avrupa konseyi'nde, basına kapalı gerçekleştirilen türkiye-ab zirvesi, yaklaşık 1 saat 40 dakika sürdü. başbakan ahmet davutoğlu, zirvede yeni bir öneri getirerek düzensiz göç sorununa kalıcı çözüm istedi. türkiye'nin avrupa birliği liderlerine yaptığı önerinin ardından, brüksel'de uzun bir mesai başladı. ab konseyi toplantıya geçti. toplantı sürerken reuters'a konuşan bir ab yetkilisi, "ab liderleri türkiye'nin göçmen planı üzerinde anlaşamadı, plan üzerinde çalışmaya devam edecekler" dedi. yetkiliye göre, birçok ülke planı beğendi ve türkiye'nin "yüksek çabası"nı memnuniyetle karşılıyor ancak çok kısa hazırlık süresi nedeniyle bu gece bir anlaşma çıkmadı.

nihai karar 17-18 mart'ta düzenlenecek zirvede verilecek.

ab yetkilisi, bütün konuların ele alınamadığını ve bazı noktalara açıklık getirilmesi gerektiğini belirterek, ülkelerin daha fazla süreye ihtiyaç duyduğunu söyledi. yetkili, ilerleyen günlerde teklif üzerinde yoğun bir şekilde çalışmaları sürdüreceklerini de ekledi.

macar hükümeti sözcüsü de, "başbakan viktor orban, suriyeli mültecilerin türkiye'den doğrudan avrupa'ya yerleştirilmesi teklifini veto etti" dedi.

avrupa komisyonu başkanı jean-claude juncker'in özel kalemi martin selmayr ise twitter'dan anlaşmayla ilgili bu gece önemli ilerleme olması muhtemel diye yazdı. daha sonra başbakan ahmet davutoğlu, ab konseyi başkanı donald tusk, komisyon başkanı jean-claude juncker ile almanya başbakanı angela merkel bir araya geldi. basına kapalı yapılan görüşme yaklaşık 1,5 saat sürdü.

"oyunu değiştirecek karar"

toplantı sonrası başbakan ahmet davutoğlu, ab konseyi başkanı donald tusk ve komisyon başkanı jean-claude juncker ortak basın toplantısı düzenledi.

başbakan davutoğlu, "tüm düzensiz ve yasa dışı göçmenleri, türkiye’den gidiyorlarsa, almayı kabul ettik. her suriyeli göçmen karşılığında bir suriyeli ab'ye yerleştirilecek" dedi.

davutoğlu bunun "oyunu değiştirecek bir karar", "insani amaçlı yaratıcı bir öneri" olduğunu söyledi, "böylece yasa dışı göçün önü alınacak" dedi.

davutoğlu ayrıca, "haziran ayının sonuna kadar türk vatandaşlarına vize zorunluluğunu kaldırmanın kabul edilmesinden çok memnuniyet duyuyorum" ifadelerini kullandı.

başbakan davutoğlu, "ben tüm sözlerin yerine getirileceğinden eminim. bu sıradan bir taahhüt değil. eğer konsey ve komisyon bu amaca bu denli adanmış durumdaysa bu konuda şüphe edemem" ifadesini kullandı.

verilen tüm sözlerin tutulacağına inandığını belirten davutoğlu, “bugün hollanda lideri de bizimleydi. tüm temel kurumlar, bu kurumların liderleri ve temsilcileri haziran ayının sonuna kadar vize serbestisi için söz verdiler. kurallar ve temel prensipler çerçevesinde yeni fasılların bloke edilmeden açılması, finansal destek sağlanması konusunda söz verdiler. bugün uzun görüşmelerin ardından birbirimizi çok iyi bir şekilde anladığımızı düşünüyorum. hepimiz sözlerimizi tutmak konusunda kararlıyız” diye konuştu.

"prensipte anlaştık"

avrupa komisyonu başkanı juncker’e göre, türkiye'nin önerisi "kaçakçıların iş yapma modelini kıran" bir öneri. açıklamaları ise özetle şöyle:

"prensipte türkiye ile anlaştık. türkiye, yunan adalarında bulunan tüm illegal göçmenleri geri alacak."

