cumhurbaşkanı recep tayyip erdoğan'ın faiz politikası konusunda sert eleştirilerine hedef olan merkez bankası başkanı erdem başçı, son haftalarda dolardaki hızlı yükselişin ardından cumhurbaşkanlığı sarayı'nda. başçı, faiz tartışmalarında kendisini destekleyen başbakan yardımcısı ali babacan ile birlikte beştepe'deki cumhurbaşkanlığı sarayı'na geldi. 16.45'te planlanan görüşme 1 saat 15 dakika gecikme ile saat 18.00'de başladı. cumhurbaşkanlığı görüşmeyle ilgili herhangi bir fotoğraf ya da görüntü paylaşmadı. görüşmede, cumhurbaşkanı erdoğan'ın ekonomi konusundaki başdanışmanları yiğit bulut ve cemil ertem'in de hazır bulunduğu daha sonra yapılan açıklamadan anlaşıldı. 

merkez bankası başkanı erdem başçı saat 20.00 sıralarında cumhurbaşkanlığı sarayı'ndan ayrılırken, erdoğan'ın babacan ile görüşmesi devam etti. babacan da yarım saat sonra cumhurbaşkanlığı'ndan ayrıldı.

görüşmenin bitiminden kısa bir süre sonra, merkez bankası internet sitesine cumhurbaşkanı erdoğan'a yapılan 130 sayfalık sunum koyuldu.

cumhurbaşkanlığı'ndan yazılı açıklama

cumhurbaşkanlığı'ndan da yazılı bir açıklama yapıldı. açıklamada, erdoğan'ın faiz ve üretim konusundaki hassasiyetlerinin üzerinde durulduğunun altı çizildi. hemen sonraki cümlede de, 'mevcut güven ve istikrar ortamının korunması gereğine' vurgu yapıldı. 

kısa açıklama şöyle: 

"cumhurbaşkanımız sayın recep tayyip erdoğan, bugün cumhurbaşkanlığı sarayı’nda başbakan yardımcısı sayın ali babacan ve merkez bankası başkanı sayın erdem başçı’yı kabul etmiş ve ekonomik gelişmelerle ilgili bilgi almıştır. bu çerçevede, cumhurbaşkanlığı başdanışmanlarından yiğit bulut ve cemil ertem’in de hazır bulundukları görüşmede, küresel piyasalardaki gelişmeler ve bunların etkileri değerlendirilmiştir. 

sunumda piyasa faizlerinin düşürülmesi için şu öneriler sıralandı:

• istikrar ve güven artırıcı adımlar,
• mali disiplin (kamu borç yükünün hafifletilmesi),
• fiyat istikrarına odaklı bir para politikası duruşu,
• bu yolla enflasyon beklentileri ve enflasyon risk primi düşeceğinden piyasa faizleri kademeli olarak düşebilir.

sunumda, 'yatırımların faiz dışındaki belirleyicileri' başlığı altında ise, 'güven ve istikrar' olumlu, 'belirsizlikler' ise olumsuz etkenler olarak belirtildi.

'yatırımların faiz dışındaki belirleyicileri' olarak ise şunlar gösterildi:

• yapısal reformlar tasarrufları, geleceğe ilişkin güveni ve istikrarı daha da artıracaktır.
• bu yolla yatırım eğiliminde ilave bir artış sağlanabilecektir.

merkez bankası başkanı, cumhurbaşkanı erdoğan'a verilecek brifinge hükümetten destek açıklaması alarak gitti. salı akşamı başbakanlık'ta, başbakan davutoğlu başkanlığında yapılan ekonomi zirvesinden sonra yapılan açıklamada, "merkez bankamız, yasasında belirlenen çerçevede araç bağımsızlığına sahiptir. merkez bankamız 2002 yılından beri, başta 2009 yılındaki küresel kriz olmak üzere, birçok kez bu tip uluslararası dalgalanmalara karşı aldığı tedbirlerle başarılı sınavlar vermiş ve kapasitesini uluslararası piyasalarda kanıtlamıştır" denildi. 

başbakan yardımcısı ali babacan, pazartesi günü erdoğan'ın başkanlık ettiği kabine toplantısında da ekonomik gelişmelerle ilgili bilgilendirme yapmıştı.

