pakistan siyaset sahnesine, ülkeye damgasını vuran liderlerden başbakan benazir butto'nun kocası olarak çıkan asıf ali zerdari, eşinin ölümünün ardından oluşan ortamda ülkenin 11. cumhurbaşkanı oldu.  

zerdari aşiretinin hırslı üyesi

asıf ali zerdari 26 temmuz 1955’te karaçi’de dünyaya geldi. belucistan’daki zerdari aşiretinin bir üyesi olan asıf ali, pakistan’da devlet adamları ve ordu personelinin yetiştirilmesi için özel olarak kurulan petaro'daki cadet koleji'ne gitti.

zerdari’nin siyasete ilk girişi başarısız bir denemeyle sonuçlandı. 1983’te sindh bölgesi'nin nevabşah ilçe konseyi’ne girmek için yarışan zerdari bu seçimi kaybetti.

bu gelişmenin ardından iş hayatına atılmaya karar verdi, emlak ve gayrımenkul işiyle uğraşmaya başladı.

zerdari, 1987’de pakistan siyasi tarihinin en önemli isimlerinden benazir butto ile evlendi. ailelerin kararı ile gerçekleşen evliliğin ardından, butto’nun isteği üzerine siyasetten uzak durma kararı aldı.

kendi siyasi hedefleri için eşini politikanın dışında tutmak isteyen butto, zerdari ile evliliğinden yaklaşık bir sene sonra başbakanlık koltuğuna oturdu. butto'nun pakistan yönetimine gelmesi, zerdari için de yeni bir dönemin başlangıcıydı. 

yolsuzluk iddiaları

zerdari, pakistan halk partisi lideri butto’nun ilk kurduğu hükümette resmen yer almasa da, kendisi ve ona yakın isimler sık sık yolsuzluk iddialarıyla anıldı. ağustos 1990’da butto hükümetinin düşmesinde zerdari'nin yolsuzluk iddiaları öenmli bri rol oynadı. hükümetin düşmesinin ardından zerdari ve butto’ya yurtdışına çıkış yasağı getirildi. göreve gelen geçiş hükümeti butto hükümeti hakkında yolsuzluk soruşturmaları açtı.

zerdari, eşinin siyasi gücünden faydalanarak kamudaki rüşvet dağılımından pay almakla suçlandı. bu yüzden kamuoyunun bazı kesimlerinde ‘bay yüzde 10’ olarak anılmaya başlandı. ekim 1990’da adam kaçırma ve gasp olayına karışmakla suçlanan zerdari hapse atıldı. butto ailesi, suçlamaların siyasi olduğunu ve gerçeği yansıtmadığını öne sürdü.

zerdari, hapse girdikten çok kısa bir süre sonra yapılan seçimlerde ulusal meclis'e girmeyi başardı. butto ve partisi, zerdari’nin hapiste olma durumunu protesto etmek amacıyla meclis açılışını terketti.

daha sonraki süreçte zerdari'nin serbest kalmak için 20 bin dolar ödemesi gündeme geldi. ancak tüm çabalarına rağmen, hükümetin ‘terör mahkemesinde’ yargılananların tahliyesini engelleyen kararı nedeniyle hapisten çıkamadı.

1993’te mahkeme tarafından dolandırıcılık ve siyasi rakiplerini öldürmek amacıyla komplo kurmak suçlamalarından aklandı ve beraat etti. bunun yanı sıra, butto hükümetiyle ilgili yolsuzluk iddialarıyla açılan tüm davalar ve soruşturmalar düştü.

hükümete girişi

zerdari serbest kalışından kısa bir süre sonra, 18 bakanı olan geçiş hükümetinde yer aldı ve temmuz seçimlerine kadar bu görevini sürdürdü.

seçimleri butto’nun kazanmasının ardından zerdari yeni hükümetin yatırım bakanı oldu. daha sonra sırasıyla istihbarat bürosu şefi ve federal soruşturma bürosu’nun başkanlığını yaptı.

şubat 1994’te butto zerdari’yi, tutuklu üç pakistan vatandaşını salıvermesi için dönemin irak lideri saddam hüseyin ile müzakerelerde bulunması için bu ülkeye yolladı.

zerdari, butto’nun ikinci döneminde eşinin politik gücünden yararlandığı ve ‘fiili başbakan’ gibi hareket ettiği iddialarını sık sık reddetti.

