suriye muhaliflerinin 14 eylül 2013’de başbakan seçtiği ahmet salih tuma’nın verdiği ilk söz şu oldu: “suriye,  katil ve suçlulara yer olmayan halkın cumhuriyeti olacak...”

tuma, suriye muhalif ve devrimci güçler ulusal koalisyonu’nun (smdk) gassan hitto’dan sonra seçtiği ikinci başbakan oldu. hitto, seçildikten üç ay sonra, temmuz 2013’de,  smdk içindeki görüş ayrılıklarıyla baş edemeyerek istifa etmişti.

tuma da her ne kadar başbakanlık için tek aday olsa da istanbul’da toplanan 115 kişilik smdk yönetici kadrosunun tamamının oyunu alarak seçilmedi; 75 üye tuma’ya ‘evet’ derken, 10 kişi ‘hayır’ oyu verdi. 12 üye boş oy kullandı. 

'şam deklerasyonu' üyesi

smdk içindeki birçok isimden farklı olarak tuma, ayaklanma başladıktan sonra da bir süre suriye'de yaşadı. 

tuma, suriye’nin doğusunda, fırat nehrinin kıyısında kurulmuş deyr ez zor’da 1965’de doğdu. siyasi çalışmalarına diş hekimliği öğrencisiyken 20’li yaşlarında başladı ve mezun olduktan sonra da devam etti.

2005 yılında suriyeli 250’den fazla muhalifin imzaladığı ‘şam deklarasyonu’nun kurucu üyelerinden biri oldu. deklarasyon, suriye rejimini ‘totaliter’ olarak tanımlıyor, diyaloğa dayalı barışcıl ve aşamalı demokrasiye geçiş çağrısı yapıyordu. bildiriye imza attığı için tutuklanan 12 kişi arasında tuma da vardı. tuma 2,5 yıl hapis cezası aldı.

tuma, suriye ayaklanması başladıktan sonra temmuz 2011’de tekrar tutuklandı, serbest bırakıldıktan sonra suriye içinde kaldı, yakalanmamak için sahte isimler kullandı ama 2012’de tekrar gözaltına alınınca ülkesini terk ederek istanbul’da yaşamaya başladı.

tuma hükümetinin amacı

tuma, başbakan seçildikten sonra yaptığı ilk konuşmada, kuracağı hükümetin amaçlarını sıralarken ülke içinde çalışmaya öncelik vereceklerini söyledi.

ülke içinde, düzenli bir bir biçimde insani yardım sağlayacaklarını ve etkin ulusal kurumların temelini atacaklarını vurgulayarak diğer amaçlarını şöyle sıraladı:

“bu hükümet, düzeni ve güvenliği temin edecek. insanlarının malını koruyacak, ekonomiyi canlandırarak suriye halkının refahı için ulusal kaynaklara yatırım yapacak.”

tuma’nın verdiği sözler arasında smdk’ya bağlı olarak çalışan yüksek askeri konsey’i destekleyerek askeri örgütlenmeyi ve kurumları geliştirmek de vardı.

silahlı muhaliflerin bir kısmının itirazı

tuma’nın başbakan seçildiği istanbul toplantısında smdk, iç savaşa çözüm bulmayı amaçlayan, bunun için de rejimin unsurlarıyla muhalefeti bir araya getirmeyi planlayan ancak sürekli ertelenen cenevre 2 toplantısına katılmak için bir dizi şart da koştu. 

smdk’nın şartlarına göre, cenevre’de kurulacak olan geçiş hükümeti bütün yetkileri tek elinde toplayacaktı, ordu ve güvenlik birimleri bu hükümetin emrinde olacaktı. suriye rejimi başkanı beşşar esed ve yakın çevresinin, ülkenin geleceğinde hiçbir rolü olmayacaktı.

fakat bu kararlara rağmen suriye içindeki 11 silahlı muhalefet grubu, smdk’yı ve onun seçtiği yeni başbakan tuma’yı tanımadığını açıkladı.

kaynak: al jazeera ve ajanslar