilcisi Beşşar Caferi, terörle mücadele konusunun da Cenevre gündemine dahil edilmesi gerektiğini savunmuştu.
[[Fotoğraf: Reuters]]
rejimin heyetine yakın bir kaynak, müzakerelerin şu ana kadar yapıcı bir şekilde ilerlediğini ve ‘3 sepet’ olarak ifade edilen konuların yanı sıra ‘terörle mücadele’ dosyasının da eşit bir şekilde ele alınması konusunda anlaşma sağlandığını belirtti.
rusların istediği başka bir konu, tek bir muhalif heyetin oluşturulması.
reuters’e konuşan bir diplomat, muhaliflerin rusların bu duruşları nedeniyle hayal kırıklığına uğradığını belirtti.
muhaliflerin rus yetkililerle görüşmesinden sonra bm temsilcisi de mistura muhaliflerin kaldığı otele sürpriz bir ziyaret gerçekleştirdi. ancak bu toplantıda konuşulanlar basına sızmadı.
astana’da yeni bir toplantı
cenevre’deki müzakerelerin birinci turunun 5 mart’ta sona ermesi bekleniyor. gatilov, ikinci turun 20 mart’ta başlatılabileceğini söyledi. ancak bu arada astana'da bir ilerlemenin katedilmesi gerektiğini ifade etti ve 14 mart’ta astana’da bir ateşkes toplantısının gerçekleştirilebileceğini açıkladı.
türkiye ve rusya’nın inisiyatifiyle suriye’de 30 aralık 2016’da bir ateşkes yürürlüğe girmişti. bu ateşkesi sağlamlaştırmak ve ihlalleri minimuma indirmek amacıyla astana’da yeni bir süreç başlatıldı.
astana’da türkiye ve rusya’nın yanı sıra iran da ateşkes konusunda garantör oldu. ancak buna rağmen suriye’de tarafların arasındaki ihlaller durmadı.
suriye insan hakları gözlemevi, çarşamba günü şam’ın kuzeydoğusundaki bazı bölgelerde çatışmaların şiddetlendiğini söyledi ve muhaliflerin ilerlemeye çalışan rejimin 13 askeri öldürdüğü bilgisini katardı.
cenevre’deki müzakerelerin başlamasından sonra rejim, yerel bir ateşkes anlaşması nedeniyle 2 yıldan beri saldırmadığı şam’ın kabun, barze ve tişrin bölgelerine yönelik bir askeri operasyon başlatmıştı.
bu bölgeler şam’ın kent merkezi sınırları içinde yer alıyor.
kaynak: al jazeera ve reuters
Yorumlar