"alınan her suriyeli karşılığında bir suriyeli yasal yoldan ab'ye yerleştirilecek. bunlar ilke anlaşması. umarız uygulanabilir."

"biz de vize serbestisi sürecinin hızlandırılmasına karar verdik. ancak bu önceden anlaştığımız standartlara bağlı olacak."

"en umut verici teklif"

avrupa konseyi başkanı tusk’tan satır başları da şöyle:

"başbakan davutoğlu ile korumaya ihtiyacı olmayan tüm göçmenlerin türkiye'ye dönüşü konusunda mutabık kaldık."

"başbakan davutoğlu, türk karasularında yakalanan tüm yasadışı göçmenlerin türkiye'ye geri alınacağını teyit etti."

"avrupa'ya düzensiz göçün olduğu günler artık bitmiştir."

"batı balkanlardaki rotadan geçişler artık kapanmıştır."

"yunanistan’ın tek başına bırakılmaması sorumluluğumuzdur."

"teklifin hukuki taraflarını çalışmak gerek ama biliyoruz ki temelde, içerikte bu şu ana kadarki en umut verici teklif."

Başbakan Ahmet Davutoğlu, AB Konseyi Başkanı Donald Tusk ve Komisyon Başkanı Jean-Claude Juncker.

[[Fotoğraf: Reuters]]

"türkiye bütün illegal göçmenleri almayı kabul ederse..."

almanya başbakanı angela merkel’in görüşme sonrası yaptığı açıklamalardan önemli kısımlar da şunlar:

"türkiye bütün illegal göçmenleri almayı kabul ederse bu önemli bir ilerleme olur. türkiye bunu uygulayabilirse vize serbestisi haziran ayına getirilebilir."

"ab liderleri türkiye'nin teklifinin temel hatlarını destekliyor, gelecek haftaya dek üzerinde çalışacaklar."

"türkiye'nin ab üyeliği ile ilgili yeni fasılları açmak kıbrıs'ın direnişi nedeniyle zor olacak."

"miktar artırılabilir"

fransa cumhurbaşkanı françois hollande ise, "göçmen krizi sürerse türkiye'ye verilecek 3 milyar euroluk yardımın miktarı artırılabilir" dedi.

nihai karar 18 mart'ta

prensip anlaşmasının ardından gözler haftaya yapılacak toplantıya çevrildi. 17-18 mart'ta ab liderleri yeniden bir araya gelecek ve türkiye'nin teklifiyle ilgili nihai karar da bu toplantının ardından çıkacak.

ab liderlerinin aşağıdaki temel prensipler temelinde teklif üzerinde çalışmaya devam edecekleri açıklandı:

1. türkiye'den yunan adalarına geçen tüm yeni düzensiz göçmenlerin, masrafları ab tarafından karşılanarak, türkiye'ye geri gönderilmesi,
2. yunan adalarından türkiye'ye geri gönderilen ve kabul edilen her bir suriyeli için, türkiye'de bulunan bir suriyeli ab üye ülkelerine mevcut taahhütler çerçevesinde yeniden yerleştirilmesi,
3. vize serbestisi yol haritasının tüm üye ülkeler tarafından türk vatandaşlarına vize zorunluluklarını kaldırma bakış açısıyla haziran 2016'nın sonuna dek yürürlüğe sokulmasının hızlandırılması,
4. başlangıçta ayrılan 3 milyar euro’nun ilk projelerin finansmanının sağlanması için mart sonuna kadar serbest bırakılmasının hızlandırılması ve ek finansman için karar verilmesi,
5. 2015 ekim avrupa konseyi hükümlerinin üzerine koyarak, üyelik görüşmelerinde yeni fasılların en yakın zamanda açılması hakkında bir karar verilmeye hazırlanılması,
6. suriye içinde yerel nüfusun ve mültecilerin daha güvenli olacak bölgelerde yaşamalarına imkân verecek olan insani şartları iyileştirecek her türlü ortak çaba için türkiye ile birlikte çalışmak.

türkiye'nin ege'deki insani dram için formülü kritik. zira, birleşmiş milletler mülteciler yüksek komiserliği (unhcr) verilerine göre, 2015'te yunanistan'a deniz yoluyla ulaşan mültecilerin sayısı 856 bin, 2016'nın yalnızca ilk iki ayındaki sayı ise 132 bin oldu.