gerilimin odağında faiz indirimi var

cumhurbaşkanı erdoğan ile merkez bankası yönetimi arasındaki gerilimin sebebi, faiz indirimi. cumhurbaşkanı erdoğan yatırımın artması için faizin indirilmesini istiyor. merkez bankası ise enflasyon hedefi gerekçesiyle bu indirimleri çeyrek ve yarım puan gibi miktarlarla sınırlıyor. 

cumhurbaşkanı erdoğan, 17 ocak'ta, yatırımın artması için  faizin yüzde 5 düzeyine inmesi gerektiğini söylemiş ve “ey merkez bankası daha neyi bekliyorsun?" demişti. erdoğan 20 ocak'taki faiz kararı öncesi bu eleştirileri dile getirirken, merkez bankası faizi sadece yarım puan düşürdü. erdoğan, bu indirimi "verilen mesajdan hâlâ nasibini almış değil" sözleriyle karşıladı.

merkez bankası'nın 24 şubat'ta faizde çeyrek puan indirime gitmesiyle erdoğan eleştirilerini daha da sertleştirdi. adını vermeden "yüksek faiz vatana ihanettir." "başka bir yerlere karşı bağımlılığın mı var?" diyerek eleştirilerini sıraladı. mart ayı başında suudi arabistan dönüşü ise, hem başbakan yardımcısı ali babacan, hem de merkez bankası başkanı erdem başçı'yı kastederek, gazetecilere "bakıyorum ki aynı durumdalar. şimdi burada bu uyarılar yapıldığı halde artık biraz kendine çekidüzen ver."  diye konuştu. 

dolardaki yükseliş

cumhurbaşkanı erdoğan'ın faiz eleştirileri istifa söylentilerine sebep olurken, dolarda dünya piyasalarındaki gelişmelerin de etkisiyle hızlı bir yükseliş başladı. 20 ocak'ta 2,35'lerde olan dolar yükseliş eğilimini hep sürdürdü. 11 şubat'ta 2,50'yi geçti. 6 mart'ta da 2,60 sınırını aştı. abd'deki ekonomi verilerinin beklenenden iyi gelmesiyle güçlenen dolar, hafta başında türk lirası karşısında 2,64'ü de geçti. merkez bankası'nın dolaylı faiz artırımları ve piyasalara likidite sağlama gibi tedbirlerine rağmen etkili bir düşüş yaşamadı. 

cumhurbaşkanı erdoğan saray'daki brifing öncesi hafta sonunda gaziantep'teki konuşmasında dolardaki yükselişin pariteden kaynaklandığını söylemiş, "dolar zenginleri üretmek istiyorlar. bir taraftan da merkez bankası'nı köşeye sıkıştırmak istiyorlar. bana diyorlar ki merkez bankası'na çok vuruyorsunuz. çıksın işte çözsün. o çözecek, ben mi çözeceğim? olay bir parite meselesi, olay bu...stk’lara ve işadamlarına sesleniyorum. sakın dolar alarak köşeyi dönerim gibi bir yaklaşım içine girmeyin. duvara çarparsınız. dere yatağında akar." diye konuşmuştu. 

brifing neyi değiştirecek?

cumhurbaşkanlığı sarayı'ndaki brifing faiz gerilimindeki tarafları, dolardaki aşırı yükseliş sonrası bir araya getirdi, peki çıkacak sonuç doları düşürecek mi? al jazeera'ye konuşan ekonomistler erdoğan-başçı görüşmesinin kalıcı bir etki yaratması zor görünüyor.

"kurumların güçlü olması gerekiyor"

cumhurbaşkanı erdoğan ile buluşma öncesi, başbakan yardımcısı ali babacan, türkiye inşaat sanayicileri işveren sendikası'nın (intes) 171. geleneksel toplantısı'nda ekonomiyle ilgili değerlendirmeler yaptı.

ali babacan, hava şartları gibi dünyanın finans ve ekonomi ikliminin de kontrollerinde olmadığını söyleyerek, "her türlü şarta karşı hazırlıklı olacağız, kar yağsa da hazırlıklı olacağız, güneşli hava için de hazırlıklı olacağız, yağmur yağarsa da hazırlıklı olacağız" dedi.

kurumların elinde önümüzdeki döneme dair her türlü hazırlık olduğunu söyleyen babacan, "önemli olan çekinmeden, korkmadan doğru zamanda doğru olanı yapabilmek. dolayısıyla bunu uygulayacak kurumlarımızın da güçlü olması gerekiyor, bu kurumlarımıza da güvenin sağlanması gerekiyor" diye konuştu.

kaynak: al jazeera, aa