türkiye’de ilk kez sivil ve askeri uzmanların birlikte hazırladığı rapor savunma yönetiminde ciddi reform çağrısı yapıyor. gül’ün hazırlattığı raporda savunma yönetiminin abd’deki pentagon’a benzer bir kampüs içinde toplanması öneriliyor.

cumhurbaşkanı gül, rapora yazdığı önsözde, türk silahlı kuvvetleri’nin "bölgesel ve küresel risk ve tehditlere karşı koyacak güçte” olduğunu vurgulasa da orduda bazı yapısal sorunlar olduğunu belirtti.
irak ve suriye’deki krizlere atfen bölgedeki gelişmelerin savunmada reformu gerekli kıldığına işaret eden cumhurbaşkanı, “rapor, bu hedefe ulaşmak için yapmamız gerekenlere dair siyasi mülahazalar veya ideolojik yaklaşımlardan tamamen uzak, objektif bir incelemenin ve son derece titiz bir çalışmanın ürünüdür" sözleriyle nitelendirdi.

"mgk üye sayısı fazla"

gül, tehditlerin silahlanma yarışına yol açmaması gerektiğinin de altını çizerken, “güvenliği artırmak isterken tam aksi bir sonuca ve gereksiz savunma harcamalarına neden olabilecek girişimlerden uzak durulmalıdır" önerisini yaptı.

“askeri güç olmaksızın da büyük güç olunmaz" diyen gül, milli güvenlik konseyi'nin (mgk) istişari bir yapı olarak devam etmesi gerektiğini önerirken, üye sayısının nato ülkelerine göre fazla olduğunu belirtti.

sivil – asker işbirliğinde muharip görevlerin askere, savunma yönetimiyle ilgili işlerin yeniden yapılandırılacak savunma bakanlığı bünyesindeki bir savunma teşkilatına verilmesini salık verdi.

raporda öne çıkan öneriler ve eleştiriler şunlar: 

-gelişmiş ülkelerle karşılaştırılınca muharip güç oranımız düşüktür. hizmet alımı yoluyla siviller tarafından yapılabilecek işler vardır. karar ve uygulama süreçlerinde mükerrer kademeler bulunmaktadır. 

-demokratik ülkelerdeki kontroller bizde eksiktir. savunma sanayii ve teknolojisinin geliştirilmesine ihtiyaç vardır."

-müttefik ülkelerin aksine türkiye’de milli savunma bakanlığı'nın (msb) savunma politikalarının belirlenmesi ve uygulanmasında rolü yok.

"msb - genelkurmay ilişkisi yeniden yapılandırılmalı"

-msb mevcut kadro ve teşkilatıyla savunma politikası üretebilecek ve uygulayabilecek, altyapı ve teknik açıdan da tsk'yı harbe hazırlayacak donanıma sahip değil.

- genelkurmay başkanlığı gibi güçlü, tecrübeli ve bilgi birikimine sahip bir askeri yapının, mevcut haliyle bir tedarik ajansı gibi çalışan ve ciddi bir sivil kapasite eksikliği içinde olan msb'ye bağlanması ne arzu edilen düzeyde bir sivil-asker işbirliğini, ne daha fazla etkinliği ve verimliliği sağlayacaktır.

- genelkurmay başkanlığı- msb ilişkisinin yeniden yapılandırılması, anayasa değişikliğini gerektiren en hassas ve tartışmalı reform konularından biri olarak öne çıkmaktadır.

- tsk'nın daha etkin bir askeri güç olarak yapılandırılabilmesi için tamamen muharip görevlere odaklanması, operatif ve taktik düzeylerin dışındaki stratejik karar alma süreçlerinin alt kademelerden itibaren sivil-asker işbirliğine dayanması ve türkiye'ye özgü şartlar sebebiyle geçmişte üstlenmiş olduğu muhariplik dışında kalan görevlerini msb'ye bırakması gerekiyor.

- savunma yönetiminin bütünlüğü kapsamında msb, genelkurmay başkanlığı ve kuvvet komutanlıklarını aynı kampüs içinde toplayacak, abd veya fransa'daki benzer bir fiziksel mekan oluşturulması üzerinde düşünülmesi gerekiyor.

"tsk siyasetten uzak durmalı"

-halihazırda msb'nin kanundaki yetkileri oldukça kapsamlıdır. bununla birlikte, savunma planlama ve yönetiminin etkinliği için bazı düzenlemelere de ihtiyaç olabilir. ancak tsk, her türlü siyasi mülahazanın dışında, tarafsız ve sadece milletin bekasını düşünen konumunu muhafaza etmelidir. bu konum, siyasi mülahazalarla, 'batılı demokrasilerdeki uygulamalar' ve ab müktesebatı örnek gösterilerek aşındırılmamalıdır.

-msb - genelkurmay başkanlığı ilişkisinde kısa vadede radikal bir değişikliğe gitmek uygun olmaz.

-barışta ve savaşta tsk'nın sevk ve idaresinin kuvvet komutanlıkları vasıtasıyla genelkurmay başkanlığı'nca, kuvvetin desteklenmesini sağlayan; tedarik, askere alma, sağlık, bütçe, inşaat ve benzeri faaliyetlerin msb tarafından, kuvvetlerin harbe hazırlanması fonksiyonunun ise kuvvet komutanlıklarınca yürütülmesi gerekiyor.

"bedelli askerliğe son verilmeli"

-yurtdışında çalışan vatandaşlarımızın yabancı ülkelerdeki hak ve kazanımlarının korunmasını amaçlayan dövizli askerlik uygulamasına devam edilmesi, bununla birlikte bedelli askerlik uygulamasına son verilmesi mütalaa edilmektedir.

-azami ölçüde profesyonel askerliğe geçmek bir hedef olarak belirlenmelidir.

-savunma harcamalarının gayri safi yurtiçi hasıla'ya oranının en az dünya ortalaması olan yüzde 2,5 seviyesinde tutulmasında fayda görülmektedir.

-diğer bir sorun, sayıştay denetimi raporlarının tbmm'de uzman bir komisyon tarafından incelenememesidir. söz konusu raporlar, tbmm'de plan ve bütçe komisyonu'nda görüşülmektedir. denetim raporlarının ihtisas komisyonları tarafından incelenmesi uygun olacaktır.

"türkiye'nin savunma alanında hızla değişen şartlara kendini uyarlaması zorunludur."

-reformun, başarısı için siyasi otorite, silahlı kuvvetler ve toplum tarafından sahiplenilmesi elzem görülmektedir.

-reformda ülke gerçekleriyle çağdaş ülkelerin standartları birlikte dikkate alınmalıdır.

kaynak: aa