rusya federasyonu başkanı vladimir putin, bir ay gecikmeli olarak türkiye'yi ziyaret etti. türkiye-rusya üst düzey işbirliği konseyi (üdik) zirvesine katılmak üzere istanbul’a gelen putin, türkiye başbakanı recep tayyip erdoğan'la dolmabahçe sarayı'nda kritik bir görüşme gerçekleştirdi. suriye'deki krizi ele alan liderler, ortaya yeni fikirlerin çıktığını ve ankara ve moskova yönetimlerinin işbirliği üzerinde çalışacaklarını ilan etti.

iki ülkenin dışişleri bakanları ahmet davutoğlu ve sergey lavrov'un da katıldığı erdoğan-putin randevusundan sonra liderler kameraların karşısına geçti. ilk sözü alan türkiye başbakanı, suriye'deki krize değindi.

suriye'de çözüm için iki ülkenin dışişleri bakanlarının daha yoğun bir çalışma temposuna gireceklerini belirten erdoğan, filistin'in bm'deki statüsünün yükselmesi nedeniyle rusya'ya teşekkür ettiklerini dile getirdi.

erteleme, ankara yönetiminin moskova'dan kalkan ve suriye'ye giden bir uçağı içinde mühimmat olduğu gerekçesiyle türkiye hava sahasındayken indirerek incelemeye aldığı döneme denk gelmişti.

moskova-ankara-şam hattı

kuzey afrika ve orta doğu’da başlayan ‘arap baharı’, türkiye-rusya ilişkilerini de yakından etkiledi. 

özellikle son 20 ayda suriye’de yaşanan krize yönelik tutumlarında ankara ve moskova yönetimleri taban tabana zıt bir yaklaşım içinde. rusya suriye’ye olası bir askeri müdahaleye ya da hükümetin devrilmesi için isyancılara destek olunmasına karşı çıkıyor. bm güvenlik konsyei daimi üyelerinden rusya, daha önce suriye devlet başkanı beşar esad’ın rejimine yönelik askeri müdahalenin de yolunu açacak  üç ayrı karar tasarısını veto etmişti.

rus yönetimi, suriye krizinde cenevre mutabakatı'nı parametre olarak kabul ediyor. batılı ülkeler, arap birliği, rusya ve türkiye'nin de içinde yer aldığı cenevre temas grubunda suriye’de bir geçiş yönetimi oluşturulması kararına varmıştı.

bu yönetimin esad rejimi ile muhalifler tarafından ortak şekilde oluşturulması konuşulmuştu. ancak esad’ın geçiş sürecinde koltuğunu koruyup korumayacağı tartışmaları anlaşmazlığa neden olmuştu. muhalifler, esad rejimi unsurlarının yeni hükümette yer almasını istemiyor.

suriye krizi, ankara-moskova ilişkilerinde başka gerginliklere de yol açtı. geçtiğimiz ay ankara'ya indirilen rus yolcu uçağının içerisinde radar parçalarının bulunması iki ülke arasındaki ipleri bir kez daha gerdi. türkiye, arama yaptığı uçakla suriye rejimine silah taşındığı istihbaratını aldığını açıklamıştı.

patriot füzeleri

ankara’nın suriye sınırındaki çatışmalardan duyduğu kaygıdan dolayı bölgeye patriot füzeleri yerleştirilmesi için nato'ya 21 kasım’da resmen başvurması da moskova’da endişe yarattı.

suriye'den ateşlenen top mermileri, ekim ayı başında türkiye'nin şanlıurfa kentinin akçakale ilçesinde beş sivilin ölümüne yol açmıştı. türk ordusu, bu olay sonrasında çeşitli kereler, sınır ötesi hedefleri top ateşiyle vurmuştu.

olayın ardından türkiye’nin yaptığı başvuruyu değerlendirmek için ülkenin güneydoğusunda saha araştırması yapan nato yetkilileri 28 kasım’da malatya ve diyarbakır’da incelemelerde bulundu. nato türkiye’nin talebine olumlu yaklaştığını belirtmişti.  

suriye'de, mart 2011'de demokratik reform gösterileriyle başlayan olaylar, daha sonra muhaliflerle rejim güçleri arasında silahlı mücadeleye dönüştü. 

ülkedeki gelişmeleri izleyen ingiltere merkezli insan hakları gözlemevi'ne göre ülkede çatışmalarda hayatını kaybedenlerin sayısı, 40 bini geçti.

kaynak: al jazeera ve ajanslar