"iddialı ama uygulanamaz değil"

avrupa parlamentosu (ap) başkanı martin schulz, türkiye-ab zirvesi'nin ardından düzenlediği basın toplantısında, brüksel’deki zirvede ele alınan konuları ve avrupa parlamentosu’nun görüşlerini değerlendirdi.

schulz, ab-türkiye eylem planında öngörülen adımların bir an önce hayata geçirilmesini desteklediklerini vurgularken, “eylem planı oldukça iddialı ancak uygulanamaz değil” ifadesini kullandı.

avrupa parlamentosu olarak, sığınmacı krizinin çözümü kapsamındaki işbirliği ile türkiye’nin ab üyelik süreci konularının birbirinden ayrılması gerektiğini düşündüklerini kaydeden schulz, “türkiye’nin ab’ye üyelik müzakere süreci ve yeni başlıkların açılmasıyla ilgili tüm konular, sığınmacı krizinden ayrı tutulmalı” görüşünü savundu.

ab-türkiye eylem planı kapsamındaki vize serbestisi konusuna da değinen schulz, bu alanda koşulların karşılanmasının önemli olduğunu, kendilerinin de parlamentodaki yasal süreçleri hızlandırmaya hazır olduklarını kaydetti.

"türkiye ilginç önerilerde bulundu"

ab-türkiye zirvesi'nde türk tarafının gündeme getirdiği yeni öneriler hakkında da kısaca bilgi veren schulz, “sığınmacı krizinin çözümü konusunda türkiye çok ilginç önerilerde bulundu” dedi.

schulz önerilerin çeşitli unsurlar içerdiğini, bunlar arasında türkiye’deki suriyeli sığınmacıların ihtiyaçlarının karşılanması, sığınmacı çocukların eğitimi gibi alanlarda kullanılmak üzere, 3 milyar euroluk ek yardım talebinin de olduğunu belirtti.

bu konuda görüşmelerin sürdüğünü belirten schulz, üye devletlerin ek bir yardıma karar vermesi durumunda avrupa parlamentosu’nun da kendi karar süreçlerini hızlandırmaya çaba göstereceğini vurguladı.

"herkes ortak kararları uygulamalı"

sabah başbakan davutoğlu ile görüşen yunanistan başbakanı aleksis tsipras, ab'nin mülteci paylaşım sürecini hızlandırması çağrısı yaptı. solcu lider, "avrupa'da bizim bazı değerlerimiz, prensiplerimiz var. bunlardan bir tanesi yükü paylaşma sorumluluğuydu. herkes ortak kararları uygulamalı" dedi. 

"basın özgürlüğü" vurgusu

başbakan ahmet davutoğlu'nun brüksel'deki ilk adresi avrupa parlamentosu (ap) olmuştu. başbakan, ap başkanı martin schulz ile görüştü.

çözüm süreci ve zaman gazetesine kayyum atanması gibi türkiye'deki iç meseleleri de görüştüklerini ifade eden schulz, şöyle konuştu:

"başbakan ile açık bir görüş alışverişinde bulunduk. benimle aynı fikirde değildi. bu şaşırtıcı değil. ab ve ap için basın özgürlüğünün avrupa kimliğinin temel bir unsuru olduğu üzerinde durdum. başbakan, konuya dair değerlendirmesini yaptı. başbakan'ın açıklamalarını not aldım."

schulz, görüşmede ap'nin türkiye raporu taslağının da gündeme geldiğini ifade etti.

ap başkanı zaman gazetesine kayyum atanması ile ilgili bir soru üzerine ise, "bir darbe davası var. ama darbe davası, bağımsız bir gazeteye karşı polis eylemine yol açamaz. gazeteyle şahsen aynı görüşü paylaşmasam da, zaman'ın en istekli okuyucusu olmasam da, basın özgürlüğü avrupa kimliğinin müzakere edilmez bir unsurudur" dedi. 

kaynak: reuters, afp, aa