24 eylül 1996'da benazir butto’nun kardeşi murtaza butto, karaçi'deki evinin önünde, polislerin ateş açması sonucu altı parti üyesiyle birlikte öldürüldü. cenaze sırasında benazir butto'nun annesi nusret butto, oğlu murtaza'nın ölümünden kızını ve zerdari'yi sorumlu tuttu.

ocak 1998’de the new york times gazetesi, zerdari hakkında büyük bir yolsuzluk haberi yayımladı.

haberde zerdari’nin kamu kaynaklarını usülsüz kullandığı ve büyük rüşvetler karşılığında bazı şirketlerle pakistan ekonomisini zarara uğratacak şekilde anlaşmalar yaptığını öne sürdü. zerdari, eşi butto öldükten sonra ülkeye kesin dönüş yaptı.

kaçarken yakalandı

olayın ardından siyasi kriz yaşanması üzerine kasımda butto hükümeti bir kez daha düşürüldü. yolsuzluk suçlamalarının yanı sıra, murtaza butto’nun ölümünden de sorumlu tutulan zerdari, dubai’ye kaçmaya çalışırken yakalandı ve tutuklandı.

mayıs 1999’da zerdari, intihara kalkıştığı iddiasıyla hastaneye kaldırıldı, ancak kendisi bunun polis tarafından gerçekleştirilen bir cinayet girişimi olduğunu öne sürdü.

1999 ve 2003’teki iki ayrı davada isviçreli soruşturma merciilerinin sunduğu kanıtlar neticesinde butto ve zerdari, yolsuzluk, milyonlarca dolarlık rüşvet almak ve kara para aklamaktan suçu bulundu. her iki isim de ağır para cezası ve hapis cezalarına çarptırıldı.

zerdari, kasım 2004’te kefalet ödeyerek serbest kaldı. o dönem pervez müşerref yönetimi ile ppp arasındaki gerginlikten dolayı zerdari serbest kaldıktan sonra bir süre yeniden ev hapsine alınıp bırakıldı. bu gelişmelerden sonra sınırdışı edildi ve dubai’ye gitti.

sürgün sırasında zerdari, çocuklarının yaşadığı new york, londra ve dubai’de bulundu, 27 aralık 2007’de eşi benazir butto’nun öldürülmesi üzerine pakistan’a kesin dönüş yaptı.
butto’nun ravalpindi’de öldürülmesinden müşerref hükümetini sorumlu tutan zerdari, eşinin ardından ppp’nin öncülüğünü yapmaya başladı.

şubat 2008’de yapılan seçimlerden ppp birinci parti olarak çıktı. kendisi daha önce gerekli işlemleri yapmadığı için seçime giremeyen zerdari, başbakanlık koltuğu için yusuf rıza gilani’yi seçti.

seçimden sonra ppp ile pakistan müslümanlar birliği arasında koalisyon anlaşmasına varıldı. söz konusu koalisyon hükümetinin baskısıyla cumhurbaşkanı pervez müşerref görevinden ayrıldı.

cumhurbaşkanı seçildi

zerdari, cumhurbaşkanlığına adaylığını koydu, parlamento ve eyalet meclislerinden yeterli desteği alarak müşerref’ten boşalan koltuğa oturdu.

zerdari’nin cumhurbaşkanlığı dönemindeki en kritik olay, ordunun darbe yapacağı ve sivil yönetimin abd’den bu duruma karşılık yardım istediğine dair iddiaları içeren ‘memogate’ skandalı oldu.

pakistan’daki yerel basın organlarında, zerdari’nin washington büyükelçisi hüseyin hakkani aracılığıyla abd genelkurmay başkanı mike mullen ve diğer üst düzey komutanlara mesaj gönderdiği yönünde haberler yer aldı. iddialar, zerdari ile ordu arasında gerginliğe neden oldu.

2012’de pakistan anayasa mahkemesi, zerdari hakkındaki yolsuzluk iddialarının yeniden araştırılmasını istedi. başbakan gilani bu talebi reddedince mahkeme tarafından başbakanlığı düşürüldü.

beş yıllık görev süresi 8 eylül 2013’te sona eren pakistan devlet başkanı asıf ali zerdari, görevinden resmen ayrıldı. zerdari cumhurbaşkanlığını iktidardaki pakistan müslüman birliği'nden (pml-n) memnun hüseyin’e devretti. zerdari, koltuğunu terk etmeden önceki son konuşmasında, başbakanlık yarışına katılma niyeti bulunmadığını açıkladı. zerdari, pakistan halk partisi başkanı olarak siyasi hayatına devam ediyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar