sırbistan’da iki dönem üst üste cumhurbaşkanlığı görevini yürüten boris tadiç, 1958 yılında bosna hersek’in başkenti saraybosna’da doğdu. ailesi, kendisi üç yaşına geldiğinde belgrad’a göç eden tadiç, gençlik yıllarında partizan takımında su topu oynadı ancak sakatlığı nedeniyle sporu bıraktı.

tadiç, belgrad üniversitesi felsefe fakültesi psikoloji bölümü'nde eğitim gördü ve sosyal psikoloji ile klinik psikoloji dallarında uzmanlaştı. üniversite yıllarında, komünist rejimle yönetilen yugoslavya’da muhalif gösterilerde yer aldığı gerekçesiyle bir ay boyunca hapiste tutuldu.

üniversiteyi tamamladıktan sonra bir süre gazeteci, psikolog ve öğretim görevlisi olarak çalışan tadiç, siyasi kariyerindeki basamakları da hızla çıkmaya başladı.

tadiç 1990'da kurulan demokrat parti’ye (ds) üye oldu. 'sırbistan demokratik muhalefeti' hareketinin bir parçası olan ve 2000 yılında dönemin devlet başkanı slobodan miloseviç’in devrilmesine büyük katkı sağlayan yeni siyasi oluşum içinde liderlik vasıflarını hızla kabul ettirdi. bir yandan sivil toplum kuruluşlarının yapılanmasına öncülük etti ve siyasi faaliyetlerini bu alanda da sürdürdü.

siyasette yükselişi

ds genel başkanı zoran cinçiç’in sağ kolu konumunda bulunan sırp siyasetçi, iki dönem boyunca ds genel başkan yardımcısı olarak çalıştı.

2000 yılında ‘federal yugoslavya cumhuriyeti’nin son telekomünikasyon bakanı olarak görev yapan tadiç, 2003'te cumhurbaşkanlığı yarışı için seçim kampanyasına başlayana kadar artık adı ‘sırbistan ve karadağ’ olan ülkenin ilk savunma bakanı sıfatıyla görev üstlendi.

sırp lider, reformcu siyasetini savunma bakanlığı yaptığı yıllarda da gösterdi. ikinci dünya savaşı’ndan sonra ilk defa genelkurmay’ı, savunma bakanlığı’na bağladı; sırp askerlerinin koşullarını iyileştirdi ve nato öncülüğünde uygulanan barış planına uyum sağlamaları için modernleşme programı geliştirdi.

tadiç'in ds'deki kaderini bir suikast şekillendirdi. dönemin yugoslavya başbakanı ve demokrat parti (ds) genel başkanı zoran cinçiç, 2003'te silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti. ds 2004 yılında kongreye gitti. boris tadiç, kongreyi rakibi zoran zivkoviç’e karşı kazandı. o dönemde ds'nin yeni lideri sıfatıyla, sırbistan ve karadağ’daki cumhurbaşkanlığı seçimleri için ismi en fazla geçen siyasetçi olmaya başladı.

cumhurbaşkanlığı

ülkede 2004 yılında yapılan seçimlerde, o sıralarda aşırı milliyetçi sırbistan radikal partisi’nin (srs) adayı olan tomislav nikoliç’i ikinci turda yenmeyi başaran tadiç, cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturdu.

ilk döneminde batı yanlısı ve ülkesinin avrupa birliği (ab) ile bütünleşmesini öngören politikalar yürüttü. savaş suçlularının yakalanması, bosna-hersek ve hırvatistan halklarından hayatını kaybeden siviller için özür dilenmesi gibi adımlar, sırbistan'ın halen devam eden ab üyeliği sürecinde elini güçlendirdi.

