1995 yılında sırplar tarafından bosna-hersek’in srebrenitsa kentinde katledilen 8 bin 372 boşnak’ın anılması amacıyla hazırlanan birleşmiş milletler güvenlik konseyi’nde (bmgk) bir kınama metni oylandı. oylama sonucunda 15 güvenlik konseyi üyesinden 10’u srebrenitsa katiamını soykırım olarak tanımlayan ve kınayan metni onayladı. çin, venezula, angola, nijerya çekimser oy kullandı. konseyin daimi üyesi rusya ise metni veto etti.

abd'nin bm daimi temsilcisi samantha power, rusya'nın srebrenitsa'da yaşananların soykırım olduğunu inkar etmesi nedeniyle bm güvenlik konseyi'nin sorumluluklarını yerine getiremediğini belirterek, "srebrenitsa soykırımı inkar edildiği sürece ne bu konsey'de ne de bölgede anlamlı bir uzlaşma olmaz" dedi.

power, bm güvenlik konseyi'ndeki oylamanın ardından yaptığı konuşmada, srebrenitsa soykırımı sırasında bölgede gazeteci olarak görev yaptığını belirterek, yaşanan acılara ilişkin örnekler anlattı.

srebrenitsa'da yaşananların, mahkeme kayıtları ve tüm delilleriyle "soykırım" olduğunu vurgulayan power, "rusya'nın vetosu, srebrenitsa soykırımı kurbanlarının ailelerinin kalbini kırmıştır ve bmgk'nın sicilini biraz daha lekelemiştir" dedi.

srebrenitsa'da tanıştığı bir kadının 4 oğlunu gömdüğünü ve halen beşinci oğlunun cenazesini aradığını ifade eden power, rusya'nın reddettiği gerçeğin bu kadının acısı olduğunu kaydetti. 

çekimser oy kullanan üyeleri de "acılara duyarsız kalmakla" eleştiren power, srebrenitsa kurbanlarına karşı, henüz bulunamayan binden fazla kişinin cenazesini bulma, soykırımı tanıma ve bu suçların bir daha işlenmemesini temin etme sorumlulukları olduğunu vurguladı. 

"utanç ve pişmanlık yaşıyoruz"

bm senel sekreter vekili jan eliasson da konsey'de yaptığı konuşmada, "srebrenitsa soykırımı yakın tarihin en karanlık bölümlerinden birisidir. bugün, bm ve uluslararası toplumun bu trajediyi önlemede başarısız olmasının utanç ve pişmanlığını yaşıyoruz" dedi.

rusya’nın bm temsilcisi vitali çurkin ise tasarıyı “çatışmacı, siyasi ve yapıcı olmayan bir metin” olarak tanımladı. tasarıyı hazırlayan ingiltere'nin bm temsilci yardımcısı peter wilson ise "srebrenitsa'da meydana gelen bir soykırımdır ve bu yasal bir gerçektir. politik bir tavır değildir. bu konuda taviz vermeyeceğiz" açıklamasında bulundu.

tasarı katliamın 20. yılı sebebiyle bmgk’ya getirilmişti. rusya bu metin yerine daha genel ifadeler kullanan ve bosna savaşını toplu halde kınayan bir metin istiyordu.

tasarıda "srebrenitsa'da işlenen soykırım ve bu savaşta işlenen kanıtlanmış tüm savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar en sert biçimde kınanır" ifadesi yer alıyordu. kabul edilmesi durumunda bmgk kararıyla da srebrenitsa'da soykırım işlendiği kabul edilmiş olacaktı.

uluslararası adalet divanı ve eski yugoslavya uluslararası ceza mahkemesi, daha önce srebrenitsa'da işlenen suçları soykırım olarak nitelendirmişti.

'sırbistan için büyük bir gün'

sırbistan cumhurbaşkanı tomislav nikoliç, rusya'nın vetosunun ardından "bu sırbistan için büyük bir gün" ifadesini kullandı. nikoliç ayrıca "rusya sadece sırp halkının soykırımla damgalanmasını engellemedi, gerçek ve dürüst bir dost olduğunu kanıtladı" ifadesini kullandı.

srebrenitsa'da ne olmuştu ?

bosna'daki savaş sırasında, bm'nin güvenli bölge ilan ettiği srebrenitsa, 11 temmuz 1995'te ratko miladiç'e bağlı sırp birlikleri tarafından işgal edildi. işgal üzerine bm bünyesindeki hollandalı askerlere sığınan sivil boşnaklar, sırplara teslim edildi.

otobüs ve kamyonlara bindirilen boşnaklardan 8 bin 372'si götürüldükleri ormanlık alanlarda, fabrikalarda, depolarda katledildi. katledilenlerin cenazeleri ülkedeki çeşitli toplu mezarlara gömüldü.

soykırımda katledilenlerin bir kısmının cesedine bugüne kadar hâlâ ulaşılamadı.

kaynak: reuters, afp