2006'da karadağ’ın referandum sonucu bağımsızlık kazanması üzerine, yeni ülkeyi ziyaret eden ilk devlet başkanı oldu. ziyareti sırasında karadağ ile dostça ilişkiler kurma sözü verdi.

sırp lider, 2008 yılında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yeniden nikoliç ile karşı karşıya geldi. bu seçimi ikinci turda oyların yüzde 50’sini alarak kazanan tadiç, koltuğunu korumayı başardı. bu sonuçla birlikte, karadağ’ın bağımsızlığını ilan etmesiyle adı değişen ülkede 'sırbistan cumhurbaşkanı' sıfatını aldı.

sırbistan’daki seçimlerden kısa bir süre sonra kosova, 2008 yılında tek taraflı bağımsızlığını ilan etti. tadiç, birleşmiş milletler (bm) güvenlik konseyi’ni karara karşı acil harekete geçmesi konusunda uyardı ve belgrad’ın kosova’nın bağımsızlığını asla kabul etmeyeceğini ilan etti.

tadiç önderliğindeki sırbistan, 2009 yılında avrupa birliği’ne tam üyelik başvurusunda bulundu. belgrad uzun süredir beklediği adaylık statüsünü resmen mart 2012'de elde etti.

avrupa çevrelerinde destek gören sırp politikacı, üçüncü kez cumhurbaşkanı olmak için yarışa gireceğini açıklayarak nisan 2012'de görevinden resmen ayrıldı. tadiç, 6 mayıs 2012'de parlamento ve yerel seçimlerle birlikte yapılan erken cumhurbaşkanlığı seçimlerinde bir kez daha ipi göğüslemeye çalıştı. ancak sonuçlar tadiç açısından pek umut verici değildi.

tadiç'in cumhurbaşkanlığı yarışındaki en büyük rakibi konumundaki nikoliç'in genel başkanlığını yaptığı milliyetçi sırp ilerleme partisi (sns) öncülüğündeki koalisyon, oyların yüzde 30'unu alarak parlamentoda çoğunluğu elde etti. tadiç'in lideri olduğu demokrat parti'nin (ds) başını çektiği koalisyon ise yüzde 27 oyla parlamentoda ikinci parti konumunda kaldı.

12 adayın mücadele ettiği cumhurbaşkanlığı seçimlerinden çıkan sonuçlar da tadiç açısından tehlike çanlarının çaldığının habercisiydi. her ikisi de yüzde 25 civarında oy alan tadiç ile nikoliç'in arasındaki yarışın bu kadar kızışması, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunun hem sırbistan hem de başta kosova olmak üzere ülkenin komşuları için büyük önem kazanmasına yol açtı. 

yenilgisi ve yeni dönemi

20 mayıs 2012'de gerçekleştirilen cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda gülen taraf bu sefer oyların yüzde 50'sini kazanan nikoliç oldu. katılımın oldukça düşük düzeyde seyrettiği seçimde oy oranı yüzde 47'de kalan boris tadiç, bu sonuçla 2004'ten beri yürüttüğü sırbistan liderliğine veda etti. ülkesinin ab üyeliğinin stratejik bir hedef olduğunu belirten ve bu yoldan dönülmemesi gerektiğini vurgulayan tadiç'in yenilgisi, avrupa'nın genelinde ve balkanlar'da endişeyle karşılandı.

ivitsa daçiç'in liderliğindeki sırbistan sosyalist partisi (sps) ile nikoliç'in ardından genel başkanlık koltuğuna oturan alexandar vuçiç'in sırp ilerleme partisi (sns) arasında koalisyon hükümeti kuruldu. koalisyon, ocak 2014'te erken genel seçim kararı aldı. bunun üzerine demokrat parti'den ayrılan tadiç, sırbistan yeşiller partisi (zs) ile birlikte yeni bir ortaklık kurdu. yeni demokrta parti-yeşiller (nds-z), 16 mart 2014'te düzenlenen genel seçimlerde, oyların ancak yüzde 6'sını alarak 18 milletvekili çıkarabildi.

kaynak: al jazeera ve ajanslar